برچسب انرژی ساختمان در اروپا، آمریکا،کانادا و استرالیا

در راستای تعهدات اتحادیه اروپایی در کاهش تولید گازهای گلخانه‌ای، ‌مقررات و استانداردهایی در خصوص ساختمان‌سازی در کشورهای عضو این اتحادیه تدوین و طی سالیان متعدد مورد بازنگری قرار گرفته‌اند. یکی از مهمترین دستورالعمل‌های تهیه شده در راستای کاهش و بهینه‌سازی مصرف انرژی در ساختمان‌ها که در سال 2002 توسط پارلمان اروپا تهیه شده، ‌دستورالعمل EC /91 /2002 ‌است. این دستورالعمل، ‌کشورهای عضو را موظف به رعایت حداقل‌هایی در خصوص عملکرد ساختمان‌ها از نقطه‌نظر مصرف انرژی کرده است. در 16 دسامبر سال 2002 دستورالعملی با عنوان کارایی انرژی ساختمان‌ (EPBD) ‌در اتحادیه اروپا تصویب شد و از تاریخ 4 ژانویه سال 2003 اجباری شد. اهداف اصلی این دستورالعمل افزایش و بهبود بازده ساختمان‌ها از نظر مصرف انرژی در کشورهای عضواین اتحادیه بوده است. ‌این دستورالعمل شامل چهار هدف اصلی بوده است:

1) ایجاد یک متدولوژی محاسباتی عمومی: ‌کشورهای عضو موظف به تکمیل و اجرای یک متدولوژی جامع برای محاسبه مصرف انرژی در ساختمان‌ها با تاثیر دادن تمام پارامترهای موثر هستند.

2) تعیین حداقل شرایط لازم برای کارایی ساختمان‌ها از نظر مصرف انرژی: ‌در این کشورها بایستی مقرراتی برای تعیین حداکثر مقدار مصرف انرژی در ساختمان‌های جدید و ساختمان‌هایی که تحت تعمیرات کلی قرار می‌گیرند، ‌وجود داشته باشد.

3) تهیه برچسب انرژی: ‌برای شناسایی ساختمان‌ها از نظر مصرف انرژی در هنگام فروش یا اجاره باید یک برچسب تهیه شود.

4) بازرسی و نظارت منظم بر سیستم‌های گرمایشی و سرمایشی ساختمان‌ها: ‌در این کشورها بایستی قوانین نظارتی بر روی سیستم‌های تهویه مطبوع در راستای استفاده از سیستم‌های معیوب و کم‌بازده وجود داشته باشد.

با توجه به موارد کلی یادشده در این دستورالعمل، ‌هر یک از کشورهای عضو اتحادیه اروپا اقدام به تهیه برچسب انرژی ملی برای ساختمان‌های خود کرده و یا در حال حاضر در دست بررسی و تدوین دارند. ‌از آنجایی که همواره پتانسیل‌های صرفه‌جویی در مصرف انرژی ساختمان‌ها بسیار قابل توجه هستند، ‌تهیه برچسب انرژی برای ساختمان‌ها یکی از مهمترین و کارآمدترین راهکارها بوده و مورد توجه بسیاری از کشورهای جهان قرار گرفته است. ‌در این بخش مروری کوتاه بر نمونه‌هایی از برچسب‌های‌ انرژی تدوین شده برای ساختمان‌ها در کشورهای مختلف جهان صورت خواهد پذیرفت.

برچسب انرژی ساختمان‌ها در بریتانیا

مقرارت ساختمان‌سازی برای انگلستان و ولز در دو بخش ساختمان‌های مسکونی و ساختمان‌های غیرمسکونی تدوین شده‌اند. ‌با توجه به این قوانین بایستی در ساختمان‌سازی، ‌پنج معیار زیر رعایت شوند: ‌

1- نرخ تولید گاز دی اکسید کربن یا CO₂ ساختمان نباید از مقدار مشخصی بیشتر باشد.

2- مشخصات عملکردی سیستم‌های تاسیساتی و عایق‌بندی ساختمان‌ها باید مطابق با مقادیر حداقلی که در استانداردهای مربوطه مشخص شده، باشند.

3- بخش‌هایی از ساختمان که توسط سیستم تهویه مطبوع سرویس‌دهی نمی‌شوند، بایستی از محافظ‌ها و کنترلرهای مناسبی استفاده کنند تا جذب انرژی خورشیدی توسط آنها محدود شود.

4- عملکرد یک ساختمان از نقطه‌نظر مصرف انرژی، ‌بایستی پس از ساخته شدن نیز با محاسبات انجام شده در مرحله طراحی سازگاری داشته باشد.

5- اطلاعات مربوط به شاخص‌های ساختمان از نظر مصرف انرژی و تولید ₂ CO بایستی در مدارک مربوط به آن مشخص شوند تا خریداران و اجاره‌کنندگان آن در آینده، از عملکرد آن ساختمان مطلع شوند.

بررسی وضعیت برچسب انرژی ساختمان‌های بریتانیا نیز نشان می‌دهد که هر چند در شرایط اقلیمی مختلف آن با توجه به قوانین موجود، ‌بازه بندی‌های مختلفی در برچسب یادشده مورد استفاده قرارمی‌گیرند؛ ‌اما قالب کلی آنها تقریبا یکسان هستند. ‌مهمترین بخشی که در همه این شکل‌های ظاهری برچسب وجود دارد، ‌مقیاس عملکرد کلی ساختمان از نظر مصرف انرژی است که از رده‌ A ‌تا رده G را‌ با خطوط رنگی مشخص کرده و بعضا دارای زیررده‌های رنگی نیز در هر رده هستند. ‌این مقیاس، ‌پارامتر خروجی نرم افزار SAP برای ساختمان‌های مسکونی و SBEM برای ساختمان‌های غیر‌مسکونی است که پس از شبیه‌سازی ساختمان در محیط نرم‌افزاری و اجرای آن، ‌استخراج می شود. ‌بخش دیگری از برچسب انرژی یادشده، ‌اطلاعاتی راجع به محل ساختمان در اختیار قرار می‌دهد. ‌‌همچنین در بخش‌های دیگر این برچسب، ‌اطلاعاتی در مورد عملکرد قسمت‌های مهم ساختمان نظیردیوارها، پنجره‌ها، ‌سقف‌ها و غیره به صورت جداگانه ارائه شده و در نهایت اطلاعاتی در مورد وضعیت ساختمان از نظر شاخص‌های مصرف انرژی به تفکیک حامل مربوطه به همراه میزان تولید و پراکندن ₂ CO مشخص می‌شوند.

‌برچسب انرژی ساختمان‌ها در فرانسه

در راستای اجرای تعهدات دستورالعمل EC /91/2002 پارلمان اروپا، ‌کشور فرانسه نیز مانند بسیاری از کشورهای عضو اتحادیه اروپا اقدام به تهیه برچسب انرژی برای ساختمان‌ها کرده است. در برچسب انرژی ساختمان‌های این کشور یک رده‌بندی جداگانه نیز برای میزان تولید سالیانه ₂‌CO‌به ازای واحد زیربنای ساختمان‌ها بر حسب مترمربع ارائه شده است.

برچسب انرژی ساختمان‌ها در آلمان

در طول دو دهه گذشته با توجه به قوانین استانی کشور آلمان بیش از 30 نوع برچسب انرژی محلی و منطقه‌ای برای ساختمان‌های موجود تهیه شده که هر یک در نوع جمع‌اوری داده، ‌متدولوژی مورد استفاده و اهداف موردنظر متفاوت از سایرین بوده‌اند. ‌اما از سال 2002 با توجه به قوانین جدید ارائه شده توسط اتحادیه اروپا، ‌برچسب واحدی در سطح این کشور جایگزین شده است. لازم به ذکر است که بازه‌بندی‌های مربوط به رده‌های A تا I در اقلیم‌های آب و هوایی مختلف این کشور با یکدیگر تفاوت دارند.

برچسب انرژی ساختمان‌ها در ایتالیا

در برچسب انرژی ساختمان‌های کشور ایتالیا، ‌بازه‌بندی رده‌های مصرف انرژی برای مناطق مختلف اقلیمی به صورت جداگانه تدوین شده‌اند. طبقه‌بندی ساختمان‌ها در این برچسب از رده‌A ‌تا رده‌ G ‌است که A مربوط به کمترین و G مربوط به بیشترین شاخص‌های مصرف انرژی هستند.

برچسب انرژی ساختمان‌ها در سوئد

کشور سوئد از نظر شرایط اقلیمی به دو منطقه اساسی شمالی و جنوبی تقسیم می‌شود که مقررات موجود برای هر منطقه متفاوت است و ‌شکل برچسب انرژی در این کشور با شکل برچسب‌های معمول در کشورهای دیگر تفاوت. ‌در اینجا از نمادی شبیه به صفحه نشانه‌گیری استفاده شده که قسمت وسطی نشانه، ‌مصرف انرژی کم رده(A‌)و قسمت بیرونی نشانه مصرف انرژی بالا رده(G) ‌را نمایش می‌دهند.

‌برچسب انرژی ساختمان‌ها در کانادا

سازمان منابع طبیعی کانادا، ‌استانداردهای مربوط به ساختمان‌ها را در دو قالب ساختمان‌های مسکونی وغیرمسکونی دسته‌بندی کرده و دستورالعمل‌های مربوطه را ارائه کرده است. ‌ظاهر بخش رده‌بندی‌ این برچسب شبیه به برچسب طیف پیوسته ساختمان‌ها در آلمان است، ‌با‌این تفاوت که به جای طیف رنگی از طیف تک‌رنگ استفاده شده است.

برچسب انرژی ساختمان‌ها در آمریکا

در سال 1974 برای نخستین بار در کشور آمریکا، ‌استاندارد مصرف انرژی برای ساختمان‌ها در‌ایالت کالیفرنیا تهیه شد. ‌پس از آن به منظور گسترش استانداردسازی به‌ ایالات دیگر و تدوین یک استاندارد مناسب کلی، ‌استاندارد ملی‌ این کشور‌ (به صورت اختیاری و نه اجباری) تدوین شد که هرچند سال یک بار مورد بازنگری قرار می‌گیرد. ‌با توجه به قوانین فدرال در آمریکا هر ‌ایالت مختار است استاندارد ویژه خود را داشته باشد. ‌با وجود اختیاری بودن استاندارد ساختمان، ‌در حال حاضر 41ایالت در آمریکا از استاندارد مصرف انرژی ساختمان‌ها بهره می‌برند. ‌بر‌اساس نتایج موجود، ‌دو استاندارد ملی ساختمان در آمریکا وجود دارند که در‌ایالات مختلف از آنها استفاده می‌شود. ‌استاندارد اول، ‌استاندار بین‌المللی کاهش مصرف انرژی‌ ( IECC) و استاندارد دوم مربوط به انجمن مهندسان گرمایش، ‌تبرید و تهویه مطبوع آمریکا است. هر چند که تهیه برچسب انرژی برای تجهیزات انرژی بر داخل ساختمان‌ها از برنامه‌های اصلی ‌ایالات مختلف آمریکا بوده است، ‌اما تدوین برچسب انرژی برای ساختمان‌ها کاری نسبتا جدیدتر است. ‌در راستای ‌این تلاش‌ها در سال 1980 برچسبی با نام Energy Guide برای تجهیزات خانگی تهیه شد.

که تنها مصرف انرژی دستگاه را نمایش داده و کم‌بازده یا پربازده بودن دستگاه را به عهده خریدار می‌گذاشت. ‌پس از آن در سال 1992 برچسبی با عنوان Energy Star‌توسط آژانس ملی حفاظت از محیط زیست آمریکا[1]تهیه شد که اطلاعات جامع‌تری را در اختیار مشتریان قرار داده و موفقیت بیشتری نسبت به برچسب قبلی کسب نمود. ‌به دلیل اثرات خوب برنامه Energy Star ‌‌استفاده از آن‌، برای رتبه‌بندی و امتیازدهی ساختمان‌ها نیز آغازشد. ‌لذا در تکمیل‌ این برنامه، ‌معیارهایی برای سنجش ساختمان‌های غیرمسکونی گنجانده شد و به‌ این ترتیب به 25 درصد از ساختمان‌هایی که در رتبه‌بندی پایگاه داده‌های آژانس ملی حفاظت ازمحیط زیست آمریکا(EPA) ‌در بالای لیست قرار داشتند، ‌نشان Energy Star‌داده شد. ‌پس از آن به منظور تشویق بیشتر مشترکان انرژی در ساختمان‌ها، ‌به ساختمان‌هایی که دارای حداقل شرایط مربوط به ساختمان‌های منتخب بودند نیز‌این نشان اعطا شد.

همچنین آژانس ملی حفاظت از محیط زیست آمریکا(EPA) ‌برنامه مشابهی برای ساختمان‌های مسکونی داشته است.

بر‌این اساس یک ساختمان مسکونی نوساز جهت دریافت Energy Star‌باید دو شرط را ارضا نماید. ‌شرط اول ‌این است که حداقل 30 درصد از استاندارد مدل‌سازی انرژی سال1993‌این موسسه، ‌پربازده‌تر باشد و شرط دوم ‌اینکه حداقل 15 درصد از استاندارد انرژی‌ ایالتی که در آن قرار دارد، ‌پربازده‌تر باشد. ‌برای خانه‌های موجود‌ (غیرنوساز) ‌‌نیز برنامه‌هایی برای دریافت Energy Star‌‌وجود دارد که منوط به ارتقای سطح کیفی سیستم‌های گرمایش و تهویه مطبوع ساختمان است.

علاوه‌بر‌ EPA‌انجمن ساختمان سبز‌ایالات متحده[2]نیز برنامه‌ای با عنوان مدیریت در طراحی انرژی و‌، ‌زیست محیطی ساختمان[3]پیاده کرده است. ‌این برنامه تنها بر عملکرد ساختمان از نظر مصرف انرژی متمرکز نشده و بر جنبه‌های دیگر نظیر زیبایی و سازگاری با محیط زیست نیز توجه دارد. ‌برای دریافت نشان‌ LEED‌یک ساختمان علاوه‌بر مطابقت با نیازمندی‌های جنبی ذکر شده باید با آخرین استاندارد انرژی 90. 1 ASHRAE‌نیز مطابقت داشته باشد. ‌همچنین لازم به ذکر است که در صورت دارا بودن بازده بیشتر از حداقل‌های تعیین شده در‌این استاندارد، ‌ساختمان حتی امتیازهای اضافی نیز دریافت می‌نماید. ‌

برچسب انرژی ساختمان‌ها در استرالیا

در حال حاضر در‌این کشور برای ارزیابی مصرف انرژی ساختمان‌ها و رده‌بندی آنها دو استاندارد وجود دارند. ‌استاندارد اول، ‌استاندارد ستاره سبز 1 و استاندارد دوم، ‌استاندارد سیستم ملی رده‌بندی ساختمان‌های استرالیا است که به اختصار NABERS Energy‌نامیده می‌شود. ‌استاندارد اخیر در گذشته تحت عنوان ABGR‌شناخته می‌شد Green Star‌ ی; سیستم شناخته شده برای رده‌بندی ساختمان‌ها در استرالیاست که توسط انجمن ساختمان سبز استرالیا(GBCA) ‌تهیه شده است. ‌در

این استاندارد کارایی بالقوه یک ساختمان‌‌ (شرایط طراحی و نه واقعی ساختمان) ‌‌مورد امتیازدهی قرار‌ گرفته و با توجه به امتیاز کسب شده، ‌در محدوده 1 تا 6 ستاره به ساختمان تعلق می‌گیرد. ‌علی‌رغم شهرت زیاد استاندارد یادشده، ‌از آنجایی که مبنای آن بر پایه کارایی پیش‌بینی شده ساختمان در مرحله طراحی (و نه بر‌مبنای وضعیت آن پس از ساخته شدن) ‌است، ‌ابزاری مناسب برای رده‌بندی ساختمان‌ها نبوده و به همین دلیل در حال جایگزین‌شدن است.

استاندارد NABERS Energy‌برخلاف Green Star‌مصرف انرژی واقعی ساختمان را در حالت عملکردی آن ملاک سنجش قرار می‌دهد. ‌در‌این استاندارد پارامتر مورد استفاده جهت سنجش مشخصه‌های مصرف انرژی ساختمان بر‌مبنای واحد سطح آن ارائه می‌شود‌. ‌روش اجرای کار بر‌مبنای اندازه‌گیری بازده انرژی ساختمان و استفاده از ضریب تبدیل گلخانه‌ای جهت وارد نمودن اثرات زیست محیطی ‌این مصرف، ‌بنا شده است. ‌به منظور برآورد بازده انرژی ساختمان و عملکرد گلخانه‌ای آن در استاندارد مورد بررسی، ‌اطلاعات مربوط به میزان مصرف حامل‌های مختلف انرژی ساختمان در طول 12 ماه سال موردنیاز هستند. ‌پس از تعیین بازده انرژی یک ساختمان و مقایسه آن با معیارهای مدون، ‌تعداد ستاره‌هایی که آن ساختمان اخذ می‌نماید تعیین شده و رتبه‌بندی می‌شود. ‌در استاندارد یادشده تعداد ستاره‌هایی که به یک ساختمان داده می‌شود، ‌بین 1 تا 5 بوده و همانطوریکه اشاره شد، ‌نحوه رده‌بندی براساس بازده انرژی و عملکرد گلخانه‌ای ساختمان است. ‌در نهایت با توجه به تعداد ستاره‌های تعلق گرفته به یک ساختمان، ‌گواهی بهره‌وری انرژی ساختمان صادر می‌شود.

روش شناسی تدوین برچسب انرژی ساختمان

بررسی رویه تدوین برچسب انرژی در کشورهای مختلف جهان نشان می‌دهد که مناسب‌ترین و مرسوم‌ترین متدولوژی جهت بررس شاخص‌های مصرف انرژی به تفکیک مولفه‌های متشکّله آن و تدوین معیار مصرف و برچسب انرژی در ساختمان‌ها، ‌استفاده از جامعه نمونه‌ای از آنها جهت تامین اطلاعات و بهره‌گیری از نرم‌افزارهای شبیه‌ساز مصرف انرژی به عنوان ابزاری دقیق و موثر، ‌بوده است.

حتی برخی از کشورها نظیر انگلستان و آمریکا، ‌جهت اعطای برچسب انرژی به یک ساختمان نیز تنها بر نتایج مربوط به شبیه‌سازی آن با نرم‌افزار مربوطه استناد می‌نمایند. ‌این متدولوژی علاوه‌بر افزایش دقت و سرعت در تعیین شاخص‌های مصرف انرژی به تفکیک مولفه‌ها و حامل‌های مربوطه، ‌امکان بررسی و اثرسنجی تاثیرات مربوط به اعمال تغییر در هر یک از بخش‌های ساختمان و تحلیل حساسیت کلیه‌ این تغییرات نظیر اعمال فرصت‌های صرفه‌جویی را مهیا کرده و علاوه‌بر آن فرآیندی تکرار‌پذیر است. ‌نتیجه بهره‌گیری از‌این روش استخراج معیارهای مصرف انرژی به تفکیک مولفه و حامل مربوطه، ‌ایجاد برچسب انرژی بر اساس داده‌های واقعی و تحلیل اثربخشی برچسب تدوین شده در راستای کاهش مصرف انرژی و تشویق مصرف‌کنندگان به بهینه‌سازی خواهد بود.

بر‌این اساس، ‌نیاز به انتخاب جامعه نمونه‌ای مناسب در سطح کشور جهت مدل‌سازی در محیط نرم‌افزار شبیه‌ساز مصرف انرژی و استخراج کمیت‌های مورد نیاز به منظور تدوین معیار مصرف و بازه‌بندی برچسب انرژی، ‌وجود خواهد داشت. ‌لذا پس از انتخاب نرم افزار شبیه‌ساز مصرف انرژی، پرسشنامه‌ای مفصل جهت تامین اطلاعات ورودی آن طراحی و پس از انتخاب ساختمان‌های نمونه، اطلاعات مربوط به آنها جمع‌آوری خواهند شد. ‌پس از جمع‌آوری ‌این اطلاعات و مدل‌سازی نمونه‌های مربوطه در محیط نرم‌افزار، ‌اطلاعات موردنیاز جهت تدوین معیارها و بازه‌های انرژی مهیا خواهند شد.

ماهنامه پنجره ایرانیان – شماره62-