دغدغه ها و رویاهای مسکنی وزیر

علی نیکزاد ثمرین، سکاندار وزارت راه و شهرسازی بیش از نیمی از وقت خود را به بخش مسکن اختصاص می دهد و به گونه ای می توان او را مرد همه کاره دولت در این عرصه قلمداد کرد.مگر نه اینکه هیات دولت و شخص رییس جمهور تمام اختیارات قانونی خود را در بخش مسکن به او داده اند تا موازی کاری وزارتخانه ها و کاغذبازی های اداری نتواند مانعی بر سر راه قطار در حال حرکت مسکن در ایران باشد.او تکیه اش در ساخت مسکن بیشتر بر توان انبوه سازان است و امید دارد که بتواند آنها را قانع کند تا قیمت ساخت را بیش از اندازه بالا نبرند. هنوز یک هفته از پایان تعطیلات نوروزی و آغاز فعالیت‌های رسمی در بازار نگذشته که زمزمه‌های افزایش قیمت در بخش‌های مختلف، به ویژه مسکن به گوش می‌رسد. مستاجران نگران بالا رفتن نرخ اجاره و متقاضیان خرید مسکن دلهره افزایش ناگهانی قیمت‌ها را دارند. اما آنچه اهمیت دارد این است که در پی اجرای طرح مسکن مهر که به اعتقاد رییس جمهوری طرحی ضربتی برای جبران عقب‌ماندگی‌ها در بخش مسکن و پاسخی به تقاضاهای انبوه در بازار مسکن است، وزارت راه‌ و شهرسازی در پی انتقادات کارشناسان، مطالعه برای اجرای طرحی در داخل پایتخت را آغاز کرده‌ است تا بتواند در پایان دولت دهم از در بخش مسکن سربلند بیرون بیاید. علی نیکزاد، وزیر کابینه دولت دهم و سکان‌دار وزارت راه و شهرسازی در گفتگو با ایسنا تاکید می‌کند که میزان افزایش قیمت مسکن از نرخ تورم کمتر بوده است. نیکزاد همچنین از احتمال ساخت مسکن در تهران برای اقشاری غیر از متقاضیان مسکن مهر خبر می‌دهد و معتقد است در تهران هم اگر بتوانیم به همه خانه بدهیم مشکلی در این شهر و کشور از باب مسکن باقی نخواهد ماند؛ در این زمینه هم اقداماتی برای سال جاری انجام می‌دهیم. آنچه در ذیل می‌خوانید مشروح این گفت‌و گو است:

باتوجه به اهمیت قیمت مسکن برای مردم و نگرانی‌های موجود در این مورد، پیش‌بینی شما از وضعیت بازار مسکن چیست؟شما دائما افزایش قیمت مسکن را رد می‌کنید اما مثال‌هایی وجود دارد که افزایش قیمت مسکن را نشان می‌دهد.

 میزان افزایش بالاتر از نرخ تورم بوده یا پایین‌تر؟ اگر قیمت مسکن بالا رفته کمتر از نرخ تورم بوده است و این‌که مطلق بگویند قیمت‌ها وحشتناک بالا رفته است من قبول ندارم. زیرا ما سامانه معاملات املاک و مستغلات را داریم و اطلاعات بازار را از طریق آن رصد و تحلیل می‌کنیم و مراجعه به این سامانه نشان می‌دهد که افزایش قیمت مسکن کمتر از تورم است، درمورد کسی که می‌گوید روز گذشته خانه‌ام را متری دو میلیون تومان می‌فروختم، امروز 4 میلیون تومان، باید دید چه کسی خریده چه کسی فروخته است؟ سال گذشته هم موضوع ارز و سکه رد شد اما ترکش آن به همه چیز خورد اما ما بازهم ادعا می‌کنیم مسکن به آن اندازه‌ای که مدنظر برخی بوده، تکان نخورده است و سال 91 نیز به صورت گسترده در شهرهای اطراف و بیشتر نزدیک تهران مانند پردیس گفته‌ایم خانه‌هایی را بسازند که تا پایان سال در کنار افتتاح های چندنوبته از گذشته در اختیار مردم قرار بدهیم و از همه مهم‌تر دو کار است که اگر انجام شود شهرهای اقماری اطراف تهران مانند شهرهای اقماری دنیا توجیه پیدا می‌کند.

از سوی دیگر در قیمت مسکن نیز پنج مولفه را تاثیرگذار می‌دانم. زمین یکی از این مولفه‌ها است که آن را رایگان در اختیار مردم قرار می‌دهیم. مولفه دیگر تسهیلات است که به صورت قرض‌الحسنه به مردم داده می‌شود، دیگری خدمات فنی و نظام مهندسی و شهرداری است که با همان قیمت قبلی ارائه می‌شود و برای این امر از این دو نهاد تشکر می‌کنیم. دیگری دستمزد است که تاثیری چندانی ندارد و در مورد مولفه پنجم که مصالح ساختمانی‌ است اعتقاد دارم اگر فاز دوم هدفمندسازی‌ یارانه‌ها اجرا شود و فقط وزارت صنعت، معدن و تجارت قیمت مصالح مانند سیمان و میلگرد مانند گذشته کنترل کرده و ثابت نگه دارد آنگاه قیمت ساخت تغییر نخواهد کرد زیرا واحدها به صورت انبوه برای ساخت به سازندگان واگذار می‌کنیم و این سود خودش را خواهد داشت. در نهایت افق کار تا به امروز مشخص و خوب بوده و امیدوارم در سال 91 نیز با جهش قیمت بالایی مواجه نشویم و بازار اجاره نیز با اقدام بانک مرکزی در راستای افزایش نرخ سود بانکی سامان خوبی داشته است.

اگرچه در افزایش قیمت مسکن نرخ دستمزد و مصالح ساختمانی تاثیر دارند اما به نظر می‌رسد جو روانی تاثیر بیشتری در بالا رفتن قیمت‌ها دارد که بخشی از این جو روانی به دلیل ناآگاهی بسیاری از افراد ایجاد می‌شود. شاید مدتی زمان لازم است تا افراد به این باور برسند که با استفاده از واحدهای مسکن مهر می‌توانند صاحبخانه شوند و از سوی دیگر شاید مردم نیز توجه نمی‌کنند که هرقدر قیمت‌ها بالا برود سودی برای آن‌ها نخواهد داشت. تحلیل شما از این وضعیت چیست؟

من بازهم اعتقاد خودم را دارم که اگر قیمت مسکن بالا رفته کمتر از نرخ تورم بوده است. نباید به بحث‌های روانی توجه کنیم. باید واقع‌گرا باشیم و کسانی که می‌خواهند مسکن بگیرند با توجه به این‌ واقعیت باشد که تعداد کافی مسکن در نقاط دورتر از مرکز تهران وجود دارد و می‌توانند بروند این خانه‌ها را بگیرند. ما نیز به شایعات توجه نمی‌کنیم و به اطلاعات سامانه معاملات توجه کرده و قیمت‌ها را از آن طریق رصد می‌کنیم. آن سامانه و اقدامات انجام شده در بحث معاملات نشان از افزایش وحشتناک قیمت مسکن ندارد. به علاوه اگر با برقراری حمل‌ و نقل سریع و روان، مردم در پردیس، پرند و هشتگرد ساکن شوند، بخشی از مشکل کمبود مسکن حل می‌شود. به عنوان مثال فاصله پردیس تا تهران زیاد نیست و با آزادراه ایجاد شده زمان تردد 20 دقیقه خواهد بود و از زمانی که من در وزارت راه و شهرسازی مسوول هستیم مشکلی برای آزادراه تهران – پردیس ایجاد نشده است. از سوی دیگر هم شاید تعداد انبوه در نزدیک‌ترین جا به تهران که اقبال عمومی مردم نسبت به‌ آن وجود دارد، مسکن بسازیم. اما در توضیح برنامه‌های بخش مسکن در کشور باید بگویم 22 میلیون نفر در روستا زندگی می‌کنند و ادعا می‌کنیم هرکس بخواهد در روستا برای خودش خانه بسازد در دولت نهم و دهم می‌تواند 10 میلیون وام قرض الحسنه دریافت کند. در طول این مدت هم یک میلیون و 600 هزار واحد مسکونی ساخته شده که در مقایسه با قبل نشان از رشد فاحش دارد زیرا در برنامه‌های سوم یا چهارم حدود 81 هزار واحد ساخته شد. این در حالی است که در سال گذشته علاوه‌ بر اینکه 200 هزار واحد سهمیه‌مان را تمام کردیم، 400 هزار واحد سهمیه اضافه نیز شروع کردیم و در سال 91 هم 200 هزار واحد به آن اضافه شد. اما در شهرهای زیر 25 هزار نفر که تامین مسکن بر عهده بنیاد مسکن انقلاب اسلامی است، تقریبا می‌شود گفت که مشکلی به نام مسکن در این شهرها وجود ندارد، زیرا وام مسکن مهر داده می‌شود، چه برای شهرهایی که زمین دارند و چه برای شهرهای فاقد زمین، اما در مورد شهرهایی که زمین نداشتند از طریق توافق و الحاق، اقداماتی صورت گرفته و حتی برای حدود 12 شهر که زمین نداشتند از منابع سازمان ملی زمین و مسکن پول گذاشتیم و زمین خریدیم.

اما در شهرهای بالای 25 هزار نفر هم مسکن مهر شروع شده و با افتتاح‌هایی که انجام شده و در سال 91 نیز ادامه خواهد‌ داشت میزان عرضه به تقاضا نزدیک می‌شود. می‌ماند کلان شهرها. به عنوان مثال اگر کسی بخواهد در شهر تبریز خانه داشته باشد باید پول قابل توجهی بدهد و خانه بخرد اما در شهر جدید سهند که دولت زیرساخت‌ها را تامین کرده و آب برق و گاز را ایجاد و مسجد و مدرسه ساخته است و از همه مهم‌تر برای حمل‌و‌نقل سریع که حرف اول را در سکونت مردم در شهرهای اقماری می‌زند آزادراهی را از تبریز به سهند ایجاد می‌کند. همچنین در شهرهای جدید گلبهار مشهد، فولادشهر و مجلسی اصفهان و صدرای شیراز واحدهای مسکونی ساخته می‌شود.

درمورد شهر تهران هم در سال 90 شهرداری برای200 هزار واحد پروانه ساخت صادر کرده است که در تاریخ تهران بی‌سابقه است یعنی کسانی که گفتند نمی خواهیم در تهران بارگذاری افزایش پیدا کند در 12 ماه، 200 هزار پروانه ساخت صادر کرده‌اند اما، ما در تهران در شهر جدید پرند 100 هزار واحد ساخته ایم که در حال واگذاری است. درپردیس نیز 30 هزار واحد، هشتگرد 55 هزار واحد و در اندیشه 10 هزار واحد ساخته‌ایم که در حال واگذاری است. برای سال 91 نیز 100 هزار واحد دیگر را آغاز می کنیم، بنابراین در مجموع 250 هزار واحد را در عرض سه سال برای تهران در نظر گرفتیم.

از ابتدای مسکن مهر تاکنون چند واحد افتتاح و به متقاضیان تحویل داده شده است؟ با توجه به اینکه در تهران طی تقریبا چهار سال از آغاز این طرح از اواخر سال 90 شاهد افتتاح واحدهای مسکونی بودیم.

 در سال‌های 89 و 90 میزان ساخت وسازها به حدود دو میلیون و 700 هزار واحد رسید. ابتدای سال گذشته نیز اعلام کردیم که یک میلیون و 200 هزار واحد را افتتاح می کنیم که از این تعداد 400 هزار واحد روستایی تمام شده است و در شهرهای مختلف نیز 400 هزار واحد از انواع واحدهای مسکونی مانند اجاره پنج ساله، مسکن تعاونی، 99 ساله، خودمالک و بافت فرسوده افتتاح کرده‌ایم. 300 هزار واحد نیز آماده افتتاح در 16 استان کشور قرار دارند، بنابراین به عدد یک میلیون و صد هزار واحد در سال 90 رسیدیم. برنامه را که اعلام می‌کنم همکاران می‌گویند افق‌های بلند ما را دچار مشکل اجرایی می‌کند، اما یقیین بدانید کلیه واحدهای مسکونی که تا پیش از سال 91 آغاز شده در سال 91 باید تمام شود. در واقع کل دو میلیون و 700 هزار واحد روستایی و شهری باید در سال 91 تکمیل شوند. همچنین 800 هزار واحد را که عمدتا به صورت واحدهای خودمالک و نوسازی بافت فرسوده است در سال 91 آغاز کرده و حدود 150 هزار واحد نیز مسکن مهر 99 ساله است که به طور مستقیم توسط انبوه‌سازان ساخته می‌شود و به گونه‌ای برنامه‌ریزی می‌کنیم که این تعداد واحدها نیز در شش ماهه دوم سال 92 به پایان برسد. بنابراین اعتقاد ما این است که مسکن‌های موجود را باید بسازیم، از بافت فرسوده و خودمالکی حمایت کنیم و در سال جاری انبوه واحدهای مسکونی را در اختیار مردم قرار بدهیم. حالا من یک سوال می‌پرسم که اگر ساخت مسکن مهر تاثیری نداشته پس صد هزار واحدی که اکنون به مردم واگذار می‌کنیم چیست؟ در واقع ما واحدهای مسکونی را به افرادی می‌دهیم که در تهران ساکن و مستاجر بودند و اکنون در این واحدهای مسکونی ساکن می‌شوند و در مقابل تعدادی واحد در تهران تخلیه می‌شود.

اما بسیاری بر این باورند که افرادی که متقاضی مسکن مهر هستند نقشی در بازار مسکن ندارند، زیرا توان مالی آن‌ها پایین است و نمی‌توانند در بازار حضور پیدا کنند؟

پس این افراد چه کسانی هستند، مگر در تهران زندگی نمی‌کنند؟ برای صد هزار نفر در پرند خانه ساخته‌ایم که برای سکونت به این شهر می‌آیند. در هشتگرد نیز کارگران ایران خودرو خودشان سه هزار واحد ساخته‌اند.

در واقع عده‌ای معتقدند این افراد کسانی هستند که در تهران حاشیه‌نشین بوده‌اند و در اطراف تهران زندگی می‌کردند اما با اجرای طرح مسکن مهر ساماندهی شده‌اند و شاید تصور این است که بار جمعیتی از تهران خارج نمی‌شود.

اما همکاران من که در وزارتخانه کار می‌کنند و مستاجر هستند اگر در پردیس به آنها خانه بدهیم حاضرند منتقل شوند.

به هر حال گروهی معتقدند تقاضای موثر آن است که به عنوان مثال فردی 150،  100 میلیون پول در اختیار دارد و برای تهیه مسکن وارد بازار می‌شود اما این افراد که متقاضی مسکن مهر هستند با 14 میلیون تومان نمی‌توانند نقشی در بازار داشته باشند و در تهران تصور خانه‌دار شدن داشته باشند.

البته از یک طرف اعتقاد همه ما این است که در تهران نباید بارگذاری صورت بگیرد و علت این‌که گفته شده در تهران خانه نسازید همین است اما در چنین شرایطی همان‌طور که اشاره کردم می‌بینیم که کسانی که چنین ادعایی دارند برای 200 هزار واحد پروانه ساخت در سال 90 صادر کرده‌اند یعنی باز هم روی تهران بارگذاری کرده‌اند و شاید ما هم برگردیم و تعدادی خانه در تهران بسازیم. اما در مورد این‌که می‌گویید واحدهایی که در پردیس، هشتگرد، اندیشه و پرند ساخته و واگذار می‌شوند مربوط به تقاضای موثر نیست، بالاخره این جمعیت در این نقطه جغرافیایی ساکن هستند. افراد خاصی در پردیس ساکن شدند که اسم نمی‌برم اما همان افراد مسوولیت بالای مشاغل را در کشور به عهده دارند و من خودم نوشتم که به آن‌ها در پردیس خانه بدهند. اما درباره این نکته که بگویند کسی که در تهران کار می‌کند و نمی‌تواند به پرند برود و برگردد ممکن است واحد مسکونی خود در پرند را اجاره دهد و مجددا در تهران خانه‌ای اجاره کند، می‌ـوان تاکید کرد به طور خلاصله خدمتی برای مردم انجام شده است و باز هم می‌گویم که در تهران هم اگر بتوانیم به همه خانه بدهیم مشکلی در تهران و کشور از باب مسکن باقی نخواهد ماند، اما در این زمینه هم اقداماتی برای سال جاری انجام می‌دهیم که برای افرادی که مد نظر سوال شما است خانه بسازیم. در مجموع مسکن کل کشور را تحلیل کردم اما کل تصمیم‌گیری و نگاه‌ها به تهران است و اگر قیمت در تهران بالا رود عده‌ای فکر می‌کنند در ایران چنین اتفاقی افتاده در صورتی که چنین نیست.

آیا این همان طرح جدیدی است که رییس جمهوری اواخر سال گذشته در مراسم افتتاح 15 هزار واحد مسکونی در پاکدشت به آن اشاره کرد؟

-جزئیات این طرح در آینده اعلام می‌شود؛ اما اگر مشکل مترو هشتگرد و پرند را حل کنیم هر کسی از هر نقطه تهران می‌تواند در 30 دقیقه به این شهرها برود. من چندین بار از پرند بازدید کرده‌ام؛ نحوه برخورد، نوع پوشش، وسیله نقلیه و... بیانگر این است که افرادی که به پرند برای ثبت نام مسکن مهر مراجعه کرده‌اند این طور نیست که در حاشیه‌ها زندگی کنند اما چاره‌ای ندارند زیرا عمده درآمد خود را به برای اجاره می‌دهند. ولی افتتاح‌هایی را انجام می‌دهیم و مسئله تاسیسات زیربنایی نیز حل شده‌ است و شاید پروژه‌های دیگری را در جاهای مختلف تهران در سال جاری بسازیم.

 به عنوان سوال پایانی در بخش اجاره پیش‌بینی شما از وضعیت بازار در سال جاری چیست با توجه به اینکه در سال گذشته شاهد افزایش نرخ اجاره بودیم؟

در مورد بازار اجاره که به هم خورد اصل موضوع این بود که مردم پولی را برای رهن در نظر می‌گیرند و هر سال درصد جزئی روی قیمت اجاره می گذارند و مسکن شان را تامین می‌کنند اما سود تسهیلات که کاهش یافت صاحبخانه‌ها به سمت دریافت اجاره به صورت ماهانه روی آوردند و با توجه به اینکه اجاره‌نشینان نمی توانند با پولشان کار کنند ممکن است مقداری کار بپیچید که برای رفع موضوع تابستان گذشته موضوع کنترل تعزیراتی را مطرح کردیم که موفق هم بود. اما اکنون با توجه به سود اوراق مشارکت و همچنین افزایش سود سپرده‌های بانکی رهن و اجاره در تهران جاری می‌شود و الگوی اجاره تغییر می‌کند. 

امید آقای وزیر به انبوه سازان

• کسانی که تجربه کافی، کار و سرمایه ایرانی دارند، وزارت راه و شهرسازی از آنها حمایت می‌کند.وزارت راه و شهرسازی در این حوزه هدایت، راهبری و پشتیبانی را برعهده دارد و این موضوع سبب شد انبوه سازان علاوه بر اعتماد، اعتقاد به کار نیز داشته باشند و ساخت و ساز را بر عهده گیرند.یقین دارم انبوه سازان، شیرینی خانه دار شدن مردم را بر سود اندک خود مقدم داشته اند،دوباره تاکید می کنم از تمام کسانی که در این حوزه کار کرده و تجربه و توان دارند، به صورت ویژه حمایت می کنیم.

نیکزاد؛ نماینده ویژه رئیس‌جمهور در مسکن مهر

• با تصویب هیئت وزیران، وزیر راه و شهرسازی به عنوان نماینده ویژه رئیس جمهور در تسویه و تهاتر بدهی مسکن مهر شد.به گزارش پایگاه اطلاع رسانی دولت، با تفویض اختیارات هیئت وزیران به وزیر راه و شهرسازی؛ مهندس علی نیکزاد مسئول تسویه و تهاتر بدهی مسکن مهر شد.بر پایه این گزارش، هیئت وزیران تصویب کرد اختیارات این هیئت موضوع بند (36) قانون بودجه سال 1391 کل کشور به منظور تسویه یا تهاتر بدهی حاصل از احداث خدمات زیربنایی، آماده سازی و روبنایی مسکن مهر از محل واگذاری یا فروش اموال غیرمنقول وزارت راه و شهرسازی و موسسات تابعه به وزیر راه و شهرسازی به عنوان نماینده ویژه رئیس جمهور تفویض می شود.

اگر دولت در بازار مسکن نبود ...

• اگر دولت برای حل مشکل مسکن ورود پیدا نمی‌کرد مشکل مسکن قابل حل نبود. اما این به معنای دخالت در بخش مسکن نیست و از لشگر انبوه‌سازان برای ساخت مسکن استفاده می‌کنیم. چنانچه دولت به بخش مسکن وارد نمی شد، مشکل این بخش برطرف نمی شد و اکنون هم وزارت راه وشهرسازی و بنیاد مسکن مداخله مستقیم برای ساخت وساز ندارند، بلکه با هدایت لشگر انبوه سازان سیاست ها و برنامه های این بخش را پیش می برند. دولت در سال جاری بر روند بازار مسکن و اجاره بها کنترل لازم را دارد، به برهم زنندگان این بازار اجازه فعالیت نخواهد داد و با عرضه انواع مسکن مانع از بی نظمی خواهیم شد. دولت بر تثبیت قیمت مسکن در بازار اصرار دارد و با اعمال سیاست های لازم مانع از رشد غیر متعارف خواهد شد.
• دو میلیون و 500 هزار مسکن شهری در احداث داریم که تاکنون 400 هزار واحد به مرحله بهره‌برداری رسیده است و بنا داریم تا پایان سال یک میلیون و 200 هزار واحد دیگر به بهره‌برداری برسانیم که با در نظر گرفتن 300 هزار واحد مسکن روستایی در مجموع تا پایان سال 91 یک میلیون و 500 هزار واحد مسکونی به بهره برداری می‌رسد.
• تاکنون 50 میلیارد دلار برای تسهیلات مسکن مهر پرداخت شده است و با این اقدام سعی داریم موضوع مسکن را از دغدغه مردم خارج کنیم و به جوانان بگوییم که توانایی داریم مسکن آنان را با حداقل شرایط ممکن تامین کنیم.
• با روش‌های مختلف مسکن می‌سازیم اما هنوز با نقطه ایده‌آل فاصله داریم و زمان زیادی لازم است تا به حد مطلوب برسیم.

شعار سال آقای وزیر

• هیچ پروژه مسکنی به‌صورت ناقص تحویل داده نمی‌شود

نشریه پنجره ایرانیان، سال پنجم ، شماره 55 ، اردیبهشت ماه 1391