کاهش مصرف انرژی در ایران؛ از انتقاد تا پیشنهاد

اشاره: در هفته‌های اخیر همزمان با بالاگرفتن اختلاف نظرها بر سر نحوه و زمان اجرای فازدوم هدفمندی یارانه‌ها و آزادسازی قیمت حامل‌های انرژی اهمیت پرداختن به سازوکارهای مدیریت مصرف انرژی در ایران بیشتر احساس می‌شود. تا آنجا که ولفانگ نیومن، رییس بنیاد جهانی انرژی می‌گوید : در ایران با انجام اقدامات بسیار کوچک و ظریف می‌توان 80 تا 90 درصد مصرف انرژی را کاهش داد بدون این که به آسایش مردم خللی وارد شود. از سوی دیگر برگزاری هفتمین همایش مدیریت سبز با محورهای مدیریت سبز و رویکرد‌های نوین آن، مدیریت شهری، رویکرد نوین سبز، اقتصاد و مدیریت انرژی توسط انجمن مدیریت سبز ایران در ایران فرصتی بود برای انتقاد کردن از مصرف بالای انرژی در ایران و ارائه پیشنهادها. ابا هدف اصلاح الگوی مصرف انرژی. اما واقعیت تلخ این است که راه‌های زیادی برای هدررفت انرژی در کشور وجود دارد و راهکارهایی هم برای مصرف بهینه انرژی پیشنهاد می‌شود، نکته اینجاست که صداها بلند است و اراده‌ها ضعیف. این گزارش را بخوانید و با ما در ارتباط باشید و پیشنهاد و نظرهای خود را با تحریریه پنجره ایرانیان در میان بگذارید.

• ·         کاهش مصرف انرژی تا 90 درصد هم شدنی است

ولفانگ نیومن، رییس بنیاد جهانی انرژی گفت : در ایران با انجام اقدامات بسیار کوچک و ظریف می‌توان 80 تا 90 درصد مصرف انرژی را کاهش داد بدون این که به آسایش مردم خللی وارد شود. ولفانگ نیومن، در هفتمین همایش مدیریت سبز افزود : درسال‌های اخیر با اقدامات ویژه‌ای که در دنیا انجام شده است مصرف انرژی در بخش مسکن50 تا 60 درصد کاهش یافته است که این برنامه‌ها در ایران نیز قابل اجراست. وی گفت : در اروپا 40 درصد انرژی در داخل ساختمان‌ها و سازه‌ها مصرف می‌شود که این میزان در ایران چند برابر است بنابراین باید با برنامه‌ریزی مصرف انرژی را کاهش داد. نیومن یادآور شد که امروزه فناوری جدیدی در دنیا وجود دارد که با استفاده از آنها می‌توان میزان مصرف انرژی را تا حد بسیاری زیادی کاهش داد. استفاده از انرژی خورشیدی یکی از این فناوری‌هاست. وی گفت : خورشید در طول هفت ساعت از شبانه روز همان مقدار انرژی را به زمین می‌رساند که ما در مدت یک سال مصرف می‌کنیم. امروزه در کشورهای پیشرفته برای تولید انرژی و روشنایی تا حد بسیار زیادی از انرژی خورشیدی استفاده می‌شود.

وی اظهار داشت: ایران از لحاظ موقعیت جغرافیایی در منطقه‌ای واقع شده که تابش خورشید در آن بسیار زیاد است از این رو می‌توان با مقداری خلاقیت و نوآوری صنعت استفاده از انرژی خورشید را در ایران گسترش داد. رییس بنیاد جهانی انرژی گفت : در حال حاضر بنیاد جهانی انرژی در ایران فعال است و بهتر است که سازمان‌ها و نهادهای مختلف به منظور صرفه‌جویی در مصرف انرژی با این بنیاد همکاری کنند. وی ادامه داد: کشورهای ثروتمند جهان فقط 20 درصد از جمعیت دنیا را دارا هستند اما 80 درصد از انرژی دنیا را مصرف می‌کنند. این در حالی است که 3 میلیارد و 700 میلیون نفر بر روی کره زمین به انرژی و منابع انرژی دسترسی ندارند. نیومن گفت : به عنوان مثال شهر نیویورک که دارای 7 میلیون نفر جمعیت است به‌اندازه 700 میلیون نفر آفریقایی انرژی مصرف می‌کند در حالی که تمام جمعیت دنیا باید به انرژی دسترسی داشته باشند. وی افزود : بر اساس آمار آژانس جهانی انرژی تا سال 2030 مصرف انرژی در دنیا تا 50 درصد افزایش خواهد یافت که باید با اجرای طرح‌ها و برنامه‌های زیست محیطی مصرف انرژی را کنترل کنیم.

• ·         امکان صرفه‌جویی در زنجیره مصرف

 سرپرست سازمان بهره وری انرژی ایران(سابا) گفت: حدود 50 تا 60 درصد پتانسیل صرفه‌جویی در زنجیره مصرف انرژی به معنای عام آن وجود دارد. سیدحسین سجادی، در گفت و گو با ایرنا با بیان اینکه عایق بندی درست ساختمان واستفاده از مصالح مرغوب به میزان قابل توجهی از اتلاف انرژی می‌کاهد، اظهار داشت: اگر عایق بندی پوسته ساختمان به درستی انجام شود، نباید دمای هوای داخل ساختمان زیاد تغییر کند و اتلاف انرژی باید به کمترین میزان برسد. وی ادامه داد: ماده 18 قانون اصلاح الگوی مصرف به صراحت اشاره کرده که صدور مجوز پایان کار ساختمان منوط به تایید الزامات مصرف بهینه انرژی است. سجادی با اشاره به انجام مطالعاتی برای تدوین برچسب انرژی ساختمان‌های اداری اظهار داشت: شرکت توانیر برای سایر مصرف کنندگان هم مطالعاتی دارد که نتایج آن اعلام خواهد شد. سرپرست سابا همچنین درخصوص رعایت الزامات مصرف بهینه انرژی در پروژه‌های مسکن مهر گفت: مبحث 19 مقررات ملی ساختمان این تکلیف را روشن کرده، اما به نظر می‌رسد نکاتی در این زمینه وجود دارد که لازم است سازمان نظام مهندسی بازنگری دیگری را در این مقررات انجام دهد. به گفته ی وی، در مقررات مبحث 19به بهینه سازی مصرف انرژی و انتخاب بهینه تاسیسات روشنایی، حرارتی و برودتی ساختمان به طور بسیار محدودی پرداخت شده و همچنین حد مجاز شاخص‌های مصرف انرژی در طراحی بهینه ساختمان برای اقلیم‌ها و کاربری‌های مختلف پیش بینی نشده است.

این مقام مسئول همچنین گفت: برآوردها حاکی از امکان صرفه‌جویی 25 تا 30 درصدی انرژی در بخش تاسیسات و سیستم‌های سرمایشی و گرمایشی است. وی ضمن تاکید بر فراگیر شدن استفاده از لامپ‌های کم مصرف در جامعه، بر تداوم اجرای این برنامه البته نه به شکل قبلی تاکید کرد و افزود: بهترین راهکار اجرای این فرآیند شکل گیری چرخه طبیعی بین تولیدکننده و مصرف کننده است و دولت باید در این زمینه نقش سیاستگذاری و نظارتی داشته باشد. سجادی اضافه کرد: علیرغم پیگیری‌های مکرر وزارت نیرو و مصوبه‌ای که کارگروه حمایت از تولید به استناد اصل 138 قانون اساسی در رابطه با محدودیت و ممنوعیت تولید و توزیع و واردات لامپ‌های رشته‌ای داشته است، کماکان برخی از تولید کنندگان همچنان لامپ‌های رشته‌ای را تولید می‌کنند و باید در این زمینه کار اساسی انجام شود.

• ·         سهم بالای گاز در سبد انرژی ایران

بر اساس آخرین آمارهای منتشر شده، 17 درصد از سهم سبد انرژی در دنیا به گاز تعلق دارد و این در حالی است که سهم گاز در سبد انرژی ایران 65 درصد است. مدیر گازرسانی شرکت ملی گاز ایران، گفت: بر اساس آخرین آمارهای منتشر شده در ارتباط با سبد انرژی، 46درصد سهم سبد انرژی دنیا به نفت، 21 درصد به زغال سنگ، 17 درصد به گاز طبیعی، 11 درصد به انرژی هسته‌ای، 3 درصد به انرژی برق آبی و یک درصد به انرژی‌های تجدید پذیر تعلق دارد. به گفته محمدرضا غروی، این درحالی است که درایران، گاز با 65 درصد بیشترین سهم را به خود اختصاص داده و بعد از آن نفت 34 درصد و انرژی‌های تجدید پذیر و زغال یک درصد از سهم سبد سوخت کشور را به خود اختصاص داده‌اند.

• ·         اتلاف بالای انرژی در ایران

 رییس سازمان حفاظت محیط زیست گفت: ایران 10 برابر کشورهای بزرگ جهان و 5 برابر استاندارد بین المللی گاز مصرف می‌کند. محمدجواد محمدی زاده روز شنبه در مراسم افتتاحیه طرح ملی معاینه فنی موتورخانه ساختمان‌ها در بیمارستان میلاد گفت: ایران در منطقه‌ای خشک و نیمه خشک واقع شده و از این رو برودت آن زیاد نیست اما کشورهای اروپایی که میزان سرما در آنها بسیار بیشتر از ایران است، مصرف گازشان برای گرم کردن 5 برابر کمتر از کشور ماست. معاون رییس جمهوری با بیان اینکه این آمارها نشان دهنده اتلاف انرژی در کشور است افزود: اگر منابع موجود در کشور درست مدیریت شود، بدون شک منافع آن از جهت اقتصادی، ایمنی و آلایندگی هوا به کشور بازخواهد گشت. وی گفت: طرح معاینه فنی تاسیسات گرمایشی و سرمایشی 90 درصد در کاهش گاز منوکسید کربن تاثیر خواهد داشت، بنابراین اجرای در سراسر کشور تاکید می‌شود.

محمدی زاده ادامه داد: مراکز تجاری، اداری و خدماتی 38 درصد مصرف انرژی را به خود اختصاص داده‌اند که برای جلوگیری از هدررفت انرژی در این مراکز استانداردهای لازم برای آنها تعریف شده است که امیدواریم شورای عالی محیط زیست، سازمان ملی استاندارد و کانون‌های سوخت سازوکارهای مورد نیاز را اجرا کنند. وی با الزامی خواندن اجرای معاینه فنی تاسیسات گرمایشی و سرمایشی گفت: به دولت پیشنهاد داده‌ایم تا از طریق منابع ارزان قیمت و درحد قرض الحسنه به مردم کمک کند تا تاسیسات خود را استانداردسازی کنند. محمدی زاده تاکید کرد: در این راستا نظام مرتبط به عنوان دستگاه‌های اجرایی باید وارد عمل شوند که نقش شهرداری‌ها در این راستا برای دادن پایان کار ساختمان‌ها بسیار موثر است. وی گفت: از شهرداری‌ها انتظار داریم تا به ساختمان‌هایی که تاسیسات گرمایشی و سرمایشی آنها استانداردسازی نشده‌اند، مجوز پایان کار داده نشود.

رییس سازمان حفاظت محیط زیست گفت: این استاندارد در خصوص موضوعات اصلی حیات مانند آب، خاک، هوا و گونه‌های زیستی بسته‌های لازم و استاندارد را تهیه کرده و بسترهای قانونی برای تمام آنها درحال آماده سازی است. محمدی زاده افزود: برآوردهای اولیه نشان می‌دهد در کلان شهرها حدود 2 میلیون واحد برودتی و حرارتی وجود دارد که دسترسی به آنها آسان نیست و برنامه‌ای برای مدیریت این تاسیسات در سازمان محیط زیست تهیه شده است که به زودی ابلاغ می‌شود. وی ادامه داد: 84 درصد مصرف گاز در خانوارها توسط وسایل گرم کننده و 16 درصد در موتورخانه‌ها مصرف می‌شود که بسیاری از وسایل هنوز به صورت سنتی هستندو هدررفت انرژی بسیار بالاست. محمدی زاده گفت: روزانه 450 میلیون متر مکعب گاز طبیعی در کشور مصرف می‌شود که 70 میلیون مترمکعب آن در تهران است، این در حالی است که بر اساس استانداردهای مصرف انرژی د رجهان 6/21 درصد صرفه‌جویی می‌شود.

• ·         هدر رفت انرژی در تاسیسات ساختمانی

مجری طرح کاهش مصرف انرژی در صنایع و ساختمان، گفت: سالانه به طور متوسط 40 درصد گاز و 20 درصد برق تولیدی کشور به دلیل تشکیل رسوب در تاسیسات ساختمان‌ها و صنایع به هدر می‌رود. داود صفایی در سمینار کاهش آلودگی هوا و مصرف انرژی در مجتمع‌های صنعتی افزود: با توجه به بحران آلودگی هوا در شهرهای بزرگ و صنعتی به ویژه در فصل‌های سرد سال، آشنایی مدیران صنایع و ساختمان‌ها با روش‌های مختلف کاهش مصرف انرژی و بهبود راندمان تاسیسات و ماشین آلات و استفاده از فن آوری‌های نوین در ساختمان‌ها و مجتمع‌های صنعتی می‌تواند به کاهش تولید گازهای آلاینده هوا منجر شود. صفایی دراین مراسم که در محل شرکت بهینه سازی مصرف سوخت برگزار شد، گفت : یکی از مهمترین عوامل هدر رفت انرژی گاز و برق در کشور، تشکیل رسوب آب در تاسیسات ساختمان‌ها و ماشین آلات صنعتی است. وی افزود: سامانه رسوب زدایی الکترونیکی درکشور بومی‌سازی و طراحی شده است و نسبت به نمونه مشابه خارجی معادل یک پنجاهم قیمت تمام شده در کشور تولید می‌شود، به همین دلیل قابلیت صدور به بازارهای بین المللی را نیز دارا می‌باشد. صفایی افزود: در شرایطی که شهرهای بزرگ کشور از بحران شدید آلودگی رنج می‌برند و سالانه هزاران میلیارد تومان خسارت انسانی و زیست محیطی برجا می‌گذارند، استفاده از فن آوری‌های نوین و به ویژه سامانه رسوب زدایی الکترونیکی ضمن کاهش مصرف انرژی و صرفه‌جویی ملی در ابعاد بزرگ به کاهش آلودگی هوای شهرها کمک می‌کند. یادآور می‌شود، درزمان حاضر بیش از 10 هزار و 600 واحد صنعتی از قبیل صنایع فولاد، شیشه، سیمان و همچنین 42 هزار و 500 واحد صنعتی کوچک، انرژی خود را از گاز تامین می‌کنند. در 9 ماه نخست سال جاری، 107 میلیارد متر مکعب گاز در کشور مصرف شد که 47 درصد از این حجم توسط بخش خانگی، تجاری و صنایع عمده، 32 درصد توسط نیروگاه‌ها و 21 درصد نیز توسط صنایع عمده بوده است. افزایش مصرف گاز در بخش خانگی این روزها منجر به محدودیت‌هایی برای تامین گاز صنایع و نیروگاه‌های کشور شده است و به این طریق صنایع و نیروگاه‌ها از سوخت دوم (مازوت) استفاده می‌کنند که گفته می‌شود یکی از مهمترین عوامل آلودگی این روزهای کلان شهرهای کشور است.

ماهنامه پنجره ایرانیان – شماره65-