انتظار برای تثبیت قیمت جهانی پلیمر‌ها

بازار نفت
بازار نفت هنوز هم در مسیر کاهش قرار دارد هر چند که در چند روز گذشته با افزایش قیمت‌های محدودی رو به رو شدیم، ولی باعث نشد که روند عمومی نزولی فعلی مرتفع شده یا وارد یک فاز صعودی شود. به نظر می‌رسد انتظار برای کاهش بیشتر قیمت‌ها در بازارهای جهانی با محوریت بازار آمریکا وجود داشته باشد.
در آخرین معاملات در پایان هفته گذشته قیمت هر بشکه نفت خام آمریکا با کمتر از یک درصد کاهش به 48 دلار و 36 سنت رسید. قیمت نفت برنت هم با 67/1 درصد کاهش به 50 دلار و یک سنت رسید. بهای سبد نفت اوپک نیز برای تاریخ 8 ژانویه به 45 دلار و 74 سنت رسید. در هر صورت هم‌اکنون قیمت نفت به‌صورت نسبی در کمترین حد در 6 سال گذشته قرار دارد. پس از شکسته شدن کف 50 دلاری برای نفت خام سبک آمریکا ذهنیت اغلب معامله‌گران به سمت کاهش بیشتر قیمت‌ها حرکت کرده و به نظر می‌رسد باید برای قیمت‌های پایین‌تری آماده باشیم ولی شاید نتوان درباره کف قیمتی مشخصی صحبت کرد.

نوسان قیمت فرآورده‌های نفتی و مواد اولیه صنعت پتروشیمی
مهم‌ترین‌ تاثیر کاهش قیمت نفت تاکنون بر قیمت‌های جهانی فرآورده‌های پالایشگاهی همچون بنزین موثر بوده، زیرا شاهد کاهش 48درصدی قیمت این حامل انرژی در یک سال اخیر هستیم و با توجه به کاهش 8 درصدی قیمت این کالا تنها در هفته گذشته انتظار کاهش بیشتر نرخ فرآورده‌های نفتی هم وجود دارد. با توجه به فرآیند خاص تولید در پالایشگاه‌ها، شاهد تولید سایر فرآورده‌های نفتی همچون نفتا به‌عنوان مهم‌ترین‌ ماده اولیه صنعت پتروشیمی با محوریت خوراک مایع هستیم که این کالا نیز سقوط قیمتی شدیدی را در بازارهای جهانی تجربه کرده است.
در بازار اروپای غربی قیمت نفتا در پایان ماه گذشته با شکستن کف 400 دلاری و رسیدن به پایین ترین حد از آوریل 2009 تاکنون به 389.50 دلار در ابتدای سال میلادی جدید رسید. در بازارهای آسیایی نیز شرایط مشابهی حکمفرما است و قیمت‌ها در همین سطوح قرار گرفته است. پس از بحران جهانی اقتصاد کمترین قیمت نفتا مربوط به 16 مارس سال 2009 بود که به کف 380.25 دلار در هر تن رسید و البته قیمت این کالا توانست تا 377 دلار و 50 سنت نیز کاهش یابد که کمترین حد در 6 سال اخیر را نیز رکورد زد. از سویی پس از پایان تعطیلات سال نو میلادی خریداران بیشتری به بازار بازگشته‌اند و انتظار افزایش تحرک بازار نیز وجود دارد.

بازار پلیمرها
به‌صورت کلی در بازارهای جهانی شاهد کاهش قیمت پلیمرها هستیم که می‌تواند این روند نزولی را ادامه‌دار جلوه دهد. البته کاهش قیمت الفین‌ها همچون سقوط تراژیک نفتا، ثبت نشده است. این مطلب نشان می‌دهد که سود واحدها و برج‌های بخار‌شکن هم‌اکنون افزایش یافته که ارزش افزوده آن را به‌صورت خام (‌بدون احتساب هزینه‌ها) می‌توان در مقایسه با قیمت اتیلن، پروپیلن و بوتادین برآورد کرد. هم‌اکنون در بازار اروپای غربی هر تن اتیلن 921 دلار (774 یورو)، پروپیلن 954 دلار (802 یورو) و هر تن بوتادین 714 دلار (600 یورو) پیشنهاد قیمت می‌شود. هم‌اکنون قیمت هر تن اتیلن کمترین حد در
5 سال اخیر، هر تن پروپیلن کمترین حد در 2سال‌و نیم گذشته و بوتادین هم کمترین حد در یک سال و 4 ماه اخیر قرار دارد.
با توجه به بسته شدن بسیاری از واحدهای بخارشکن در اقصی نقاط جهان با محوریت شرق آسیا و غرب اروپا، انتظار کاهش قیمت الفین‌ها به نسبت کاهش قیمت نفتا اندکی خوش‌بینانه و حتی غیرممکن است، بنابراین باید انتظار ثبات بیشتری در بازار پلیمرها به نسبت قیمت نفت داشته باشیم. از سویی انتظار کلی بر این منوال است که گریدهایی که از فرآیند تولید پیچیده‌تری برخوردار هستند همچون پلی‌پروپیلن‌ها باید افت قیمت کمتری را ثبت کنند ولی ورود تولیدات این حوزه با منشأ زغال‌سنگ یا متانول توانسته شرایط تولید را تغییر دهد و آن را پیچیده سازد. درخصوص آروماتیک‌ها و تولیداتی با حلقه بنزنی هم شرایط مشابهی حکمفرما است و کاهش قیمت‌های شدیدی تجربه شده است. این در حالی است که محصولات نیتروژن‌دار از جمله اوره یا آمونیاک و کالاهای مشابه کشاورزی و صنعتی حتی با افزایش قیمت رو‌به‌رو شده که مشکلات تولید و عرضه از سوی شرق اروپا و افزایش تقاضا باعث شده که قیمت این گروه کالاها حتی صعودی شود.
هم‌اکنون در تمامی بازارهای جهانی قیمت انواع پلیمرها کاهش داشته تا جایی که برخی انواع حتی به کمترین حد در چند سال اخیر رسیده است. به‌عنوان مثال در بازار ترکیه به‌عنوان یکی از بازارهای صادراتی کشور قیمت انواع پلی‌الفین‌ها کاهش داشته و البته به نسبت دسامبر نیز یک کاهش دیگر را نشان می‌دهد. قیمت پلی‌اتیلن سبک برای تحویل در بنادر این کشور با کاهش 126 دلاری از اواسط دسامبر تا ابتدای سال جاری میلادی به 1257 دلار در هر تن افت کرد که کمترین حد از جولای 2012 تاکنون بوده است. پلی‌پروپیلن نیز به‌صورت نسبی با کاهش 168 دلاری به کمترین حد از ژانویه 2010 تاکنون کاهش داشته و PVC نیز برای شرایط تحویل مشابه با کاهش 70 دلاری به 860 دلار رسید که کمترین حد از ماه مه سال 2009 تاکنون است.

دورنمای بازار
برای تخمین دورنمای بازارهای جهانی در ابتدا باید برای قیمت نفت یک کف قیمتی فرضی را لحاظ کرد. تاکنون قیمت نفت نزدیک به 50 درصد کاهش داشته و در صورت رسیدن قیمت‌ها به 45 دلار برای نفت سبک آمریکا کاهش 52 درصدی تخمین زده می‌شود. با توجه به شرایط بازارهای جهانی در دوره‌های کاهشی پیشین و عدم ثبت افت قیمت‌ها همگام با کاهش نرخ نفت و همچنین افزایش این فاصله در بحران‌های اخیر می‌توان این گونه نتیجه گرفت که قطعا کاهش قیمت‌ها همگام با کاهش قیمت نفت محقق نخواهد شد. با توجه به ریزش فعلی قیمت‌ها بین 17 تا 30 درصد شاید زمان مناسب برای محدود شدن شتاب کاهش قیمت‌ها فرارسیده باشد تا بتوان در سطوح نزدیک و مشابهی به کف بنیادین قیمت‌ها دست یافت. این در حالی است که قیمت گاز طبیعی در بازارهای جهانی در روزهای سرد سال از ثبات بیشتری برخوردار بوده که داده‌ای برای حمایت از این بازار تلقی می‌شود. البته هنوز برای این اظهارنظر که قیمت‌ها به کف خود رسیده‌اند یا نه، زود است اما به نظر می‌رسد زمان زیادی تا رسیدن به کف قیمتی باقی نمانده است. البته ذکر این مطلب نیز ضروری است که در بحران قیمتی فعلی و در ضعف شدید تقاضا و عقب‌نشینی خریداران، شتاب کاهش قیمت‌ها سریع‌تر از بحران‌های پیشین بوده تا جایی که بخش بزرگی از کاهش مورد انتظار تاکنون محقق شده است. با توجه به این موارد می‌توان به کاهش شیب کاهش قیمت‌ها و ثبات نسبی نرخ‌های پیشنهادی در روزها و شاید هفته‌های آینده امیدوار بود که البته باید نوسان قیمت نفت را نیز در این خصوص لحاظ کرد. در صورت صحت این طرزفکر باید انتظار بازگشت مجدد خریداران را داشت که سیگنال مهمی برای حمایت از بازار خواهد بود.