یارانه نقدی جانشین یارانه انرژی است

جواد صالحی اصفهانی در اولین کنفرانس اقتصادی ایران با اشاره به انتقادات اغلب تندی که در مورد پرداخت یارانه نقدی مطرح می‌شود به مروری بر ابعاد یارانه انرژی پرداخت و گفت: حذف یارانه انرژی در هر کشوری از بزرگ‌ترین چالش‌های آن است. این در حالی است که این یارانه بیشتر به دهک‌های بالا تعلق گرفته و مشکل اینجاست که خانوارهای فقیر درصد بیشتری از درآمد خود را به انرژی تخصیص می‌دهند.

وی با بیان این‌که ما اول به خانواده‌های فقیر می‌گوییم که یارانه انرژی به ضررشان است، اما در ادامه آنها مخاطبان اصلی این تغییر می‌شوند چرا که بیشتر متضرر خواهند شد، افزود: در خانواده‌های فقیر بیش از 30 درصد هزینه و در دهک‌های بالا حدود شش درصد هزینه‌هایشان به انرژی اختصاص دارد.پس در این حالت هیچ راهی وجود ندارد مگر این‌که پول را از دهک‌های بالا گرفته و به دهک‌های پایین برگردانیم.

این کارشناس اقتصادی ادامه داد: در هنگام حذف یارانه انرژی به مخاطبان قول می‌دهیم که وضعشان بهتر شده بهره‌وری بالا رفته، جاده‌سازی می‌کنیم وضعیت آب و منابع غذایی بهبود می‌یابد، اما اینها قول‌های سختی هستند که ممکن است در آن در بمانیم. بنابراین باید هدفمندی یارانه‌ نقدی در کنار هدفمندی یارانه انرژی قرار گیرد، چرا که کاملا بهم وابسته‌ است.

صالحی اصفهانی با بیان این‌که باید یارانه انرژی را از نگاه دیگری مورد بررسی قرار داد، یادآور شد: شاید به این موضوع که تقسیم ثروت ملی در کشور ما حدود پنج تا شش میلیون بشکه در روز است توجه نکنیم، اما واقعیت این است که ملت به دولت اجازه می‌دهد تا این مقدار را استخراج کند، چرا که همیشه بحث در مورد یک تا 1.5 میلیون بشکه نفت بوده، ولی باید بدانیم که انرژی هنگفتی که در داخل کشور نیز عرضه می‌شود جزیی از ثروت ملی بوده که در کنار صادرات آن می‌تواند هدر رود.

آیا یارانه نقدی میل به کاهش کار را کمتر می‌کند؟

 وی در ادامه به اعتقاداتی در مورد این‌که پرداخت یارانه نقدی موجب کاهش میل مردم به خصوص در روستاها به کار شده است، اشاره‌ای کرد و با توضیحی در مورد تحقیق گسترده‌ای در این زمینه گفت: این‌که این مساله منطقی است یا نه باید بگوییم تئوری‌های اقتصادی نشان می‌دهد تحت هیچ شرایطی دادن پول به افراد فقیر موجب کمتر کار کردن آنها نخواهد شد.

 این کارشناس اقتصادی همچنین با مروری بر آمارهای مرکز آمار توضیح داد: در مدت پرداخت یارانه‌ها عرضه نیروی کار و مشارکت آنها کم و زیاد شده و یا این‌که بیکاری نیز نوسان داشته است. از سوی دیگر ساعت کار هم بعد از اجرای طرح بالا رفته و یا گاهی هم کاهش یافته که هیچ‌کدام اثر مهمی نداشته است.

وی ادامه داد: برای بررسی دقیق‌تر می‌توانیم گروه‌ها به دو بخش دریافت‌کننده یارانه و کسانی که دریافت نکرده‌اند تقسیم و مقایسه کنیم در این حالت قبل از طرح میزان عرضه نیروی کار برای هر دو طرف یکسان بوده، اما بعد از آن طرفی که پول گرفته در کار مشارکت کمتری داشته است که می‌تواند ناشی از هر اتفاقی و یا سیاست غلطی باشد، پس اثر موثر یارانه نقدی را نمی‌توان در این موضوع دخیل دانست.

صالحی اصفهانی با بیان این‌که در فصل آخر سال 1389، 30 درصد به دلایل مختلفی یارانه نگرفته و 70 درصد دیگر هر سال یارانه دریافت کرده‌اند، گفت: در فصل آخر سال 1390 نیز آمارها نشان داد گروه اولی که یارانه نگرفته به جمع یارانه‌بگیران پیوسته‌اند و تغییر قابل ملاحظه‌ای در خروج افراد شاغل از خانوارها وجود ندارد.وی افزود: در مورد ساعت کار نیز باید گفت که در خانوارهای شهری میزان ساعت کار تا حدودی کاهش داشته و در روستاها حتی شش درصد هم بالا رفته است که این موضوع نمی‌تواند چندان اثر‌گذار باشد.

 این کارشناس اقتصادی اشاره‌ای به عرضه نیروی کار بر جوانان داشت و یادآور شد: برای اولین‌بار اثر منفی معنادار در عرضه نیروی کار را در بین جوانان می‌بینیم به‌طوری که احتمالا با دریافت یارانه از بازار کار خارج شده این بررسی نشان می‌دهد که حدود 10 ساعت از ساعت کاری آنها کمتر شده است. به خصوص در بین جوانانی که دانشجو هم هستند این آمار به 24 ساعت در هفته نیز می‌رسد.

به گفته صالحی اصفهانی در مورد مزد و حقوق‌بگیران نیز اتفاق معناداری در دوران پرداخت یارانه نقدی نیفتاده است.وی با اشاره به این‌که در سال 1391 مقدار هزینه افراد دریافت کننده یارانه نقدی با افزایش تعداد ماه‌های دریافتی رشد داشته است، گفت: اگر این موضوع را برون‌زا فرض کنیم اثر چندان معنادار و منفی برعرضه نیروی کار نخواهد داشت.

این کارشناس اقتصادی خاطر نشان کرد: در مجموع بررسی انجام شده در مورد نیروی کار نشان می‌دهد که هیچ نوع شاهدی بر کاهش نیروی کار براثر دریافت یارانه نقدی وجود نداشته است.