ریه‌های شهرهای ایران پاک می‌شود؟

 براساس این تصویب نامه، استانداردهای تولید خودرو تا سال ١٤٠٢، تعیین و جایگزین‌ بندهای(٦) و (٧) و تبصره‌های ذیل آنها در برنامه کاهش آلودگی هوا در هشت شهر بزرگ کشور مورخ 16/١٢/١٣٩٠ می‌شود.
 بر این اساس این تصمیمات اتخاذ شد:

•  جدول زمانی استاندارد حد مجاز آلایندگی خودروهای بنزینی و گازوییلی ساخت داخل و همچنین موتورسیکلت اصلاح شد.
•  نصب و به‌کارگیری فیلتر جذب ذرات دیزل برای تمامی خودروهای دیزلی وارداتی و تولید داخل و منوط‌شدن شماره‌گذاری آنها به نصب فیلتر مذکور اجباری شد.
•  وزارت نفت ملزم شد سوخت با استاندارد یورو4 و دیزل با گوگرد کمتر از 40 قسمت در میلیون در کلانشهرها متناسب با میزان تولید بنزین و با اولویت شهرهای با آلودگی بیشتر عرضه کند.
•  ناوگان‌های فرسوده نوسازی و استفاده از واحدهای تولید همزمان برق، برودت و گرمایش به میزان سالانه 200 مگاوات.
•  راه‌اندازی و تکمیل شبکه ملی پایش آلودگی هوا، صدا و امواج با بهره‌گیری از سیستم‌های زمینی و ماهواره‌ای و الزام به استقرار سیستم پایش بر خط صنایع بزرگ تا پایان سال 1393.
•  پخش رایگان مطالب آموزشی سازمان حفاظت محیط‌زیست در صداوسیما.
•  گسترش زیرساخت‌های الکترونیکی خدمات‌رسانی در بخش دولتی و عمومی به منظور کاهش سفرهای درون‌شهری به میزان دوبرابر وضع موجود.
•  افزایش سرانه فضای سبز در شهرها و حریم آنها به میزان مندرج در طرح‌های جامع آنها.
•  وزارت راه‌وشهرسازی و وزارت نفت ملزم شدند تا زمان‌بندی دسترسی به اهداف سهم حمل‌ونقل عمومی درون‌شهری و برون‌شهری را با همکاری وزارت کشور ارایه کنند.

 تصمیم دولت برای خودروسازان
١- جدول زمانی استاندارد حد مجاز آلایندگی خودروهای بنزینی و گازوئیلی ساخت داخل و همچنین موتورسیکلت به شرح زیر تعیین می‌شود:
٢- خودروهای جدید(پلت فرم جدید) تولید داخل باید دو سال زودتر از دوره زمانی جدول فوق با استانداردهای تعیین شده انطباق پیدا کنند.
٣- کلیه شرکت‌های تولیدکننده خودروهای پایه گازسوز و دوگانه سوز موظفند از ابتدای سال ١٣٩٥ استاندارد آلایندگی یورو٤ را در محصولات خود رعایت کنند.
٤- کلیه شرکت‌های تولیدکننده که اقدام به ورود خودروهای سنگین و نیمه سنگین دیزلی(به صورت CBU) می‌نمایند از تاریخ 1/١/1393 و خودروهایی که به صورت قطعات منفصله (CKD) (به جهت استفاده در بخش حمل و نقل عمومی درون شهری) از تاریخ 1/٤/1393 و کلیه شرکتهای تولیدکننده خودروهای دیزلی از ابتدای سال ١٣٩٤ موظفند نسبت به نصب و به کارگیری فیلتر جذب ذرات دیزل (Particulate Filter Diesel) با تایید سازمان حفاظت محیط زیست اقدام کنند.
٥- خودروهای وارداتی سبک بنزینی از ابتدای سال ١٣٩٤ موظف به رعایت استاندارد آلایندگی یورو ٦ و خودروهای سنگین موظف به رعایت استاندارد آلایندگی یورو ٥ هستند.
٦- وزارت نفت موظف است از ابتدای سال ١٣٩٣ در کلیه جایگاه‌های عرضه سوخت شهر تهران و از تاریخ 1/٧/1393 در سایر کلانشهرها فقط سوخت با استاندارد یورو ٤ عرضه کند و به تدریج تا پایان سال ١٣٩٣ در کلیه جایگاه‌های عرضه سوخت کشور، سوخت یورو٤ توزیع شود، در ضمن از ابتدای سال ١٣٩٧ سوخت با استاندارد یورو ٥ در کل کشور توزیع خواهد شد.
٧- دستورالعمل اجرایی این مصوبه (شامل برنامه‌ریزی، زمان‌بندی و شماره‌گذاری) از طریق سازمان حفاظت محیط زیست تهیه و به مراجع ذیصلاح ابلاغ خواهد شد.
خودروهای جدید(پلت فرم جدید) تولید داخل باید دو سال زودتر از دوره زمانی جدول بند(١) با استانداردهای تعیین شده انطباق پیدا کنند.
شرکت‌های تولید کننده خودروهای پایه گازسوز و دوگانه سوز موظفند از ابتدای سال ١٣٩٥ استاندارد آلایندگی یورو ٤ را در تولید محصولات خود رعایت کنند.
جدول زمانی استاندارد حد مجاز آلایندگی خودروهای بنزینی و گازوئیلی ساخت داخل و موتورسیکلت به شرح زیر تعیین می‌شود:
 جزییات بیشتر از زبان معاون محیط زیست
 سعید متصدی، معاون منابع انسانی سازمان حفاظت محیط‌زیست می‌گوید وزارت بهداشت موظف شده است در ابتدای سال 1394 برای اولین‌بار آمار رسمی مرگ‌ومیر و تعداد افراد مبتلاشده به بیماری‌های ناشی از آلودگی هوا را تهیه و اعلام کند. او این خبر را 24 تیرماه در یک نشست خبری که به‌منظور اعلام خبر تصویب برنامه اجرایی کاهش آلودگی هوا در هیات دولت تشکیل شده بود اعلام کرد. بر این اساس برای اولین‌بار راهکارها و برنامه اجرایی مدون برای کاهش آلودگی هوا در هشت محور شامل «سوخت، خودروهای در حال حرکت، منابع ساکن، خودروهای نو، مدیریت حمل‌ونقل و تقاضای سفر، پایش و پیش‌بینی هوا، آموزش و اطلاع‌رسانی و زیرساخت‌های شهری» به تصویب دولت رسید.  به گزارش خبرگزاری‌ها این مقام مسئول ضمن برشمردن برخی از برنامه‌های مصوب در گذشته پیرامون موضوع کاهش آلودگی هوا از جمله برنامه مصوب کاهش آلودگی هشت کلانشهر کشور و قاطعیت دولت یازدهم برای رفع چالش آلودگی هوا در کشور، تصریح کرد: برنامه فعلی از چند منظر تفاوت‌های عمده‌ای با برنامه‌های گذشته دارد یا به عبارت بهتر در برنامه جدید تلاش شده است نواقص برنامه‌های گذشته رفع شود.
معاون محیط‌زیست انسانی سازمان حفاظت محیط‌زیست تاکید کرد: یکی از نواقص برنامه‌های گذشته عدم جامع‌نگری در مورد پارامترهای آلاینده بود ولی در برنامه فعلی تمام فعالیت‌ها و پارامترهایی که منجر به افزایش یا کاهش آلودگی هوا می‌شود، در نظر گرفته شده است. وی تعامل و هماهنگی با دستگاه‌های مختلف به‌منظور ایجاد مسوولیت‌پذیری در آنها و پذیرش مسوولیت در موضوع آلودگی هوا و اجرای برنامه‌های کاهش آلاینده‌های هوا را از دیگر تمایزات برنامه جدید دانست و تاکید کرد: موضوعی که شاید تا امروز کمتر به آن توجه شده بود، تعیین همزمان مسوول اجرایی و ناظر بر اجرای درست و کامل در یک برنامه واحد بود که بر همین اساس در برنامه فعلی هر دو این موارد در هر محور مشخص شده و سازمان حفاظت محیط‌زیست و شورایعالی محیط‌زیست ناظر بر عملکرد دستگاه‌های اجرایی خواهند بود. متصدی گفت: تمامی محورها دارای برنامه زمانبندی مشخص برای اجرا هستند و زمان تعیین‌شده به‌منظور اجرایی‌کردن برنامه مدون کاهش آلودگی هوا برای سازمان‌ها و دستگاه‌ها بر اساس نوع وظیفه تعیین‌شده متفاوت و از سه‌ماه تا 60 ماه قابل تغییر است.
 مستمر به مردم گزارش می‌دهیم
 وی با بیان اینکه یکی از مهم‌ترین مسایل برای سازمان حفاظت محیط‌زیست تعهد به ارایه گزارش منظم و درست به دولت و مردم از روند اجرای راهکارهاست، اظهار کرد: بر این اساس سازمان سالانه گزارشی از روند پیشرفت دستگاه‌ها و فعالیت آنها در زمینه کاهش آلودگی هوا را به دولت و مردم ارایه خواهد داد. معاون سازمان حفاظت محیط‌زیست با تشریح راهکارهای درنظرگرفته‌شده در محور سوخت، گفت: حذف حلال‌های صنعتی از بنزین تولیدی پتروشیمی‌ها ظرف مدت سه‌ماه پس از تصویب این طرح از طریق واردات بنزین یا افزایش تولید سوخت استاندارد یورو4، توزیع سوخت منطبق با استاندارد‌های یورو4 و استانداردسازی سوخت مصرفی در کشور، همچنین استانداردسازی سوخت نیروگاه‌ها که بزرگ‌ترین مصرف‌کننده سوخت مازوت که یکی از آلاینده‌ترین منابع سوختی است ظرف مدت 36ماه، آنالیز مداوم سوخت مصرفی کشور در بازه‌های زمانی سه‌ماهه و تطابق بین استانداردهای سوخت و سوخت مصرفی کشور و تولید سالانه 10‌درصد برق تجدیدپذیر در فاصله زمانی پنج‌ساله، توسط وزارت نیرو با همکاری معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری از جمله برنامه‌های درنظرگرفته‌شده در این محور است.
 ساختار معاینه فنی خودرو تغییر می‌کند
 این مقام مسوول تعویض کاتالیزور خودروهای درون‌شهری ظرف مدت سه‌ماه توسط وزارت کشور و شهرداری، واردات تدریجی موتور‌های برقی و جایگزینی آنها با موتوسیکلت‌های بنزینی و حذف تدریجی این نوع موتوسیکلت‌ها از چرخه تولید و مصرف، نصب فیلتر دوده در خودروهای سنگین و دیزلی که برای خودروهای درون‌شهری برعهده وزارت صنعت، معدن و تجارت و در خودروهای برون‌شهری برعهده وزارت راه‌وشهرسازی است، ایجاد ساختار یکپارچه معاینه فنی خودرو و اصلاح و به‌روز‌رسانی حدود مجاز معاینه فنی خودرو در بازه زمانی سه‌ماهه توسط سازمان حفاظت محیط‌زیست، اصلاح ساختار بیمه و نرخ بیمه خودروهای فرسوده و افزایش بیمه خودروها همزمان با بالارفتن سن خودرو و تکمیل اجرای طرح کهاب (کاهش، هدایت، انتقال و بازیافت بخار بنزین) را از دیگر راهکارهای مطروحه در این برنامه‌ها اعلام کرد.
 بازسازی و نوسازی صنایع
 متصدی ادامه داد: ارایه برنامه بازسازی و نوسازی صنایع که تاکنون هیچ اقدامی برای آن صورت نگرفته بود و صنعت فرسوده و آلودگی‌های ناشی از آن، منجر شد تا وزارت صنعت، معدن و تجارت طی بازه زمانی 12ماهه موظف به ارایه برنامه‌ای برای کنترل و حذف این نوع آلایندگی شود. وی اضافه کرد: مطابق این محورها، وزارت نیرو نیز موظف به ارایه برنامه بازسازی و نوسازی نیروگاه‌ها و تبدیل نیروگاه‌های تک‌سوختی مثل نیروگاه‌های گازی به نیروگاه‌های سیکل ترکیبی به‌منظور کاهش آلایندگی نیروگاه‌ها از طریق افزایش بازده نیروگاه‌هاست. هوشمندسازی موتورخانه‌های صنعتی و خانگی در بازه زمانی 60 ماهه توسط وزارت نفت با همکاری وزارت کشور که اگرچه اقدام بسیار مشکلی است و تاکنون در این زمینه فعالیت عمده‌ای صورت نگرفته است ولی نقشی مهم در کاهش آلودگی هوا دارد، از دیگراقدامات تشریحی توسط معاون سازمان حفاظت محیط‌زیست بود. متصدی افزود: توسعه ناوگان‌های فرسوده نوسازی و استفاده از واحدهای تولید همزمان برق، برودت و گرمایش به میزان سالانه 200مگاوات و الزام واحدهای صنعتی به استفاده از تجهیزات کنترلی همچون فیلتراسیون از جمله موارد مطروحه در این طرح هشت‌بندی است.
 شماره‌گذاری خودروهای دیزلی محدود می‌شود
 معاون سازمان حفاظت محیط‌زیست یکی از برنامه‌های بسیار مهم را الزام خودروهای دیزلی تولید جدید به نصب فیلتر دوده، مضاف بر رعایت سایر استانداردها اعلام و تاکید کرد: از ابتدای سال 1394، شماره‌گذاری خودروهای دیزلی فاقد فیلتر دوده ممنوع و متوقف خواهد شد که این موضوع حتی در استانداردهای یورو4 و یورو5 سایر کشورها وجود ندارد. این مقام مسوول ایجاد زمینه برای تولید و واردات خودروهای برقی و هیبریدی و استفاده از تکنولوژی‌های نوین تولید خودرو را از جمله دیگرالزامات این طرح برای وزارت صنعت برشمرد و گفت: این وزارتخانه موظف است برنامه خود در این زمینه را ارایه دهد، زیرا امروز در دنیا خودروهای هیبریدی در صدکیلومتر تنها 1/5 لیتر مصرف سوخت دارند که در بد‌ترین حالت به چهارلیتر می‌رسد اما در کشور ما حداقل مصرف سوخت شش تا هفت‌لیتر است. وی با یادآوری مسوولیت وزارت کشور در راستای ارایه برنامه برای سهولت دسترسی عموم جامعه به حمل‌ونقل عمومی و مدیریت مصرف سوخت در کشور از طریق کاهش تقاضای سفر درون‌شهری، اذعان کرد: وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات نیز در همین راستا موظف شده است از طریق گسترش زیرساخت‌های الکترونیکی خدمات‌رسانی در بخش دولتی و عمومی، وزارت کشور را در این راه به منظور کاهش سفرهای درون‌شهری به میزان دو برابر وضع موجود همراهی کند. وزارت راه‌وشهرسازی و وزارت نفت نیز ملزم شدند تا زمان‌بندی دسترسی به اهداف، سهم حمل‌ونقل عمومی درون‌شهری و برون‌شهری را با همکاری وزارت کشور ارایه کنند.
 افشای سهم منابع آلاینده برای نخستین‌بار
 معاون انسانی سازمان حفاظت محیط‌زیست خاطرنشان کرد: علاوه بر این برای نخستین‌بار مقرر شد سهم هر یک از منابع آلوده‌کننده از قبیل خودرو، صنعت و ساختمان‌ها مشخص و اعلام شود. همچنین قرار است برنامه پایش بیماری‌ها و مرگ‌های منتسب به آلودگی هوا در سال ۹۴ از سوی وزارت بهداشت اعلام شود. او گفت: به‌طور قطع گزارش بیماری‌ها و مرگ‌های ناشی از آلودگی هوا به مردم ارایه خواهد شد و این آمار محرمانه نخواهد بود، زیرا آلودگی هوا بدون مشارکت مردم قابل رفع نیست. وی با اشاره به تکمیل شبکه ملی پایش در کشور گفت: راه‌اندازی و تکمیل شبکه ملی پایش آلودگی هوا، صدا و امواج با بهره‌گیری از سیستم‌های زمینی و ماهواره‌ای و الزام به استقرار سیستم پایش برخط صنایع بزرگ تا پایان سال ۹۳ در دستور کار قرار گرفت و مقرر شد شبکه پایش امواج کشور با همکاری وزارت ارتباطات و سازمان انرژی اتمی تشکیل شود.
 آلودگی هوا قیمت‌گذاری می‌شود
 متصدی با اذعان به اینکه تاکنون ورودی به سنجش هزینه‌های تحمیلی آلودگی هوا بر محیط‌زیست صورت نگرفته بود، اعلام کرد: آلودگی هوا برای نخستین‌بار در این برنامه، قیمت‌گذاری شده و مقدار هزینه آن برای کشور به جهت جبران خسارت‌های وارده بر محیط‌زیست کشور مورد توجه قرار می‌گیرد که مبحثی جدید تحت عنوان اقتصاد آلودگی هواست. افزایش سرانه فضای سبز در شهرها و حریم آنها به میزان مندرج در طرح‌های جامع آنها، پخش رایگان مطالب آموزشی سازمان حفاظت محیط‌زیست در این زمینه از صداوسیما، آموزش و اطلاع‌رسانی همگانی از طریق کتب درسی مقاطع گوناگون تحصیلی، استفاده از ظرفیت سمن‌ها، شبکه‌های اجتماعی و مشارکت‌پذیری مردم در این راستا، از دیگر محورهای اعلام شده این برنامه توسط متصدی بود. این مقام مسوول لازم‌الاجرابودن مصوبات دولت را ضمانت اجرایی این طرح دانست و یادآور شد: تمامی دستگاه‌های مسوول موظف هستند هزینه‌های اجرایی بندهای مربوط به خود را از طریق بودجه سنواتی یا بودجه دستگاهی خود تامین کنند و به این ترتیب هیچ دستگاهی نمی‌تواند عدم تخصیص بودجه را بهانه‌ای برای سلب مسوولیت قرار دهد. وی با تاکید بر اینکه طبق مصوبه دولت خودروسازان موظف به تولید خودرو با استاندارد یورو4 از ابتدای شهریورماه هستند، ابراز امیدواری کرد با ارتقای استانداردها شاهد تولید خودروهای بنزینی با استاندارد یورو5 در سال آینده و خودروهای دیزلی و موتوسیکلت‌هایی با استاندارد یورو5 از سال 1397 باشیم.
 خودروها بدون تایید محیط زیست شماره نمی‌شود
 متصدی ادامه داد: پس از این تاریخ خودرو تولیدی که مطابق استانداردهای زیست‌محیطی نباشد و تاییدیه سازمان حفاظت محیط‌زیست را نداشته باشد، شماره‌گذاری نخواهد شد. معاون سازمان حفاظت محیط‌زیست با اشاره به تاکید زنگنه، وزیر نفت بر عدم استانداردبودن سوخت تولیدی و پیشگامی برای حذف این سوخت، گفت: در همین راستا از سال گذشته اقدام به توزیع سوخت استاندارد یورو4 در شهرهای تهران، اراک و کرج شد و تا پایان بهار نیز با توجه به راه‌اندازی پالایشگاه اصفهان، شهرهای اصفهان و شیراز نیز به شهرهایی با سوخت استاندارد می‌پیوندند. متصدی ابراز امیدواری کرد: با ادامه برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته شاهد توزیع سوخت استاندارد در سراسر کشور باشیم. وی ادامه داد: با توجه به اینکه پارامترهای اصلی در سوخت استاندارد یورو4 مشخص است و بنزن و آروماتیک دو پارامتر اصلی در این سوخت با تاثیری فوق‌العاده بر سلامت انسان‌هاست، این دو پارامتر در سوخت توزیعی تهران و با نمونه‌برداری از 12پمپ‌بنزین مورد بررسی قرار گرفت که‌درصدهای به دست آمده منطبق با استاندارد یورو4 بود.

نشریه پنجره ایرانیان، سال هفتم، شماره 82، مردادماه 1393