همبستگی لازمه تبدیل تهدید رکود به فرصت

رکود شدید موجود دست در دست نابسامانی‏ های حاصل از سیاست‏ های دولت گذشته که از سویی باعث حباب مسکن شده و از سوی دیگر تحریم را برای عرصه تولیدی کشور به ارمغان آورده بود، تنگناهایی بسیاری را برای فعالان این عرصه به ‏وجود آورده است. با در نظر گرفتن اینکه همه این مسائل خرد و کلان و معضلات پیچیده برای صنعتی رخ نموده که اندکی بیش از یک دهه از عمر آن سپری شده است، پیچیدگی‏ های شرایط موجود بیشتر نمایان می‏ شود. هنگامی که این صنعت نسبتا نوپا پس از پشت سر گذاشتن سرعت رشدی فوق ‏العاده به مانع مستحکم رکورد بازار برخورد، بسیاری از کمبودها و کاستی‏ ها، به‏ ویژه در زیرساخت‏ های این صنعت خود را نشان دادند.
در چنین فضای آکنده از بیم و امیدی به سراغ مهندس اکبر معتضدی، ریاست هیات مدیره انجمن صنفی تولیدکنندگان در و پنجره یو.پی.وی.سی، رفتیم تا تحلیل وی را از شرایط موجود جویا شویم. اکبر معتضدی در راس مجموعه ‏ای قرار گرفته است که بسیاری از آن توقع حل کلیه معضلات موجود را دارند. از وی پرسیدیم که انجمن چه اقدامی برای غلبه بر این مشکلات انجام داده است؟ ایشان ضمن تحلیل همه جانبه شرایط موجود، نقاط امیدواری این صنعت را نشان دادند. با هم این گفتگو را می ‏خوانیم:

برای مشاهده فایل پی دی اف کلیک کنید.

ارزیابی شما از شرایط حاکم بر صنعت در و پنجره یو.پی.وی.سی چیست؟
در حال حاضر صنعت در و پنجره دچار نوعی سردرگمی شده است و این سردرگمی در تولیدکننده پروفیل، چه باشناسنامه و چه بی‏ شناسنامه کاملا محسوس است. از سوی دیگر هیچ نوع کنترلی نیز بر واردات بی‏ رویه و خارج از استاندارد وجود ندارد. در همین راستا تولیدکننده ‏های این صنف هم پروفیل‏ های استاندارد و هم پروفیل‏ های غیراستاندارد تولید می‏ کنند؛ زیرا بازار نیز به‏ نوعی به پروفیل‏ های بی‏ کیفیت و ارزان قیمت تمایل دارد.
همین وضعیت در صنعت ساخت در و پنجره نیز به چشم می‏ خورد؛ تولیدکننده‏ هایی وجود دارند که از پروفیل، یراق ‏آلات و شیشه استاندارد باکیفیت استفاده نمی ‏کنند. همه این موارد دست به دست هم داده است تا صنعت یو.پی.وی.سی از شرایط مطلوبی برخوردار نباشد.
البته باید این نکته را نیز اضافه کنم که این صنعت از ابتدا به این شکل بیمار نبود، بلکه در ابتدا همه امور با برنامه پیش می ‏رفت. اما با توجه به اینکه این صنعت نوپا و رو به رشد بود، خیل عظیمی به این صنعت رو آوردند و مشکل ما از زمانی شدت گرفت که مسکن مهر وارد بازار شد. به دلیل قیمت‏ های بسیار پایین مسکن مهر، پیمانکارها مجبور بودند از کالاهای بی‏ کیفیت و ارزان قیمت استفاده کنند.

انجمن برای مقابله با این وضعیت چه فعالیت‏ های داشته است؟
ما به این نتیجه رسیدیم که نخست باید میان اعضای این صنف انسجام و همبستگی به ‏وجود آید تا بتوان برای بهبود اوضاع، سیاست‏ های واحدی را پیاده ساخت و همچنین برای حل مشکلات کلان صنف، بتوان با قدرت بیشتری بر ارگان‏ ها و تشکیلات تصمیم‏ گیر فشار آورد. از سوی دیگر در صورت منسجم شدن صنف، منافع تولیدکننده و نیز مصرف‏ کننده این محصولات بیشتر خواهد بود.
یکی از اقداماتی که برای رسیدن به این هدف انجام دادیم، این بود که کمیته ‏های مختلفی را در انجمن تاسیس کردیم تا با جلب مشارکت حداکثری اعضاء، تا حد امکان وضعیت این صنف را از ابعاد مختلف بهبود ببخشیم. برای نمونه این کمیته ‏ها در حوزه‏ هایی مانند روابط عمومی، استاندارد، بازرگانی، شکایات و حقوقی و غیره شکل گرفته ‏اند و هر کدام تلاش دارند از مشکلات صنف در حوزه خود بکاهند.
اما به‏ طور کلی آنچه باعث برون ‏رفت از این وضعیت می‏ شود، فرهنگ ‏سازی است و هر سیاستی که برای بهبود شرایط اتخاذ می ‏شود باید این هدف را در سرلوحه کار خویش قرار دهد. ما نیز در انجمن تلاش بسیاری در این خصوص انجام داده ‏ایم. از جمله این اقدامات تهیه استانداردهای مختلف بوده است. با برگزاری جلسات متعدد با اداره استاندارد و البته با اصرار ما، این استانداردها با موضوعات گوناگون اعم از پروفیل، یراق ‏آلات، تولید پنجره، شیشه، گسگت شیشه و غیره تدوین شد و در اختیار فعالان این صنعت قرار گرفت.
اما مشکل اساسی در خصوص عدم رعایت این قوانین و کاهش کارایی راهکارهای دیگر، رکود موجود در بازار است. در چنین فضایی بسیاری از تولیدکنندگان ترجیح می ‏دهند با زیرفروشی و پایین آوردن قیمت و البته تولید کالای بی‏کیفیت، بقای خود را حفظ کنند. هرچند در این خصوص نیز ما اقداماتی انجام داده ‏ایم و با جلسات فراوانی که با تولیدکنندگان و مصرف ‏کنندگان برگزار کردیم، کوشیدیم محاسبه صحیح قیمت تمام شده را آموزش دهیم و مشخصات فنی را بهبود بخشیم و این امید را داریم که این تلاش ‏ها موثر واقع شود.

شما به ‏عنوان رئیس انجمن از فعالان صنف چه انتظاراتی را دارید؟
باید توجه داشت که کار بزرگی پیش روی ماست به‏ طوری که مشارکت و همیاری همه اعضا را می‏ طلبد. انتظاری که ما از دوستان داریم این است که به انجمن، که متعلق به خودشان است، کمک کنند. به‏ هرحال هیات مدیره این انجمن 5 نفر است و هر کدام مشغله کاری خود را نیز دارند، نمی‏ توان از آنها توقع داشت که همه کار را به تنهایی انجام دهند. تاسیس کمیته‏ ها یکی از اقدامات ما برای جلب مشارکت همکاران بود، اما آن گونه که باید مورد استقبال قرار نگرفت.
از سوی دیگر، در این صنف حدود سه هزار تولید‏کننده در و پنجره یو.پی.وی.سی وجود دارد که بیشتر آنها نیز دائما در حال تغییر هستند؛ یعنی ماهانه تعدادی از این تولیدکنندگان کار خود را تعطیل می‏ کنند و تعدادی بدان اضافه می‏ شوند، در چنین فضایی آنچه که روشن است پایین بودن آگاهی بسیاری از چنین کارگاه‏ هایی است. در موارد بسیاری دیده شده که به دلیل نداشتن مهارت‏ های لازم، کارگاه ‏ها در ابتدا قیمت‏ هایی را به مشتریان می‏ دهند و در حین انجام کار متوجه اشتباه خود در محاسبه می‏ شوند و برای جبران آن از کیفیت کار می‏ کاهند. در چنین فضای نابسامانی بسیاری توقع دارند که انجمن به تنهایی وضعیت را اصلاح کند. اما تاکید می‏ کنم بدون شکل گرفتن انسجام و همبستگی کاری را نمی ‏توان پیش برد.

آیا انجمن نمی ‏تواند اقدامی جهت کنترل و مهار این سه هزار تولیدکننده و همچنین ضابطه‏ مند کردن ورود به این صنف انجام دهد؟
انجمن قدرت اجرایی ندارد. ما این توان را نداریم که سه هزار تولید کننده را مورد ارزیابی قرار دهیم که آیا کالای باکیفیت تولید می‏ کنند یا بی‏ کیفیت. انجمن تنها می‏ تواند مراتب را به اداره استاندارد اعلام کند؛ این ارگان است که اختیار توقف فعالیت یک کارگاه را دارد. ضمن اینکه توقیف و تعطیلی این مراکز نیز فایده چندانی ندارد؛ مادامی که عزم جدی برای برخورد با این نوع فعالیت‏ ها وجود نداشته باشد، هر تولیدی را که تعطیل کردید، در مکان دیگری به فعالیت ‏های خود ادامه خواهد داد. در واقع یک سیاست کلان و نیز تصمیم جدی مراکز ذیصلاح لازم است تا بتوان این شرایط را تغییر داد. این در حالی است که هیچکدام از مراکز مهم مانند شهرداری یا اتاق اصناف مسئولیت آن را برعهده نمی‏ گیرند. ضمن اینکه مسائل کلان اقتصادی کشور نیز مزید بر علت شده ‏اند. به‏ هرحال نرخ بالای بیکاری، سبب شده است که بسیاری از مسئولان حفظ مشاغل موجود را به هر نحوی که باشند، به افزایش آمار بیکاری ترجیح دهند.

با توجه با اینکه مقابله با تولیدکنندگان بی‏ کیفیت به‏ دلایلی که اشاره کردید مشکل است، آیا نمی ‏توان با اطلاع‏رسانی در مورد کیفیت به مقابله با این افراد رفت و در واقع آگاهی مصرف ‏کنندگان را افزایش داد؟
بله با فرهنگ‏ سازی، این کار شدنی است. در این خصوص نیز ما ارتباطاتی را با مهندسان و سازندگان ساختمان برقرار کرده ‏ایم تا دانش و آگاهی‏ های آنان را در این زمینه بالا ببریم و در حال حاضر نیز با نظام مهندسی تفاهم‏نامه ‏ای داریم. ضمن اینکه از پروفیل‏ سازها نیز این انتظار را داریم که در کنار هزینه‏ های کلانی که برای تبلیغات محصولات خود صرف می‏ کنند، مبالغی را نیز برای فرهنگ ‏سازی و ارتقای آگاهی‏ های عمومی هزینه کنند. من مطمئن هستم هزینه ‏ای که در این بخش صرف شود، بیشتر از تبلیغات مستقیم برای این شرکت‏ ها بهره خواهد داشت.

همانطور که اشاره کردید انسجام در سیاست گذاری‏ ها یکی از مهمترین عوامل فائق آمدن بر مشکلات موجود است. این در حالی است که ما شاهد تکثر و گاه تشتت در تشکلات صنفی هستیم. آیا راهی برای وحدت تشکلات وجود ندارد؟
در صورتی که همه ما منافع جمعی و کلی صنف را در نظر بگیریم، می ‏توان به یک نوع وحدت و همبستگی رسید. اگر هدف ارتقاء صنف و صنعت باشد همه می ‏توانیم در کنار یکدیگر و با قدرت بیشتر فعالیت کنیم. در این جهت نیز ما با برخی از تشکلات و انجمن ‏ها جلسات مشترکی داشته‏ ایم و تلاش کردیم به یک وحدت رویه با آنها برسیم. به‏ هر حال باید توجه داشته باشیم که همه ما سوار یک کشتی هستیم و اگر مشکلی برای این کشتی به ‏وجود آید همگی ما ضرر خواهیم کرد. برای تعیین سیاست ‏ها، برغم وجود برخی اختلاف منافع، باید کلیت صنعت را در نظر گرفت؛ برای نمونه یکی از موضوعات مهم تعرفه واردات پروفیل است. برخی از تولیدکنندگان پروفیل صرفا به دنبال افزایش این تعرفه هستند، اما به نظر می‏ رسد افزایش تعرفه کمک چندانی به تولیدات داخلی نمی‏ کند و بیشتر باعث تسهیل ورود پروفیل‏ های ارزان و بی‏ کیفیت به داخل کشور می‏ شود. در صورتی که اگر همه ما نیروی خود را بر ارتقاء استاندارهای واردات متمرکز کنیم، شاهد ورود پروفیل ‏های باکیفیت به داخل کشور شده و غیر از اینکه مصرف ‏کنندگان ما از این امر سود می ‏برند، رقابتی سازنده برای ارتقای کیفیت پروفیل داخلی نیز شکل خواهد گرفت. در حالی که افزایش کالای بی‏ کیفیت در بازار برعکس باعث بالاگرفتن رقابت برای کاهش قیمت و در نتیجه کاهش کیفیت تولیدات داخلی خواهد شد. دیدگاه انجمن این است که با هم فکری و همکاری تشکلات مختلف می‏ توان برای مسائل مهم این چنینی رویه ‏ای واحد در مسیر ارتقای کلیت صنعت در پیش گرفت.

به پروفیل تولید داخل اشاره کردید، در اینجا این سوال مطرح می ‏شود که چرا با وجود اینکه کشور ما یکی از تولیدکنندگان عمده محصولات پتروشیمی از جمله پودر پی‏.وی.سی در جهان است، چرا پروفیل ‏های تولید داخل از قیمت بالایی نسبت به انواع مشابه خارجی خود برخوردار هستند؟
درست است. پروفیل هایی که به کشور وارد می شوند، برغم هزینه ‏های گمرکی و حمل و نقلی از قیمت پایین‏ تری برخوردار هستند. دلیل این گرانی نیز به تبلیغات خارج از عرف و بهره بانکی بالا بازمی‏ گردد. در هیچ کجای دنیا بخش تولید نمی ‏تواند با بهره بانکی 25 درصد، به موفقیتی برسد.
در بحث تبلیغات نیز، شما حتی در روستاها شاهد تبلیغات وسیع هستید. نتیجه این امر روشن است: بالا رفتن قیمت پروفیل ایرانی. از سوی دیگر برای اینکه تولیدکنندگان داخلی از رقابت جا نمانند، به افزایش تعرفه برای ورود کالای باکیفیت خارجی فشار آورده می‏ شود. سال گذشته، افزایش تعرفه نیز نتوانست مانع از ورود محصولات بی‏ کیفیت به داخل شود و در نتیجه منفعتی نصیب تولیدکنندگان داخلی نشد.

آیا می ‏توان رکودی را که در بازار حاکم است، به یک فرصت برای تقویت زیرساخت‏ های صنعت در و پنجره تبدیل کرد؟
صد در صد. صنایع مختلف از سال‏ های دور با این شرایط رو به‏ رو بوده ‏اند. زمانی تولید محصولات غذایی، فرش ماشینی، موتور سیکلت، لامپ کم مصرف و غیره نیز با نوعی رونق مواجه بودند و افراد بسیاری به این صنایع رو می ‏آوردند، اما پس از مدتی اغلب آنها ریزش کرده و کنار رفتند. هم ‏اکنون نیز صنعت ما با این حالت رو به‏ رو شده است. فکر می‏ کنم بسیاری از این افراد که بدون تخصص در حال فعالیت هستند ریزش خواهند کرد و صنعت ما غربال خواهد شد.
روی‏ هم رفته می ‏توان از این شرایط به‏ عنوان یک فرصت برای شکل دادن به زیرساخت‏ ها و تقویت بنیان‏ های صنعت بهره برد؛ به‏ شرط آنکه همگی هوشیار باشیم و بتوانیم از این فرصت استفاده کنیم. همانطور که اشاره کردم به‏ وجود آمدن انسجام و همبستگی در فعالان شناسنامه‏ دار این صنعت و نیز فرهنگ‏ سازی دو عامل تعیین کننده‏ای خواهند بود که می ‏توانند فضا را جهت تقویت بنیان‏ های این صنعت فراهم آورند.

نشریه پنجره ایرانیان ــ سال نهم ــ شماره 99 ــ دی 94