بازنگری در مقررات ملی و انتقاد از معماری ساختمان

گردهمایی بزرگ مهندسان معماردانشگاه تهران به فرصتی تبدیل شد تابرخی ازفعالان این صنف درگفت وگو با رسانه‌ها ضمن انتقاد از دستگاه‌های ذی ربط درنادیده گرفتن مقررات ملی ساختمان، درعین حال نسبت به ضرورت به روزسانی وبازنگری درقوانین مربوط به ساخت وسازهشداردهند. به گزارش شبکه اطلاع رسانی صنوف مسکن ایران (صما) دراین زمینه مهندس مهرداد‌هاشم زاده همایونی- عضوهیات مدیره کانون مهندسان معماردانشگاه تهران خاطرنشان- به خبرنگار ماگفت: متاسفانه درحال حاضر در بدنه دستگاه مدیریت شهرداری نگاه دوگانه ای به موضوع ساخت وساز وجود دارد که هردونگاه ازمنظرکارشناسان مردود است. وی با بیان اینکه درنگاه اول شهرداری خود را مجاز به دخالت دراعمال سلیقه شخصی خود درتغییر نقشه‌های ساختمانی می‌داند تصریح کرد: درحالی که نقشه داخلی یک ساختمان عملا جزء حقوق فردی مصرف کننده‌ها محسوب می‌شود، اماشهرداری با نادیده گرفتن این حق، درفرآیند ساخت وساز مدام اقدام به تغییر نقشه‌های داخلی ساختمان می‌کند. عضوهیات مدیره کانون مهندسان معماردانشگاه تهران خاطرنشان ساخت: این درحالی است که مسوولان شهرداری باید دراین مقوله به هیچ وجه دخالتی نداشته باشند. براین اساس چنانچه دخالت شهرداری دراین مقوله کمترشود، با توجه به اینکه واحدهای مسکونی که ازنظرنقشه، نورومعماری دارای اشکال باشند، خود به خود درجذب مشتری ناکام خواهند بود، درنتیجه رقابتی بین کارفرمایان برای اجرای بهینه نقشه‌های ساختمانی ایجاد خواهد شد که این پروسه باعث می‌شود که دست اندرکاران حوزه ساخت وساز بدون نیاز به ابزارهای نظارتی وتحکم به سمت اجرای بهینه‌های نقشه‌های معماری پروژه‌های ساختمانی خود براساس استانداردهای موجود اقدام کنند.

هاشم زاده همایونی درعین حال به بی توجهی شهرداری به ساماندهی نمای ساختمانها اشاره وتصریح کرد: دخالت شهرداری‌ها ودخل وتصرف آنها درنقشه‌های ساختمانی که جزء حقوق انفرادی افراد است درحالی صورت می‌گیرد که این نهاد به نقش نظارتی خود درجهت ضابطه مند کردن نمای ساختمانها که جزء حقوق عمومی مردم محسوب می‌شود به هیچ وجه عمل نکند واین بی توجهی باعث شده است که آشفتگی بصری برنمای ساختمانها حاکم شود. عضوهیات مدیره کانون مهندسان معماردانشگاه تهران با بیان اینکه نابسامانی نمای ساختمانها تبعات جبران ناپذیری را به دنبال دارد اظهارداشت: قطعا اگر مسوولان بدانند آشفتگی‌های بصری تاچه حد سبب دامن زدن به نابهنجاری‌های اجتماعی می‌شود، درجهت رعایت ضوابط نمای ساختمانها اقدام خواهند کرد.

ضوابط نمای ساختمانها باید متنوع باشد

هاشم زاده درباره قوانین تدوین شده درحوزه ضوابط نمای ساختمان‌ها گفت: براساس بررسی‌های صورت گرفته این قوانین ازنظرکارشناسی دارای ایراداتی هستند. به عنوان مثال شاخص ترین مشکل قانون نمای ساختمانها مربوط به یکسان بودن این قانون برای تمامی ساختمانهای کشوراست، این درشرایطی است که نمای ساختمانها براساس اقلیم ونیزفرهنگ هرشهری باید متفاوت باشد. وی درعین حال خواستار بازنگری درقوانین فرادستی موجود دراین زمینه شدو خاطرنشان ساخت:باتوجه به اینکه سیاست گذاری‌های یکسان درحوزه مربوط به قواعد معماری ونمای ساختمانها باعث می‌شود که به اهداف مورد نظردراین زمینه دست پیدانکنیم، ازاین رو لازم است که با تدوین سیاستهای متنوع، نواقص قوانین وضوابط مربوط به نمای ساختمانها مرتفع شودوهمزمان با این اقدام، شهرداری نیز به عنوان یک نهاد عمومی درجهت اجرای این مقررات اقدام کند. عضوهیات مدیره کانون مهندسان معمار دانشگاه تهران همچنین درباره برخی از اظهارنظرهای محافل کارشناسی حوزه مسکن که گفته می‌شود باتوجه به معضل مسکن، رعایت ضوابط معماری موضوعی ثانویه است که ازنظردرجه اهمیت درمرحله دوم قرارمی گیرد، خاطرنشان ساخت: این نوع اظهارنظرها جایگاه کارشناسی ندارد وصرفا توجیه کننده نقص مقررات است، چرا که همزمان با ساخت پروژه‌های مسکونی می‌توان نسبت به رعایت مقررات معماری دروجوه مختلف اقدام کرد واجرای همزمان این دوهیچ تناقضی باهم ندارد.

کارفرمایان سلایق معماران را قبول ندارند

درهمین حال مهندس فرزانه عطاء الهی، رئیس هیات مدیره کانون مهندسان معماردانشگاه تهران با انتقاد ازعدم اجرای قوانین ومقرارت ساخت وساز درحوزه مربوط به معماری گفت: متاسفانه ضعف دستگاه‌های نظارتی درزمینه اجرای مقررات ملی ساختمان باعث شده است که درمرحله اجرای پروژه‌های ساختمانی، کارفرمایان به راحتی سلایق غیرفنی خود را درکار اعمال کنند. وی ادامه داد: با توجه به غیرمتخصص بودن سازندگان مسکن درنتیجه آنها دیدگاه‌های معماران را درفرآیند کارنادیده می‌گیرند، این درحالی است که اگر چرخه ساخت وساز با محوریت رعایت ضوابط ومقررات فرادستی توام بود، عملا نباید کارفرمایان غیرمتخصص امکان نادیده گرفتن نظرات عوامل فنی وکارشناسی پروژه را داشته باشند. عطاء الهی درعین حال به ذکرمثالی پرداخت وگفت: دامنه مشکل مذکورتا اندازه ای است که به عنوان مثال دراکثرموارد ازمیان نقشه‌های معماری متعددی که معماران درپروژه‌های مختلف ساختمانی اجرایی می‌کند، به طور میانگین فقط ده درصد آنها اجرایی می‌شود و90درصد دیگربا سلیقه کارفرمایان غیرمتخصص عملیاتی می‌شود.

معماری برگرفته ازسلایق غیرمتخصصان

رئیس هیات مدیره کانون مهندسان معماردانشگاه تهران درادامه اظهارات خود همچنین به انتقاد از سبک معماری ساختمانها پرداخت وتاکید کرد: درحال حاضر به دلیل ضعف نظارت برپروسه قواعد ومقررات مربوط به معماری وشهرسازی، نمای ساختمانها تحت تاثیرسلیقه شخصی سازندگان غیرمتخصص شکل گرفته است. عطاءالهی ادامه داد: به عنوان مثال بدون هیچ دلیل منطقی وصرفا تحت تاثیریک تقلید ومد غیرمنطقی استفاده از سنگ درنمای ساختمانها رایج شده است به طوری که حتی درساختمانهای با متراژپایین نیزبکارگیری این محصول رواج پیدا کرده است. این درشرایطی است که نمای سنگ مغایرت بسیاری با ملاحظات زیست محیطی دارد ونیزچنانچه دقت کامل درنحوه اجرای آن صورت نگیرد، می تواند خسارات مرگباری را به دنبال داشته باشد. وی اظهارداشت: این درحالی است که چنانچه اصول وقواعد شهرسازی رعایت شود وازسلیقه معماران دروجوه مختلف ساخت وساز بهره گرفته شود، اغتشاش برسیمای منظرشهری حاکم نخواهد شد، اما متاسفانه درحال حاضرعکس این رویه حاکم شده است، به طوری که نادیده گرفتن سلایق معماران باعث شده که نابسامانی بصری به نهایت خود برسد. رئیس هیات مدیره کانون مهندسان معماردانشگاه تهران درعین حال خواستار بازنگری درقوانین 19گانه مقررات ملی ساختمان شدوخاطرنشان ساخت: متاسفانه قوانین ومقرات ملی ساختمان نه تنها به روز نیستند بلکه دربسیاری ازموارد نحوه تدوین آنها به گونه ای است که ازانعطاف بسیاری برای تغییردرزمان اجراء برخودارهستند که این امربه شدت محل اشکال است ولازم است که مسوولان ضمن بازنگری، درعین حال قوانین را به گونه ای تنظیم کنند که امکان اجرای سلیقه ای آن ازبین برود.

کپی برداری در ضوابط معماری

اما درهمین زمینه دکتر نادر روزرخ، ازاعضای کانون مهندسان معمار بااشاره به اینکه ضوابط معماری برای تولید ساختمان شهرها متکی به مجموعه ای ازمقررات، ضوابط فنی، شاخصها ودستاوردهای تجربی است که درقالب مجموعه‌های مرجع درهمه کشورها به انتشار می‌رسد به صما گفت:این موارد درهمه کشورها مشترک است ودرکشورهایی نظیرآمریکا مجموعه‌های کاربردی ومدونی تدوین شده است که هرپنج سال یکبار به روز رسانی میشود. این استاد دانشگاه تاکیدکرد: این درحالی است که درکشورما نظام فنی واجرایی کشوراگرچه تدوین شده است ووظایف آن به دستگاه سابق مدیریت وبرنامه ریزی ونیزشورای عالی معماری وشهرسازی ابلاغ شده است اما دستگاه‌های مربوطه عملا این وظایف رااجرایی نمی کنند. وی خاطرنشان ساخت: ضوابط معماری متاسفانه درحال حاضردرکشورما ضوابط کپی شده وتوافق نشده ای است که بدون هیچ پشتوانه ای تولید می‌شود که این امر به مجموعه معماری وشهرسازی کشورخسارات جبران ناپذیری وارد می‌کند وبرای رفع این مشکل باید چاره اندیشی اساسی صورت بگیرد.

معماری جدید مؤلفه‌های شرقی ندارد

یک کارشناس حوزه‌ی معماری و شهرسازی معتقد است، معماری‌های جدید باید به سمتی بروند که با هویت فرهنگی و ملی سنخیت داشته باشد. مهدی حمزه‌نژاد، با تاکید بر لزوم تطابق معماری‌های جدید با ارزش‌ها و سنت‌های جامعه گفت: این تطابق می‌تواند از بروز بسیاری از ناهنجاری‌ها جلوگیری کند. ورود معماری غربی به زندگی شهری‌، بدون در نظر گرفتن مولفه‌های زندگی شرقی باعث به وجود آمدن اختلالات ارزشی می‌شود و نظام فرهنگی ناهماهنگی را به وجود می‌آورد. او افزود: معماری‌های قدیمی از فرهنگ جامعه تاثیرپذیرفته‌اند. حفظ نشانه‌های این فرهنگ و هویت تاریخی باید در معماری‌ها و ساخت و سازهای جدید هم تداوم پیدا کند. حمزه نژاد در ادامه به نقش دانشگاه‌ها در این زمینه اشاره و اظهار کرد: اگر در دانشکده‌های معماری به صورت تخصصی کارشناسانی را تربیت کنیم به لزوم تطابق معماری با فرهنگ و سنت مردم و جامعه واقف باشند و سازه‌هایی همسو با هویت این سرزمین طراحی کنند‌، می‌توانیم امیدوار باشیم که معماری ایران در مسیر درست خودش قرار بگیرد. او ادامه داد: دانشکده‌های معماری ما در حال حاضر در وضعیت تجربه قرار دارند با توجه به گرایش‌های متنوع این رشته‌، هنوز نتوانسته‌ایم این مساله را به صورت کلی، بین استادان و دانشجویان معماری نهادینه کنیم. این کارشناس معماری در پایان درباره‌ی حفظ معماری‌های قدیمی گفت:نمی‌توان در این مورد حکم یکسان داد و باید به صورت موردی به این مساله رسیدگی شود. گاهی مسائل اقتصادی و ساختار اجتماعی یک منطقه حکم می‌کند که معماری‌های جدید جایگزین نماهای قدیمی شوند و نمی‌توان تنها به خاطر بعد زیبایی شناسانه یک اثر در مورد آن قضاوت کرد.