خانه‌های یک طبقه، یعنی اتلاف بودجه و انرژی

علی شماعی در گفت‌وگو با ایسنا اظهار کرد: در حال حاضر عمده کشورهای توسعه‌یافته با ساخت برج و مجتمع‌های بزرگ از آب، برق و امکاناتی که در شهرها وجود دارد استفاده می‌کنند. به دلیل تجمیع امکانات و زیرساخت‌های شهری در کلان‌شهرها احداث ساختمان‌های بلند مقرون به‌صرفه‌تر از این است که هزینه‌ها در نقاط حومه‌ای صرف واحدهای یک طبقه شود.

به گفته شماعی، امروزه در موضوعات شهرسازی و ساخت مسکن به مسائل محیط‌زیست، ازجمله منابع آب، فضای سبز، هوا، انرژی و زیرساخت‌های شهری با وسواس نگاه می‌کنند. با توجه به اقلیم خشک ایران اگر ما به این مسائل بی‌توجه باشیم به مشکل می‌خوریم.

این استاد دانشگاه تصریح کرد: احیای بافت‌های فرسوده داخل شهرها بسیار منطقی‌تر از ساخت مسکن در حومه است؛ اما در ایران شاید یکی از دلایل تمرکز برنامه‌های شهری در حومه کلان‌شهرها و شهرهای جدید، عدم ساختار محله محوری پایدار با تمام کاربری‌های موردنیاز در هر محله و مشقت‌های ساخت‌وساز در بافت فرسوده باشد؛ زیرا ساخت‌وساز در بافت‌های فرسوده با توجه به مسائلی درخصوص تجمیع پلاک‌ها، موضوع وراثت خانه‌ها، دریافت پروانه و عدم مدیریت یکپارچه و غیره دشوار است. لذا به نظر می‌رسد دولت کار راحت‌تر را که ساخت مسکن در شهرهای جدید است را انتخاب کرده است. درحالی‌که آنجا با معضل تامین امکانات مواجهیم.

شماعی با اشاره به مشکلات تامین آب در شهرهای حومه‌ای گفت: بخش قابل‌توجهی از آب در مسیر انتقال دچار هدررفت می‌شود. بخشی هم دائما در لوله‌های اصلی که بعضا طولانی است جریان دارد؛ یعنی از دو ناحیه با هدررفت منابع آبی و انرژی و سرمایه مواجهیم. از سوی دیگر برای تامین زیرساخت‌ها و امکانات که بالغ‌بر ۲۰ مورد را شامل می‌شود بودجه‌های هنگفتی باید هزینه کرد.

وی طرح ساخت خانه‌های ویلایی را صرفا برای مناطق روستایی و شهرهای کوچک، مناسب دانست و گفت: بلندمرتبه‌سازی در کاهش حمل‌ونقل، کاربرد بهینه زمین، کاهش حجم شبکه‌های زیربنایی در شهر، کاهش مسافرت درون‌شهری و کاهش اتلاف وقت، ایجاد ساختمان با کاربری مختلط، ایجاد چشم‌انداز زیبا و خلق فضاهای دنج و آرام به‌شرط طراحی مناسب و امکان استفاده بهتر و بیشتر از زمین‌های مرتعی و کشاورزی و خاک‌های صنعتی بلندمرتبه‌سازی ضروری است، با توجه به وجود اراضی گسترده و زیرساخت‌هایی که از قبل برای شهرهای کوچک تامین شده، توسعه افقی و احداث خانه‌هایی با حیاط‌های بزرگ توجیه دارد؛ اما در کلان‌شهرها و حومه آن‌ها که جمعیت زیادی دارند، ساخت خانه‌های بزرگ به‌نوعی اتلاف زمین‌های ارزشمند این مناطق است.

این کارشناس مسکن به موضوع کم‌آبی شهر تهران اشاره و تاکید کرد: جمعیت توکیو و اطراف آن حدود ۳۶ میلیون نفر است؛ زیرا در محله‌های مختلف این کلان‌شهر خدمات و زیرساخت‌های شهری برای سکونت چنین جمعیتی در هر بخش و محله شهری وجود دارد. ولی ما در اکثر شهرها حتی تهران با مشکل ارائه خدمات عمومی مواجهیم. در تهران کسانی که بالای شهر زندگی می‌کند برای دریافت بسیاری از نیازهای روزمره و خدمات مثل تعمیر اتومبیل و خرید برخی کالاها به وسط شهر یا جنوب شهر می‌روند. درواقع تناسب و توازن چندانی در امکانات و عدالت فضای شهری ازلحاظ اجتماعی و اقتصادی در سطح محلات وجود ندارد.

شماعی بیان کرد: شاید اگر در آینده بتوانیم آب دریا را شیرین و به کلان‌شهرها منتقل کنیم بتوانیم جمعیت بیشتری را به تهران اضافه کنیم اما با توجه به منابع آبی موجود، زیرساخت‌ها و امکانات، فعلا شرایط بارگذاری جمعیت جدید به تهران و حومه این کلان‌شهرها ۱۳ میلیون نفری را نداریم.

وی ایده توزیع زمین توسط شرکت عمران شهرهای جدید را ناشی از عدم دستیابی به اهداف در طرح نهضت ملی مسکن دانست و گفت: به نظر می‌رسد وزارت راه و شهرسازی قادر نبوده در ۱۵ ماه گذشته برنامه ساخت یک‌میلیون مسکن را عملیاتی کند؛ بنابراین چاره را در این دیده که زمین را به مردم واگذار کند تا خودشان خانه بسازند؛ بدون این‌که تبعات آن را در نظر بگیرند. وقتی شما جمعیتی را به حومه منتقل می‌کنید باید از قبل مسائل حمل‌ونقل، تامین آب، زیرساخت‌ها و خدمات را در نظر بگیرید؛ درحالی‌که هم‌اکنون چنین امکاناتی وجود ندارد.