معیارهای انتخاب پنجره دوجداره و استاندارد

این کارگاه آموزشی در حاشیه نخستین همایش روز جهانی اسکان بشر و ساخت و ساز استاندارد ایران در برج میلاد برگزار شد و مهندس ظفر فرخی با تبیین و توضیح درباره اجزای تشکیل‌دهنده در و پنجره‌های دوجداره یوپی‌وی‌سی به این پرسش‌ها پاسخ داد که در انتخاب یک در یا پنجره یوپی‌وی‌سی با شیشه‌های دوجداره چه معیارهایی باید از سوی خریداران و مصرف‌کنندگان ملاک عمل قرار گیرد. او می‌گوید: برای ارزیابی وضعیت و مزایای یک پنجره استاندارد دوجداره ابتدا باید بدانیم که پنجره در چه محیطی قرار می‌گیرد، دوم اینکه از چه موادی تولید شده و سوم اینکه چگونه تولید شده است، بر همین اساس معیارهای اثرگذار بر ساخت یک پنجره استاندارد تعیین کننده خواهد بود. متن کامل سخنرانی مهندس ظفر فرخی را که به صورت اختصاصی در اختیار نشریه پنجره‌ایرانیان به عنوان نشریه مرجع صنعت در و پنجره یوپی‌وی‌سی ایران قرار گرفته‌است، تقدیم شما می‌شود:

برای مشاهده  پی‌دی‌اف این مقاله اینجا کلیک کنید

موضوع مرود بحث این جلسه معیارهای انتخاب پنجره دوجداره و استاندارد از نگاه خریدار است. همه می‌دانیم که مزایای اصلی پنجره‪های دوجداره شامل موارد زیر است:

•  عایق صوتی بودن
•  عایق حرارتی بودن
•  عایق در برابر باد و باران بودن
•  عایق در برابر گرد و غبار
•  عدم نیاز به رنگ
•  دوستدار محیط زیست و قابل بازیافت بودن

تمامی موارد فوق را می‌توان در کاتالوگ‌های شرکت‌های در و پنجره مشاهده کرد، اما سوال این است که آیا تمامی مزایای فوق در در و پنجره‌های ساخته شده وجود خواهد داشت؟ در واقع خریدار بر اساس کدام معیارها باید دست به انتخاب بزند؟ ممکن است خریدار قبل از انتخاب از چند فروشنده اطلاعاتی را خواسته باشد، زیرا از نگاه یک خریدار مطلع طبیعی است که نسبت به مزایای فوق آگاه باشد، اما باید توجه داشت که این اطلاعات کافی نخواهند بود. چرا؟

برای ارزیابی وضعیت و مزایای یک پنجره استاندارد دوجداره ابتدا باید بدانیم که پنجره در چه محیطی قرار خواهد گرفت، دوم اینکه از چه موادی تولید شده و سوم اینکه چگونه تولید شده است بر همین اساس معیارهای اثرگذار بر ساخت یک پنجره استاندارد تعیین‪کننده خواهد بود. بگذارید در ابتدای سخن اجزای تشکیل دهنده یک پنجره استاندارد یوپی‌‌وی‌سی را مورد کالبد شکافی قرار دهیم که شامل 38 قطعه می‌شود که در پنج بخش اصلی قابل رصد کردن است. پنج بخش اصلی تشکیل دهنده پنجره‌های یوپی‌وی‌سی شامل پروفیل یو‌پی‌وی‌سی، گالوانیزه تقویتی، لاستیک‌های درزگیر، یراق‌‌آلات و شیشه دوجداره می‌شود که به هر یک از آنها به طور کوتاه اشاره خواهم کرد

 مختصات انتخاب پروفیل یوپی‌‌وی‌سی

نخستین بخش از اجزای تشکیل دهنده پنجره یوپی‌وی‌سی استاندارد به کیفیت یا برند پروفیل انتخاب شده بازمی‌گردد. متاسفانه سازندگان در و پنجره‌های یوپی‌وی‌سی تنها به نام یا برند پروفیل توجه دارند و اطلاعات دقیق از مختصات فنی پروفیل‌ها ندارند. از دو منظر کیفیت پروفیل‌ها باید ملاک ارزیابی قرار بگیرد؛ یکی از منظر شیمیایی و دیگر از منظر فیزیکی. از جهت ابعاد فیزیکی افراد می‌توانند کلیات مورد اشاره را از نزدیک ببینند و از فروشنده اطلاعات دقیق‌تری بخواهند از جمله اینکه سری پروفیل چیست؟ منظور از سری پروفیل عرض پروفیل است که می‌تواند 60، 70، 80 میلی‌متر و بالاتر باشد. تاج پروفیل هم همان ارتفاع پروفیل است و هرچه تاج پروفیل بیشتر باشد، سطح کلاس فنی پروفیل بیشتر خواهد بود. نکته بعدی تعداد حفره‌های داخلی پروفیل یا همان chamberها است. هرچه تعداد این حفره‌ها یا محفظه‌ها بیشتر باشد، پروفیل و در نهایت پنجره عایق‌تر خواهد بود؛ اما این بدان معنا نیست که اگر پروفیلی دارای حفره‌های بیشتری باشد، پروفیلی ایده‌آل خواهد بود. به طور مثال پروفیل سری 60 نمی‌تواند بیش از 4 حفره یا محفظه داشته باشد، چرا که فاصله هر حفره یا محفظه باید 7 میلی‌متر باشد و فضای مناسب برای نصب گالوانیزه هم باید در نظر گرفته شود.

نکته دیگری که بر کیفیت پروفیل‌های یوپی‌وی‌سی تاثیرگذار است، ضخامت دیواره‌های پروفیل است که باید حداقل 8/2 تا 2/3 میلی‌متر باشد. خریدار به راحتی می‌تواند این پارامتر را کنترل کند و با مقایسه ظاهری ضخامت دیواره‌های پروفیل از کیفیت آنها آگاه شود، که البته این پارامتر‌هم به تنهایی نمی‌تواند ملاک انتخاب نهایی خریدار باشد.

 زوایای پنهان کیفیت پروفیل یوپی‌وی‌سی

جنبه دیگری که در تعیین کیفیت در و پنجره استاندارد باید مورد توجه باشد، بعد شیمیایی پروفیل‌های یوپی‌وی‌سی است که متاسفانه به راحتی قابل شناسایی توسط خریداران نیست و در این مورد فقط باید به استانداردها و گواهینامه‌های فنی اکتفا کرد. پروفیل یوپی‌وی‌سی از دو بخش تشکیل می‌شود؛ یکی پودر یوپی‌وی‌سی و دیگر استابیلایزرها یا پایدارکننده‌ها؛ معمولا بین 70 تا 80 درصد مواد تشکیل دهنده پروفیل، پودر پی‌وی‌سی یا همان پلی وینیل کلوراید است و 20 تا 30 درصد باقی‌مانده را مواد پایدارکننده پودر پی‌وی‌سی یا همان استابیلایزرها تشکیل می‌دهد. اما نکته حایز اهمیت اینجاست که ارزش ریالی 20 درصد استابیلایزر به کار رفته در پروفیل یوپی‌وی‌سی برابر با 80 درصد قیمت مواد به کار رفته برآورد می‌شود، به ویژه اینکه کیفیت پروفیل و مواد پلیمری را همان استابیلایزر‌‌ها تعیین می‌کنند.

یکی از عوامل موثر در ارزیابی فنی و شیمیایی کیفیت یک در و پنجره یوپی‌‌وی‌سی، واکنش پروفیل در برابر نور و تابش خورشید است. معمولا یکی از ایرادهای وارد بر در و پنجره‌های یوپی‌وی‌سی تغییر رنگ احتمالی پروفیل در برابر نور و تابش خورشید است. به واقع آنچه باعث تغییر رنگ یا استحکام رنگ پروفیل می‌شود، ترکیب و فرمول استفاده از استابیلایزرها یا پایدار کننده‌های پودر پی‌وی‌سی است. مهمترین استابیلایزر، تیتانیوم دی‌اکساید است که میزان مصرف این مواد اولیه در تغییر یا پایداری رنگ پروفیل‌های یوپی‌وی‌سی نقش اساسی دارد. اطلاعات و مطالعات منتشره توسط نهادهای بین‌المللی نشان می‌دهد که ایران از حیث تابش مستقیم نور خورشید و اثرگذاری آن بر کیفیت محصولات شیمیایی جزو کشورهای خطرناک محسوب می‌شود و احتمال تغییر رنگ پروفیل‌های یوپی‌وی‌سی در ایران بیش از دیگر کشورها ارزیابی شده است.

متاسفانه تصور عامیانه حتی میان تولیدکنندگان پروفیل‌های یوپی‌‌وی‌سی، این است که احتمال تغییر رنگ در مناطق گرمسیری زیاد است؛ حال آنکه باید بدانیم دمای هوا تاثیری در تغییر رنگ پروفیل‌های یوپی‌وی‌سی ندارد، بلکه میزان تابش نور خورشید تعیین کننده است. به طور مثال بررسی‌های انجام شده نشان می‌دهد که شیراز خطرناک‌ترین شهر ایران از حیث میزان تابش مستقیم نور خورشید بر پروفیل یوپی‌وی‌سی است، حال آنکه تابش مستقیم نور در شهرهایی چون قم، مشهد، تهران و اهواز، از این جهت چندان تأثیرگذار نیست. و در عین حال  شهرهای سردسیری چون ارومیه، تبریز به همراه شهرهای گرمسیر زاهدان و یزد جزو شهرهایی به ‏شمار می‏آیند که پروفیل‌های یوپی‌وی‌سی غیراستاندارد در آنها به واسطه تابش نور خورشید تغییر رنگ می‏دهند. مطالعات تایید می‌کند که عامل تاثیرگذار بر رنگ پروفیل‏ها دمای شهرها و مناطق نیست، بلکه سطح ارتفاع شهرها از دریا و میزان تابش نور خورشید است. این مساله  در تصاویر و نمودار تهیه شده از سایت متانورم قابل مشاهده می‌باشد. تاکید می‌کنم که معیار عدم تغییر رنگ پروفیل، دانه‌های پودر پی‌وی‌سی پروفیل یا کشور سازنده پروفیل نیست، بلکه مهم این است که آیا پروفیل‌ متناسب با شرایط آب و هوایی شهر مورد مصرف ساخته شده است یا خیر. به ویژه اینکه یکی از معتبرترین پروفیل‌های یوپی‌وی‌سی اروپایی مورد مصرف در بسیاری از شهرهای جهان در شیراز با تغییر رنگ مواجه شده است؛ با این توضیح که بازه تغییر رنگ پروفیل بین 6 ماه تا 3 سال خواهد بود. البته تغییر رنگ جزیی حدود 10 درصد پروفیل‌های یوپی‌وی‌سی طبیعی است.

گالوانیزه‌های تقویتی؛ عامل استحکام پروفیل‌ها

یکی از پارامترهای دیگر تعیین‌کننده کیفیت و استحکام در و پنجره‌های یوپی‌وی‌سی پروفیل گالوانیزه است. گالوانیزه‌های به کار رفته به طور مستقیم بر مقاومت در و پنجره‌، انتقال گشتاوری، امنیت و فشار باد در و پنجره‌ها تاثیر دارد. معیارهای سنجش گالوانیزه شامل مواردی چون ضخامت، وزن هر متر طول و شکل گالوانیزه است. معمولا در ایران مرسوم است که از گالوانیزه‌های 25/1 تا 5/1 میلی‏متر استفاده می‌شود، حال آنکه از حیث استاندارد باید متناسب با محل قرار گرفتن در و پنجره‌ها و شرایط محیطی، اندازه و شکل گالوانیزه‌های مطلوب‌تر و بهتری را برای تولید پنجره‌های دارای مقاومت بالا و امنیت بیشتر در اختیار داشت؛ برای مثال گالوانیزه‏های ممان‏دار یا G شکل از این دسته هستند.

لاستیک‌‌های درزگیر را جدی بگیرید

در اینجا لازم است به نقش لاستیک‌های درزگیر در تولید در و پنجره عایق و استاندارد اشاره کنم. چرا که انواع لاستیک‌های درزگیر در بازار وجود دارد که در تولید و ساخت در و پنجره‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. دو عامل در انتخاب لاستیک‌های درزگیر مهم است: یکی نوع لاستیک و دیگر میزان هم‌پوشانی لاستیک. یک نوع از لاستیک‌های مرسوم مورد استفاده در صنعت در و پنجره یوپی‌وی‌سی، لاستیک‌های EPDM است که همچنان کاربرد دارد و جزو بهترین نوع درزگیرها محسوب می‌شود. اما این لاستیک‌های درزگیر EPDM غیرقابل بازیافت بوده و تنوع رنگ ندارد. نوع دوم لاستیک‌های درزگیر، لاستیک‌های TPE یا TPV است که البته با نام‌های مختلف در بازار عرضه می‌شود که تفاوت نام آنها به دلیل تفاوت در فرایند پخت و پردازش این لاستیک‌هاست که مواد پایه آنها همان EPDM است که اصطلاحا به EPDMPP مشهور است، که با اصلاحات انجام شده، این لاستیک‌ها قابل بازیافت شده است و دارای تنوع رنگ بوده و در عین حال می‌توان به طور همزمان این لاستیک‌ها را با پروفیل جوش داد. قدیمی‌ترین لاستیک‌های درزگیر که کیفیت خوبی داشته و الان کمتر در بازار صنعت پنجره مورد استفاده قرار می‌گیرد، لاستیک‌های سیلیکونی است که هم عمر نسبتا بالا و هم تنوع رنگ داشته، همچنین قابل بازیافت هستند، اما از حیث متر طول بسیار سنگین بوده و جزو گران‌ترین لاستیک‌های درزگیر در و پنجره محسوب می‌شوند، از لحاظ بهای تمام شده بر حسب متر طول، بعد از آن لاستیک‌های EPDM و در نهایت لاستیک‌های TPE قرار می‌گیرند. این لاستیک‌ها که در بالا به آنها اشاره شد جزو لاستیک‌های استاندارد و مجاز محسوب می‌شوند.

اما لاستیک‌های درزگیر غیرمجاز و فاقد استاندارد برای مصرف در پنجره‌های دوجداره کدامند؟ عمده‌ترین  آنها لاستیک‌های پی‌وی‌سی است که عمر مفید آنها بسته به شرایط جغرافیایی بین یک تا دو سال است و هرگز نباید از آنها استفاده کرد، زیرا به راحتی ترک برمی‌دارند. راه شناخت لاستیک‌های پی‌وی‌سی درزگیر این است که این لاستیک‌ها در برابر آتش، اشتعال‌زا هستند و بوی مشمئز‌کننده لاستیک سوخته را می‌دهند.

در ارتباط با میزان هم‌پوشانی لاستیک‌های درزگیر پنجره‌های یوپی‌وی‌سی هم باید تاکید کنم که حداقل هم‌پوشانی این لاستیک‌ها با پروفیل در محل اتصال باید 8 میلی‌متر باشد، در غیراین صورت کارکرد عایق بودن پنجره‌ها در برابر انتقال هوا، حرارت و آلاینده‌ها زیرسوال خواهد رفت.

در بخش دوم در شماره آتی نشریه پنجره ایرانیان به موضوع شیشه دوجداره، میزان عایق بندی صوتی، روش های اصولی و صحیح نصب و نهایتا معیارهایی که بایست برای انتخاب پنجره باید در نظر بگیریم خواهیم پرداخت.

نشریه پنجره ایرانیان، شماره 73، آبان ماه 1392