نگاهی به تغییرات نرخ دلار در ۳۰ سال گذشته

به گزارش ایسنا، سال‌هاست که دلار به‌عنوان ارز مبادلاتی در سبد ارزی جهان و البته ایران حکمرانی می‌کند و با توجه به این شرایط، تغییرات و تحولات دلار همواره عاملی اثرگذار در اقتصاد ایران بوده است. این ارز طی سال‌های اخیر اغلب با چند نرخ عرضه شده و در دوره‌های محدودی تک‌نرخی بوده است؛ به‌طوری‌که در دهه ۱۳۷۰ برای دوره‌ای کوتاه ارز تک‌نرخی شده اما چندان دوام نیاورد تا اینکه در ابتدای دهه ۱۳۸۰ بانک مرکزی مجدد دست به تک‌نرخی کردن ارز می‌زند و برای چند سالی هرچند کوتاه پابرجا بود ولی درنهایت تحریم‌ها و  کند شدن روابط کارگزاری بانک‌ها و تبادلات بین‌المللی مانع از یکسان‌سازی پایدار شد و بار دیگر بازار ارز ایران چند نرخی شد. 

در اوایل دهه ۱۳۹۰ جریان بازار ارز روزهای ملتهبی را تجربه کرد؛ به‌گونه‌ای که نوسان سال‌های ۱۳۹۰ و ۱۳۹۱ برای خود معروف شد و همواره از آن یاد می‌َشود. دوره‌ای که دلار به‌یک‌باره از متوسط نرخی حدود ۱۰۵۰ تومان در سال ۱۳۸۹ تا ۲۶۰۰ تومان در سال ۱۳۹۰ رسید و در ادامه در سال ۱۳۹۲ تا بیش از ۳۲۰۰ پیش رفت و کانال‌های جدید دلار در این سال‌ها باز شد. البته مخاطبان بازار ارز فراموش نکرده‌اند که در آن زمان حتی رکورد دلار ۴۰۰۰ تومانی حتی برای یک روز هم که شده در تاریخ دلاری ایران ثبت شد.

در سال ۱۳۹۱ با توجه به التهابات ارزی بود که مرکز مبادلات ارزی از سوی بانک مرکزی راه‌اندازی شد و هرروز قیمت حدود ۳۹ ارز بر مبنای دولتی تعیین و به گروه‌های مشمول عرضه می‌شد و همچنان نیز به فعالیت خود ادامه می‌دهد، هرچند که اکنون لیست دریافت‌کنندگان ارز مبادله‌ای خالی‌تر از گذشته است. هم‌زمان در کنار فروش دلار در بازار آزاد نرخی از سوی بانک مرکزی برای کالاهای اساسی اعلام شد که همان ۱۲۲۶ معروف است. این نرخ نیز به‌مرور از صحنه ارزی محو شد و اکنون دلار با دو نرخ آزاد و مبادله‌ای عرضه‌ می‌شود.

اما دلار در نیمه دوم سال قبل وارد دور تازه‌ای از نوسان و بی‌ثباتی در بازار ارزی ایران شد و تکرار جریان سال‌های ابتدایی دهه ۱۳۹۰ بود و شدت نوسان در مواقعی بیشتر شد و نرخ‌های عجیب‌تری به بازار آمد. دلار از حدود ۳۷۰۰ تومان در شهریورماه سال ۱۳۹۶ تا پایان ۲۰ روز ابتدایی سال ۱۳۹۷ حدود ۲۰۰۰ تومان گران شده و تا ۵۷۰۰ تومان پیش رفته است.

هرچند رئیس‌کل بانک مرکزی چندی پیش ابراز امیدواری کرد که شرایط بازار ارز ‌مانند سال ۱۳۹۲ بتواند به حالت عادی برگردد، اما فعلا خبری از این وعده و امید نیست. از نگاه مسئولان اقتصادی اوضاع فعلی بازار ارز عمدتا ناشی از تقاضای غیرواقعی و عوامل غیراقتصادی است و نمی‌تواند در بلندمدت دوام داشته باشد.

این در حالی است که مروری بر تغییرات نرخ دلار در سی سال قبل تاکنون نشان می‌دهد که دلار از سال ۱۳۶۷ تا ۱۳۷۳ نوسان چندانی نداشته و در کانال ۲۰۰ تومان بوده اما به‌تدریج وارد کانال‌های بالاتری شده است. دلار حتی تا سال ۱۳۸۷ نرخ ۱۰۰۰ تومان را هم تجربه نکرده و از این سال به بعد است که وارد دور تازه قیمتی می‌شود و نرخ آن چهاررقمی شده است. این ارز در سی سال گذشته اقتصاد ایران رشد تا بیش از ۵۷ برابری را تجربه است.

قیمت دلار در ۳۰ سال