بهینه‌سازی مصرف سوخت ساختمان در فاز2

با این وجود، یک طبقه متوسط بوضوح در کشور پدید آمده است و در یک دهه گذشته ایران پیوسته رشد اقتصادی را تجربه کرده است. در دهه‏‌های اخیر کشورمان شاهد فرآیند شهرنشینی سریع بوده است، بطوریکه هم‏ اکنون 70 درصد از جمعیت کشور در نواحی شهری زندگی می‌کنند. این موضوع به همراه روندهای جمعیتی فوق سبب افزایش تقاضای سالانه انرژی تحت یک سناریو کسب و کار عادی خواهد شد.

با توجه به موارد اشاره شده بخش ساختمان با حدود 40 درصد از مصرف حامل‌های انرژی نسبت به بخش‌های حمل و نقل و صنعت نقشی به سزا در مصرف انرژی کشور دارد. بر اساس آخرین آمارهای موجود متاسفانه کشور ایران با جمعیتی حدود 80 میلیون نفر به اندازه قاره اروپا گاز طبیعی مصرف می‌کند و مشخصا در بخش ساختمان در حدود چهار برابر معیارهای جهانی انرژی مصرف می‌شود.در این مقاله با ارائه روشی تحت عنوان «چارچوب منطقی» و ارائه خروجی‌های آن، نقش هدفمند کردن یارانه‌ها و نقش قیمت حامل‌های انرژی در میزان مصرف بخش ساختمان ارائه می‌شود.

کارگاه "چارچوب منطقی log frame workshop

در اجرای یکی از پروژه‌های بخش ساختمان تعیین موانع موجود برای کاهش مصرف انرژی در بخش ساختمان با رویکرد استفاده از” کارگاه چارچوب منطقی” در پایان سال 1389به کار گرفته شد. در این روش ابتدا شرح مسئله که همان “موانع موجود برای کاهش مصرف انرژی در ساختمان‌های کشور” بود به صورت مکتوب و رسمی در اختیار ذی‌نفعان قرارگرفت، لازم به توضیح است که شناسایی و اطلاع‌رسانی به ذی‌نفعان نیز طی روش و متدولوژی خاصی در مراحل قبلی مشخص و بکار گرفته شدند. پس از ارسال سوال مذکور به همراه اطلاعات تکمیلی به ذی‌نفعان بخش انرژی ساختمان‌ها در کشور به آنها فرصت یک ماهه جهت ارسال نظریات به صورت کتبی داده شد و پس از دریافت نظریات و تجزیه و تحلیل اولیه آنها همه ذی‌نفعان در جلسه‌ای حضوری دعوت و” کارگاه چارچوب” منطقی عملی شد. در این کارگاه سوال مورد نظر و موانع از کارشناسان و خبرگان و همچنین راه‌حل برطرف کردن این مشکلات نیز سوال شد سپس جواب هر یک از بخش‌ها در برگه‌های مختلفی اخذ شد.موانع با بیشترین تعداد در راس جدولی که درخصوص موضوع تشکیل شده بود پیوستند و سپس راه‌حل‌ها نیز به همین روش دسته بندی شدند.

مشکلات و راه‌حل‌های ارائه شده:

با توجه به کارگاه مورد نظرخروجی‌های ذیل حاصل شد که در این بخش به تجزیه و تحلیل موارد اصلی می‌پردازیم:

-  مانع: قیمت‌های نامناسب حامل‌های انرژی

-  راه‌حل: ادامه سیاست هدفمند کردن یارانه‌ها

-  مانع: کیفیت پایین تجهیزات گرمایشی در صنعت ساختمان‌سازی

-راه‌حل: بهبود صنعت تاسیسات و لوازم خانگی، بهبود صنعت ساختمان‌سازی و اجباری کردن قوانین و اجرا

-  مانع: نبود متولی بهینه‌سازی سوخت در کشور

-  راه‌حل: متولی توسعه یابد

-  مانع: نبود آگاهی عمومی

-  راه‌حل: اجرای آگاهی عمومی

-  مانع: نبود نیروی آموزش دیده و مجرب کافی

-  راه‌حل: آموزش

الف: قیمت پایین انرژی (اولویت بسیار بالا): قیمت‏‌های انرژی به شدت تحت تأثیر یارانه‏‌ها بودند (بطوری که قیمت سوخت‏ به حدود پنج درصد قیمت جهانی می‌رسید). قیمت‏‌های غیرواقعی و پایین سبب می‌شود معیارهای بهره‌‏وری انرژی نسبت به آنچه در واقعیت است توجیه اقتصادی کمتری داشته باشد که در نتیجه برای مصرف کنندگان چندان جذاب نباشد و عملا بهینه‌سازی مصرف سوخت در ساختمان هیچ توجیهی نداشته باشد.

ب: کیفیت فنی پایین سیستم‏‌های گرمایشی (اولویت بسیار بالا): سیستم‏‌های گرمایشی نصب شده اغلب کیفیت پایینی دارند چون محصولاتی مورد استفاده در ساخت این سیستم‏‌ها کیفیت چندان خوبی ندارند و همچنین در هنگام نصب، نگهداری و بهره‏‌برداری از سیستم‏‌های گرمایشی به مقوله بهره‌وری انرژی و عملکرد بهینه سیستم توجه خاصی نمی‌شود.

ج: نبود سیاست‏‌های هماهنگ در زمینه بهره‌وری انرژی (اولویت بالا): سیاست‏‌های مربوط به کاهش مصرف برق و سوخت تا حد زیادی مستقل از یکدیگرند و مقررات ملی ساختمان نیز مقوله‌ای جداگانه‏ است. این موضوع به موازی کاری، کاهش مقرون به صرفگی و سردرگمی ذی‌نفعان می‌انجامد و از اعتبار سیاست‏‌ها می‌کاهد.

د: نبود یک بدنه واحد (اولویت بسیار بالا): دو وزارتخانه نفت و نیرو هر کدام با چندین سازمان تابعه به مقوله انرژی می‌‏پردازند و مسئول انرژی الکتریکی و سوخت‏‌های فسیلی هستند. مقررات ملی ساختمان در یک وزارتخانه سوم تدوین شده است و همکاری و یکپارچگی نسبتاً کمی میان وزارتخانه‏‌ها وجود داشته است.

ه: نبود آگاهی عمومی در زمینه بهینه‌سازی مصرف انرژی (اولویت متوسط به بالا): تعدد طرح‏‌های اولیه از طرف سازمان‏‌های مختلف و نیز نبود درک صحیح از مصرف انرژی بویژه در خانوارها از تأثیر کمپین‏‌های انرژی تا به امروز کاسته است و سطح آگاهی بسیار پایین به نظر می‌رسد.

و: نبود آموزش متخصصین (اولویت بسیار بالا): سطوح آموزش پایین و آموزش مسائل مربوط به انرژی در سطح حرفه‌ای و فنی بسیار محدود است. معماران، سازندگان، مهندسان موتورخانه و نصب کنندگان در و پنجره همگی نیاز به آموزش دارند که در حالت ایده‏ آل می‌تواند با اعطای مجوز رسمی توام باشد.

نتیجه گیری:

با توجه به همه موارد اشاره شده و این که این تحقیق در اوایل اعمال سیاست اجرای قانون هدفمند سازی یارانه‌ها انجام شده است و از موانع اصلی اجرای سیاست‌های بهینه‌سازی تناسب نداشتن قیمت حامل‌های انرژی است، لذا اجرای این قانون در سال آینده نتایج بسیار مثبتی را در بخش مصرف انرژی در ساختمان دارد.البته توجه به این نکته نیز حائز اهمیت است که کاهش شدت مصرف انرژی در بخش ساختمان نیاز به ابزارهای تکمیلی دیگری نیز دارد و باید به پارامترهای دیگر نیز در خصوص نیل به این هدف مهم توجه کرد.

 بابک سبحانی: کارشناس ارشد برنامه‌ریزی بخش ساختمان شرکت بهینه‌سازی مصرف سوخت

نشریه پنجره ایرانیان، سال هفتم، شماره 78-79،اردیبهشت ماه1393