سخنگوی مصرف بهینه برق در منازل ایرانیان جا خوش می کند

یکی از مهمترین مشکلات و معضلات سمت تقاضا با مشترکین برق،عدم آگاهی آنها از چگونگی مصرف انرژی محل زندگی خود در هر لحظه از زمان مصرف است.لذا باید این آگاه‌اسازی بنحوی عملی و کاربری صورت گیرد تا اینکه عموم افراد جامعه بتوانند با علائم ساده دیداری و شنیداری اما هشداری انرژی مصرفی محل زندگی و کاری خود را براحتی کنترل نمایند.شرکت‌های توزیع نیروی برق بعنوان عرضه‌کنندگان تقاضاهای مداوم و بدون وقفه برق،همچنین رسانه‌ها بعنوان اشاعه دهنده‌گان فرهنگ مصرف صحیح و بهینه ،بخشی از این رسالت بزرگ را که همانا ترویج فرهنگ صرفه‌جویی است،بمنظور الگوسازی و آگاه‌سازی اقشار مختلف جامعه بعهده داشته از این جهت باید به این موضوع عمیق‌تر اندیشه شود.در همین راستا طرح دستگاهی با قابلیت‌ها و مزایای قابل توجه با عنوان دستگاه نشانگر و سخنگوی مصرف بهینه برق در منازل به منظور آگاه‌سازی مشترکین براق از چگونگی مصرف خود در هر لحظه از زمان مصرف بخصوص در زمان اوج مصرف ابداع شده که ارائه و معرفی می‌شود.بطوریکه مشترکین براحتی ببینند وبشنوند تا بتوانند درست انتخاب کنند و بهینه مصرف نمایند.پیش‌بینی می‌شود با ساخت و عرضه این دستگاه که بسیار کم هزینه و ساده است،بتوان علاوه‌بر مرتفع ساختن این مشکل و معضل در جهت کاهش 15تا20درصد مصرف برق خانگی ،باعث تحولی تازه در امر صرفه‌جویی برق شد.

با توجه به اهمیت و گستردگی حضور انرژی برق در تمامی ‌زوایای زندگی لازم است یک مدیریت فراگیر در جهت نیل به هدف صرفه‌جویی و مصرف بهینه برق اعمال شود.مشکل امروز مصرف‌کننده‌گان،که تعداد آنها بالغ بر 22میلیون مشترک است،علاوه‌بر کم بودن اطلاعات ،وجود فرهنگ غلط مصرف انرژی در بین انهاست.

اکثر مصرف‌کننده‌گان برق به علت بی‌اطلاعی از اهمیت و ارزش ان باعث شده اند تا انرژی برق را به سادگی هدر دهند.و فرهنگ بد مصرفی را رواج دهد.

از این جهت لازم است برای تغییرات فرهنگ غلط و جایگزینی فرهنگ بهینه مصرف و جهت دادن به رفتارهای مختلف مصرف‌کنندگان بی‌توجه،تحولاتی کلیدی و اساسی صورت گیرد.لذا بهینه‌سازی و صرفه‌جویی در مصرف برق ،رسالتی همگانی است که باید برای حصول و تحقق آن تلاش کرد.

ضرورت بهینه‌سازی مصرف حامل‌های انرژی

صنعت برق از جمله صنایع زیربنایی است که گردش چرخ‌های اقتصلدی و نیز تامین رفاه اجتماعی به استمرار آن متکی است و هر‌گونه اختلال در تامین برق مطمئن و کافی،مشکلاتی را در عملکرد صنایع و بارهای مختلف موجود و گسترش و توسعه آنها بوجود خواهد آورد.

از ویژگی‌های صنعت برق نیاز به سرمایه‌گذاری گزاف و صرف زمان طولانی جهت احداث تاسیسات تولید و انتقال آن است به گونه‌ای که جهت تامین 1 کیلووات برق،سرمایه‌ای نزدیک به 600 دلار بعلاوه 1میلیون و دویست هزار ریال نیاز است و در صورت مهیا بودن تمامی ‌امکانات،حداقل زمان لازم جهت احداث نیروگاه حدود 3 سال است.ملاحظه می‌شود که به ازاء هر 1 کیلووات صرفه‌جویی قدرت برق،چه مقدار در هزینه‌ها وزمان صرفه‌جویی شده است.با توجه به اینکه بیش از 22  میلیون مشترک برق وجود دارد و اینکه صرفه‌جویی هر مشترک چقدر موثر خواهد بود ،حال باور کنیم که اگر همه درست مصرف کنیم چه خواهد شد.مدیریت مصرف برق به دو صورت ،مدیریت بار و صرفه‌جویی در انرژی مصرفی قابل اعمال است،نظر به اینکه در ساعات اولیه شب ،وسایل و لوازم الکتریکی خانگی وارد مدار می‌شوند در حالیکه اکثریت مصرف‌کنندگان دیگر نیز در مدار هستند،لذا بار مصرفی به حداکثر مقدار خود می‌رسد ومدیریت بار در جهت کاهش این قله بار و تعدیل آن باید برخی از مصارف را به ساعت دیگر شبانه‌روز انتقال دهد.و در طول شبانه‌روز نیز باید با اعمال روش‌های مناسب به منظور جلوگیری از اتلاف انرژی برق‌گاه‌های اساسی و کلیدی برداشت.

تصور کنید با این تعداد مشترک اگر هر مشترک تنها به اندازه‌ی بار یک لامپ 100وات در زمان اوج مصرف صرفه‌جویی نماید حدود دو تا سه هزار مگا‌وات صرفه‌جویی خواهد شد.

یعنی در زمان اوج مصرف تقریبا نیازی به تولید دو تا سه نیروگاه 1000 مگاواتی نخواهد بود،با این حال تصور کنید چه سرمایه‌های فراوانی از جهات مختلف به هدر خواهد رفت!

رسانه‌های تصویری موثرترین مجموعه‌ای اطلاعاتی

تلویزیون یا هر رسانه تصویری دیگری باید چون آینه‌ای برای نشان دادن مخاطب به خودش عمل کند.اولین واکنش شخص برطرف‌کردن معایب ظاهری است و علاوه‌بر آن سعی می‌کند بر زیبایی ظاهری خود بیافزاید.انگیزه لازم دارد تا گاه،زمانی را برای گذارندن مقابل آینه هزینه کند.

اگر مخاطب تلویزیون صرفا برای دیدن معایب ظاهری ومقبول بودن بیشتر ظاهرش از برنامه‌های آن استفاده کند بی‌شک الگوهای غلطی برای زندگی خود انتخاب کرده است.اما تلویزیون در مقام تعییر الگوهای رفتاری مخاطب برآید او دیگر خود را در مقابل آینه‌ای که تنها ظواهر را نشان می‌دهد نمی‌بیند و در می‌یابد این آینه درون او را هویدا می‌کند هر فردی می‌داند که تنها یکبار برای زندگی فرصت دارد اما بسیاری از افراد نمی‌دانند از این سرمایه‌های غیر‌قابل تجدید بخوبی استفاده می‌کنند یا نه؟

اگر تلویزیون در مقام آینه درون مخاطب،همین مطلب ساده را بصورتی برای او بازگو کند که برای استفاده صحیح و بهینه از سرمایه‌هایی که در اختیار دارد حساس شود،به رسالت خود یعنی ایجاد تحول در جامعه عمل کرده است . این تحول می‌تواند تا به انجا پیش رود که به فرهنگ‌سازی برسد!

معرفی دستگاه سخنگوی مصرف بهینه برق در منازل

این دستگاه شامل یک ترانس جریان (ct) و یک برد الکترونیکی بوده که ترانس جریان آن در مسیر فاز بعد از کنتور قرار گرفته و جریان مصرفی بارهای داخل ساختمان را حس می‌کند و خروجی آن (یعنی ثانویه و خروجی ترانس جریان)که به داخل ساختمان هدایت‌شده و در نقطه‌ای که در معرض دید خانوار باشد نصب شده و برد الکترونیکی (مصرف داخلی دستگاه از باتری یا برق ساختمان تغذیه می‌شود)را که دارای سه چراغ سبز و زرد وقرمز است ،در جریان‌های تعیین‌شده تغذیه می‌نماید.(منظور از جریان‌های تعیین‌شده همان مصرف متعادل و متعارف هر خانوار در زمان اوج مصرف مثل استفاده از لوازم ضروری مانند تلویزیون،یخچال،تعدادی چراغ روشنایی به اندازه نیاز و نهایتا کامپیوتر است و مصرف نامتعارف و غیر‌معمول مثل استفاده از لوازم غیر ضروی مانند جارو برقی،اتو برقی،لباسشویی و...)خواهد بود که باید در این ساعات استفاده نشود.

لزوم ارائه یک الگوی درست مصرف به مشترکین

بمنظوردستیابی و تحقق اهداف وسیع صرفه‌جویی تعیین ومعرفی شاخص حد مجاز مصرف برق با الگوی مصرف در زمان اوج مصرف لازم و ضروری به نظر می‌رسد. لذا مصارف معمول و متعارف خانگی در زمان اوج مصرف شامل:یخچال فریرز،تلویزیون ،کامپیوتر و چند عددلامپ کم‌مصرف در حد نیاز خواهد بود به همین منظور طی تحقیقات میدانی صورت گرفته از چگونگی رفتار مصرف‌کنندگان برق خانگی ،الگوی مصرف برق در فصل‌های بهار و پاییز در زمان اوج مصرف ( از 0 امپر تا 5/3 امپر بعنوان الگوی مصرف بهینه )( از 5/3 آمپر تا 5/4 آمپر بعنوان الگوی مصرف زیاد )و (از 5/4 امپر به بالا بعنوان الگوی مصرف خیلی زیاد)معرفی و در فصل‌های تابستان و زمستان نیز در زمان اوج مصرف با اضافه کردن 1 امپر به حالت‌های قبلی که به طور اتوماتیک توسط دستگاه صورت می‌گیرد ،بعنوان الگوی مصرف در این فصول تعیین می‌شود.ضمنا زمان اوج مصرف در شش ماهه اول سال از ساعت 18 الی 23 و در شش ماهه دوم سال از ساعت 17 الی 23 است. در نتیجه طبق عملکرد و قابلیت‌های دستگاه با ارائه علایم ساده دیداری و شنیداری اما هشداری ،رعایت الگوی مصرف برق از سوی اقشار مختلف جامعه به منظور صرفه‌جویی  انرژی بخصوص در زمان اوج مصرف ؛تحقق خواهد یافت.لازم به ذکر است تعیین و ارائه الگوی مصرف در شهرهای مختلف متفاوت خواهد بود.

عملکرد دستگاه

این دستگاه در جریان‌های تعیین شده (الگوی مصرف) رفتار مشخصی را بخصوص در زمان اوج مصرف از خود به نمایش می‌گذارد:

1-      در صورتی که جریان مصرفی خانوار به اندازه و حد معمول و متعارف باشد .،چراغ سبز روشن شده لذا نمایانگر مصرف بهینه خواهد بود.(تغییر حالت با به صدا درامدن زنگ ملایمی‌ توام خواهد بود و اعلام سخنگو که :مصرف برق بهینه است ،متشکرم)

2-     در صورتیکه جریان مصرفی خانوار از اندازه و حد معمول و متعارف بیشتر باشد ،چراغ زرد روشن شده،لذا نمایانگر مصرف زیاد خواهد بود.که در این صورت باید چراغ‌های اضافی خاموش شود.(تغییر حالت با به صدا درامدن زنگ ملایمی‌ توام خواهد بود و اعلام سخنگو که :مصرف برق زیاد است،لطفا لوازم و وسایل برقی اضافی را خاموش کنید)

3-     در صورتیکه جریان مصرفی خانوار از اندازه و حد معمول و متعارف خیلی بیشتر باشد ،چراغ قرمز روشن شده،لذا نمایانگر مصرف خیلی زیاد خواهد بود.که در این صورت باید علاوه‌بر  خاموش کردن چراغ‌های اضافی ،لوازم غیر ضروری را خاموش کرد. (تغییر حالت با به صدا درامدن زنگ ملایمی ‌توام خواهد بود و اعلام سخنگو که :مصرف برق  خیلی زیاد است،لطفا لوازم و وسایل برقی اضافی را خاموش کنید)

این دستگاه می‌تواند معیاری برای مصرف درست و نرمال انرژی برق هر خانوار باشد ومقدار مصرف مناسب ومتعارف را مشخص نماید.

هر خانوار با مشاهده چراغ سبز متوجه می‌شود که مثلا در زمان پیک‌بار (اوج مصرف) درست و بهینه مصرف می‌کند یانه و در صورت مشاهده چراغ‌های زرد و قرمز متوجه می‌شود که مصرف انها از حد معمول و نرمال زیاد و زیادتر شده لذا نسبت به خاموش کردن چراغ‌ها و لوازم غیر ضروری اقدام می‌نماید و در نتیجه این امر می‌تواند کمک زیادی به صرفه‌جویی انرژی برق در ساعات اوج مصرف بنماید.

قابلیت‌های دستگاه

1-     عملکرد دستگاه به صورت بی‌سیمی‌ و باسیمی

2-     نمایش زمان،تاریخ و فصول

3-     نمایش ولتاژ،جریان و توان مصرفی لحظه‌ای

4-     نمایش Kwh

5-     نمایش مصرف بهینه خانوار به وسیله چراغ سبز در هر لحظه از زمان مصرف

6-     نمایش مصرف زیاد خانوار به وسیله چراغ زرد درهرلحظه از زمان مصرف

7-     نمایش مصرف خیلی زیاد خانوار به وسیله چراغ قرمز در هر لحظه از زمان مصرف

8-     نمایش مصرف بهینه خانوار به وسیله چراغ سبز،آلارم صوتی و سخنگو در زمان اوج مصرف

9-     نمایش مصرف زیاد خانوار به وسیله چراغ زرد،آلارم صوتی و سخنگو در زمان اوج مصرف

10-نمایش مصرف خیلی زیاد خانوار به وسیله چراغ قرمز،آلارم صوتی و سخنگو در زمان اوج مصرف

مزیت‌های استفاده از دستگاه

1-     آگاه‌سازی مشترکین خانگی از چگونگی مصرف درست برق در هر لحظه از زمان مصرف ، در نتیجه هر خانوار می‌تواند به راحتی مصرف خود را کنترل و مدیریت نماید.

2-     شناخت اندازه و حد معمول و متعارف مصرف صحیح و بهینه انرژی برق از سوی عموم افراد جامعه

3-     احساس مسئولیت عموم افراد جامعه در خصوص اهمیت رعایت االگوی مصرف برق

4-     درک ارزش‌گذاری انرژی برق از سوی عموم افراد جامعه

5-     سرعت افزایش استفاده گسترده از لامپ‌های کم‌مصرف و دستگاه‌های کم‌مصرف و پر‌بازده

6-     اگاه‌سازی مشترکین از وجود برق (قطع یا وصل بودن برق ساختمان)

7-     این محصول می‌تواند معیار درستی برای دانش‌آموزان باشد و چراغ سبز به عنوان یک شاخص بهینه مصرف برق در منازل معرفی شود‌،روی که دانش‌آموزان با دیدن چراغ‌های زرد و قرمز یعنی مصرف غیر‌بهینه و نامتعارف در زمان اوج مصرف در منازل،انگیزه لازم را در رسیدن و دیدن چراغ سبز یا مصرف بهینه و متعارف را داشته باشد

8-     در صورت نهادینه‌شدن دستگاه در منازل ،پیش‌بینی می‌شود آرمان‌های صرفه‌جویی برق در راستای مصرف بهینه و به موقع انرژی با تبلیغاتی ساده محقق شود.

مثلا مشترک گرامی ‌در صورت سبز بودن چراغ دستگاه سخنگوی مصرف بهینه برق در منازل به خصوص در زمان اوج مصرف،خاموشی‌های با برنامه و سهمیه‌بندی شده از سوی وزارت نیرو اعمال نخواهد شد.

نتایج بکارگیری دستگاه

1-     امکان استفاده همگان از انرژی برق مطمئن در تمام ساعات شبانه‌روز بخصوص در زمان اوج مصرف

2-     کاهش هزینه خانوار بطور چشمگیر با توجه به هدفمند‌شدن یارانه‌ها

3-     کاهش هزینه‌های سرمایه گذاری به جهت تولید،انتقال و توزیع برق

4-     عدم استهلاک زود هنگام تاسیسات و تجهزات برق

5-     عدم بروز خاموشی‌های ناشی از قول بار شدن شبکه

6-     عدم اعمال خاموشی‌های با برنامه از طریق وزارت نیرو

7-     سهولت نگه‌داری شبکه و افزایش خدمات‌دهی به سایر مشترکین

8-     کاهش آلایندگی وحفظ محیط زیست

9-     حفظ منابع ملی

نتیجه‌گیری

انرژی الکتریکی از با ارزش‌ترین صورت انرژی و صنعت برق از جمله صنایعی است که در مراحل تولید انتقال و توزیع انرژی الکتریکی سرمایه‌گذاری وسیع و هزینه هنگفتی را به خود اختصاص می‌دهد و از طرفی چون ذخیره این انرژی فعلا امکان‌پذیر نبوده لذا مدیریت وکنترل مصرف انرژی الکتریکی بخصوص در منازل از ضرورت مبرم و خاصی برخوردار است.

نظر به افزایش سالیانه قیمت انواع حامل‌های انرژی از جمله برق،و موضوع هدفمند‌شدن یارانه‌ها که در نهایت منجر به عرضه انرژی الکتریکی به قیمت واقعی به مشترکین خواهد شد به نظر می‌رسد انجام اقدامات کوتاه‌مدت و بلند‌مدت و هرگونه سرمایه‌گذاری در جهت کاهش مصرف زائد انرژی الکتریکی‌،دارای توجیه اقتصادی بوده و بسیار ضروری خواهد بود.

از این رو بمنظور جهت دادن به رفتار مصرف‌کنندگان ،ایجاد حساسیت و تحول،و تغییر طرز فکر بدیهی و ضروری خواهد بود.بر این اساس دستگاهی کم هزینه ابداع شده که می‌تواند این حساسیت و تحولات را امکن‌پذیر نماید.طوریکه اقشار مختلف مردم بتوانند با علائم ساده دیداری و شنیداری مصرف برق محل زندگی خود را کنترل و مدیریت نمایند.امید است با ساخت وعرضه این دستگاه ،بتوان با کاهش 15تا20درصد مصرف خانگی ،باعث تحول تازه در امر صرفه‌جویی برق شد.

نشریه پنجره ایرانیان، سال پنجم ، شماره 57 ، تیرماه 1391