زلزله را دستکم گرفتن راه حل نیست!

مصالح بی کیفیت؛ خطر خاموش برای ساختمان‌ها

گزارش پنجره: دستکم نزدیک به 10 سال است که موضوع استفاده از مصالح با کیفیت استاندارد نقل محافل شده است و انتظار این است که سازندگان و مهندسان در احداث ساختمان خود را ملزم به استفاده از مصالحی کنند که نه تنها عمر و مقاومت ساختمان را افزایش دهد، بلکه مانع از هدر رفتن سرمایه‌های ملی شوند چه اینکه وقتی عمر ساختمانها در اثر استفاده از مصالح فاقد کیفیت لازم کاهش یابد، به طور طبیعی بخش زیادی از سرمایه‌ها و منابع پولی و بانکی کشور باید صرف بازسازی و نوسازی ساختمانها شود؛ شاهد این مدعا حجم بالای تسهیلات بانکها برای بازسازی و تعمیرات ساختمان موجود است. شاهدی دیگر و نزدیکتر به مخاطبان نشریه پنجره ایرانیان این است که استفاده از یرآق آلات و پروفیلهای فاقد کیفیت در تولید پنجره جهت مصارف گوناگون باعث خواهد شد تا با گذشت چند سال دوباره مصرف کننده نهایی در صدد تعویض پنجره‌ها و با هزینه‌های مضاعف شود.آیا فکر نمی‌کنید استفاده از مصالح بی کیفیت در صنت ساختمان یعنی خطر خاموش برای آینده؟ به ویژه اینکه ایران یک کشور زلزله خیز محسوب می‌شود و دستکم گرفتن این بلای طبیعی نمی‌تواند راه حل باشد. گزارش پنجره را بخوانید:

رسالت مجلس چیست؟

یک عضو کمیسیون عمران مجلس از نحوه استانداردسازی مصالح ساختمانی در کشور انتقاد می‌کند و می‌گوید: مجلس باید با قدرت بیشتری در اجرای مقررات و رعایت استاندارد مصالح ساختمانی وارد عمل شود. محمد علی رضایی تایید می‌کند که  در حال حاضر مصالح ساختمانی در کشور از استاندارد مناسب برخوردار نیست و این امر باعث بروز مشکلاتی در ساخت و سازها شده است. وی با تاکید بر ارائه جدی گرفتن راهکارهای استانداردسازی در ساخت و سازها، می‌افزاید: باید هرچه سریع‌تر با بررسی‌های مناسب و ایجاد بسترهای لازم، قوانین مطلوبی را برای اجرای استانداردسازی در حوزه ساخت ‌وساز تدوین کنیم. عضو کمیسیون عمران مجلس بااشاره به قوانین رعایت استاندارد در ساخت و ساز، تصریح کرد: با استانداردسازی می‌توان شاهد ساختمان‌های با کیفیت و عمری طولانی‌تر بود اما در حال حاضر با توجه به وضعیت فعلی نمی‌توان چشم‌انداز مناسبی در این زمینه متصور شد.رضایی با بیان اینکه وظیفه مجلس هم در این مسیر فراهم کردن بستر مناسب برای دولت و بخش‌خصوصی است، می‌گوید: مجلس می‌تواند با ایجاد این همکاری منجر به این شود تا افزایش کیفیت محصولات در حوزه ساختمان سازی سرعت بیشتری بگیرد.

نمی توان معجزه کرد

اما بشنوید از سخنگوی شورای شهر تهران  که می‌گوید تنها 2 درصد مصالح کشور از لحاظ استاندارد ارزیابی می‌شوند، پس نمی‌توان با این ساختمان‌های بی‌کیفیت در زمان زلزله معجزه کرد.به گزارش خبرنگار ما او که در نشست شورای شهر تهران، در خصوص میزان آمادگی در مواجهه با زلزله احتمالی تهران گزارش می‌داد، گفت: شهردار تهران در رابطه با آمادگی قبل از بحران دستگاههای مختلف اعلام کرد که هنگامی که کیفیت ساخت و ساز به دلیل کیفیت پایین مصالح و عدم نیروی متخصص پایین است نمی‌توان چندان در این حوزه مدیریت کرد.وی ادامه داد: شهردار تهران تاکید کرد وقتی مدیریت و مسئولیت برخی مسایل همانند کیفیت ساخت و ساز به شهرداری ارتباط مستقیم پیدا نمی‌کند نمی‌توان از تمام ظرفیت‌ها استفاده کرد.سخنگوی شورای شهر با اشاره به طرح کاهش خطرپذیری شهر تهران گفت: مجری این طرح اگر نتواند طی دو سه ماه آینده نواقص موجود لرزه پذیری پایتخت را حل کند از این پروژه حذف و مشاوران جدیدی با سرعت این طرح را پیگیری می‌کنند. وی با تاکید بر اینکه در بحث زلزله باید بیشتر کار کنیم و کمتر حرف بزنیم گفت: ‌نباید مردم را در این رابطه نگران و تنش‌های موجود را به جامعه منتقل کرد.این عضو کمیسیون عمران شورای شهر با بیان اینکه خلاءهای قانونی در حوزه پیشگیری از زلزله در کشور وجود دارد گفت:‌ در بسیاری از کشورها هر هفته چند زلزله داریم اما به دلیل پیشگیری‌های لازم تخریبی رخ نمی‌دهد اما ما در این زمینه به جز شهرداری تهران که مدیر بحران پایتخت است مسئولان دیگری هم چون وزارت شهرسازی و سازمان استاندارد را داریم. وقتی مصالح با کیفیت در این حوزه وجود ندارد و نیروی متخصص در امر ساخت و ساز دخیل نیست نمی‌توان از هیچ مدیری انتظار معجزه داشت.وی تاکید کرد:‌تنها 2 درصد مصالح کشور از لحاظ استاندارد مورد بررسی قرار می‌گیرند و هیچکدام از نیروهای دخیل در امر ساخت و ساز مانند جوشکار، سفت کار، بنا و... هیچکدام پروانه کار ندارند و تنها مهندسان ساختمانی دارای پروانه کار هستند. با این مشکلات چند وجهی چطور می‌توان انتظار معجزه داشت. متاسفانه کمتر کسی است که در زمان بحران با وظایف خود آشنا باشد و بتواند در مقابل آن عکس‌العمل مناسبی بروز دهد. دانشجو با اشاره به لزوم مدیریت یکپارچه در زمان‌های بحران گفت:‌ مجلس و دولت باید پاسخگو باشند که چرا وظایفی که باید به مدیریت شهری واگذار شود را واگذار نمی‌کنند و سبب افزایش مشکلات در این زمینه شده‌اند.

استانداردسازی دستوری مصالح، جواب نمی‌دهد

اما رییس سازمان نظام کاردانی ساختمان کشور می‌گوید: استانداردسازی مصالح ساختمانی زمانی امکان‌پذیر خواهد بود که بستر لازم برای تولیدکنندگان در جهت پاین آمدن هزینه‌های آنها محقق شود. به گفته عباس ذاکری، اجرای مقررات ساختمانی و به کار بردن مصالح استاندارد تنها با الزامات دستوری فراهم نمی‌شود بلکه باید در این راستا فرهنگ‌سازی شود و کارگاه‌های آموزشی نیز مورد توجه قرار گیرد. وی استانداردسازی مصالح ساختمانی را یکی از اولویت‌های مهم در راستای گسترش کیفی ساختمان‌ها و اجرای مقررات ساختمانی به‌خصوص ماده 33 می‌داند و می‌گوید: باوجود اهتمام مرکز تحقیقات ساختمان و مسکن در استانداردسازی مصالح ساختمانی اما همچنان وجود مصالح غیراستاندارد در بسیاری از ساخت‌وسازها مشاهده می‌شود. ذاکری تصریح کرد: وجود مهندسان ناظر و شرکت دادن کاردان‌های ساختمانی برای این منظور یکی از الزامات اصلی این حوزه است.

مرگ زودرس ساختمانها؛ چرا؟

اگرچه کمبود مسکن یکی از معضلات اساسی کشور به شمار می‌رود و اکنون مسوولان با اجرای طرح مسکن مهر به شدت به دنبال رفع این معضل هستند، اما پایین بودن عمر ساختمان‌ها نیز به عنوان مشکل اساسی توسط کارشناسان این بخش مطرح می‌شود. به گزارش ایسنا،بنا به اعلام مسوولان عمر ساختمان‌ها در کشور یک سوم استاندارد جهانی است و همچنین بنا به گفته محمود گلابچی - کارشناس مسکن- آمارهای شهرداری نشان می‌دهد طول عمر مفید ساختمان در کشور 30 سال است. سید مهدی‌هاشمی، رییس سازمان نظام مهندسی کشور، معتقد است: صنعت ساختمان یک سرمایه ملی و مادی است که بهره‌گیری نادرست از این صنعت در کشور موجب شده تا عمر ساختمان‌ها در کشور با وجود پیشرفت‌های بسیار، نزدیک به یک سوم ساخت در کشورهای دیگر باشد.

البته کارشناسان معتقدند با بهبود روش‌های ساخت و ساز و گسترش صنعتی سازی و همچنین استانداردسازی مصالح می‌توان عمر مفید ساختمان‌ها را افزایش داد. بر اساس این گزارش حدود 20 درصد مصالح ساختمانی به روش غیراستاندارد تولید می‌شوند و نکته مهم این است که بخشی از این سهم مربوط به مصالح نوین است که به خودی خود می‌تواند نگران‌کننده باشد. ایرج‌رهبر- رییس کانون سراسری انبوه‌سازان- با اشاره به این‌که استفاده از مصالح سنتی درحال منسوخ شدن است، اضافه کرد: در ساخت‌و سازهایی که توسط متخصصان انجام می‌شود اصول و محاسبات رعایت می‌شود و در نتیجه عمر ساختمان افزایش می‌یابد. البته دکتر محمود فاطمی‌عقدا - رییس مرکز تحقیقات ساختمان و مسکن- معتقد است:آن‌چه که باعث کاهش عمر ساختمان‌ها شده ارزش افزوده و قیمت زمین و همچنین فقدان سیاست‌های بازدارنده برای حفظ سرمایه‌های موجود است.

به گفته او قیمت زمین، ارزش ملک و برنامه‌های توسعه‌ای در برخی مواقع منجر به تخریب ساختمان‌ها و سپس نوسازی می‌شود به طوری‌که در بسیاری موارد ساختمان‌هایی که برای نوسازی تخریب می‌شود، مقاوم بوده و نیاز به نوسازی ندارند به عبارت دیگر جنبه اقتصادی‌ است که منجر به احداث ساختمان‌های جدید می‌شود و به استثنای ساختمان‌های واقع شده در بافت‌های فرسوده و سکونتگاه‌های غیر رسمی، مابقی ساختمان‌ها پایدار و مقاوم هستند. بر اساس این گزارش به نظر می‌رسد فقدان نظارت کافی طی سالیان گذشته منجر به ایجاد بافت‌های فرسوده ناپایدار و سکونتگاه‌های غیر رسمی‌شده که علاوه بر کاهش عمر ساختمان‌ها که خود موجب هدرفت سرمایه‌های عظیم کشور می‌شود، محیطی آماده برای پذیرش نابهنجاری‌های اجتماعی و باز تولید فقر فراهم کرده‌اند.بنابراین گسترش صنعتی سازی با توجه به مزیت‌های آن تا حدودی می‌تواند به رفع این معضل کمک کند.

ساخت 500  هزار واحد مسکونی مهر به صورت صنعتی

تازه ترین خبر اینکه رئیس مرکز تحقیقات ساختمان ومسکن می‌گوید: بهره گیری از صنعتی سازی مسکن برای استفاده مطلوب از منابع به منظور ارتقای شاخص‌های زندگی و کاهش هزینه‌ها ضروری به نظر می‌رسد. سید محمود فاطمی عقدا معاون وزیر راه وشهرسازی گفت: طی هشت ماهه نخست سال جاری منتهی به آبان ماه 1390 در مجموع 456 هزار و 912 واحد مسکونی مهر به شیوه صنعتی یا نیمه صنعتی احداث شد. او افزود:بررسی آمارهای ثبت شده در دوره مذکور نشان می‌دهد که استان‌های تهران ، گیلان ، قزوین و خراسان رضوی به ترتیب بیش از 26، 24، 8. 18 و 7. 18 هزار واحد مسکونی بالاترین خانه‌های صنعتی را به مورد اجرا گذاشته اند .وی با بیان اینکه نیاز سالانه برای احداث یک میلیون و 500 هزار واحد مسکونی شهری و روستایی نشان می‌دهد که به شیوه سنتی نمی‌توان پاسخگوی نیاز بود، گفت: شیوه‌های گذشته از جنبه‌های مختلف بهینه نیست و باید مطابق نیاز از فناوریهای روز بهره گرفت.

رئیس مرکز تحقیقات ساختمان ومسکن افزود: بهره گیری از صنعتی سازی مسکن برای استفاده مطلوب از منابع به منظور ارتقای شاخص‌های زندگی و کاهش هزینه‌ها ضروری به نظر می‌رسد .به گفته وی ،تولید صنعتی ساختمان فرآیند ساخت واجرای پیوسته و زنجیره ای ساختمان است و عناصر ساختمانی که به شیوه پیش ساخته تولید شده و از نظر کیفیت در تمام مراحل ساخت واجرا، قابل کنترل است. فاطمی عقدا یادآور شد: مرکز تحقیقات ساختمان ومسکن از سال 1388 به عنوان مرجع تایید فناوری‌های نوین و شیوه تولید صنعتی ساختمان معرفی شده و کلیه تولید کنندگان و وارد کنندگان فن آوری‌های نوین ساختمانی ملزم به اخذ تاییدیه فنی از این مرکز هستند. وی از تاییدیه 134 فناوری توسط کارشناسان مرکز مذکور خبر داد و گفت: با توجه به الزامات فنی خاص و بهره گیری از این فناوریها در کشور از بین آنها 77 مورد تاییدیه فنی و 38 فناوری نوین در دوره هشت ماهه امسال به تایید رسید .معاون وزیر راه وشهرسازی با بیان اینکه سهمیه مسکن مهر در شهرهای جدید 372 هزار واحد مسکونی ذکر شده ، گفت : طی هشت ماهه نخست سال جاری بیش از 130 هزار و 700 دستگاه از این واحد‌ها به شیوه صنعتی در سه شهرجدید پرند ، پردیس در استان تهران و هشتگرد در استان البرز به مورد اجرا گذاشته شده است .وی خاطرنشان ساخت : سهمیه مسکن مهر در شهرجدید پرند که در 40 کیلومتری جنوب غرب تهران واقع شده 95 هزار دستگاه است که اکنون 75 هزار دستگاه از این واحد‌ها به شیوه صنعتی ساخته می‌شود .وزارت راه وشهرسازی وعده داده که تا پایان سال 1391 در مجموع یک میلیون و 840 هزار واحد مسکونی طرح مهر در سطح شهرهای کشور به اتمام خواهد رسید.

نشریه پنجره ایرانیان، سال پنجم ، شماره 53 ، اسفندماه 1390