تاثیر توافق هسته‌ای ایران بر بازار محصولات پتروشیمی

مذاکره‌کنندگان و دیپلمات‌ها از کشورهای عضو دائم شورای امنیت سازمان ملل و ایران پس از چند دوره مذاکرات نفس‌گیر، در آخرین مذاکرات انجام شده در شهر لوزان سوئیس در روز پایانی هفته گذشته طی بیانیه‌ای اعلام کردند که بر سر موضوعات مورد بحث به نتایج روشنی رسیده‌اند و با اتخاذ شرایط مورد پذیرش طرفین تا پایان مهلت سه ماهه که در 11 تیر ماه (30 ژوئن) خواهد بود، به‌تدریج موانع و تحریم‌ها از سر راه اقتصاد ایران برداشته می‌شود.

به گزارش دنیای اقتصاد،  بلافاصله پس از انتشار بیانیه هسته‌ای لوزان، شاهد واکنش شدید نفت در بازارهای جهانی بودیم، قیمت نفت برنت و نفت آمریکا به ترتیب با 4 و 5/ 2 درصد کاهش به زیر 55 دلار و 49 دلار رسید. در پی این ریزش قیمتی، احتمالات برای کاهش قیمت محصولات پلیمری قوت گرفت؛ چرا که جامعه بین‌المللی انتظار دارد فرآیند رشد پلکانی میزان صادرات محصولات کلیدی پلیمری همچون متانول و پلی اتیلن از سوی ایران به‌عنوان یکی از صادرکنندگان عمده پلاستیک و پلیمرها در جهان، به بازارهای جهانی و تزریق هرچه بیشتر محصولات اولیه آن، به‌طور مستقیم مکانیزم بازارهای پتروشیمی را هدف قرار داده و با ایجاد تغییر در زنجیره تقاضا و تامین محصولات پتروشیمی، زمینه ساز نوسان قیمت در آنها شود.

در گزارش پلاتس آمده که انتظار می‌رود ظرفیت تولید پتروشیمی ایران با افزایش قابل توجهی در طول 10 سال آینده همراه شود و پیش‌بینی می‌شود سرعت گسترش آن نیز پس از اجرای بیانیه هسته‌ای و تصمیمات مربوط به آن، همگام با برداشته شدن تحریم‌ها روندی صعودی داشته باشد. در این میان کارشناسان بر این باورند که تسهیل اوضاع اقتصاد داخلی پس از رفع تحریم، زمینه‌ساز تسریع انتقال فناوری‌های ضروری و نوین به ایران در راستای مکانیزه‌سازی هرچه بیشتر صنایع مختلف داخلی و نیز تغییر در میزان واردات محصولات اساسی مورد نیاز و از همه مهم‌تر‌ کاتالیزورها خواهد شد.

هاتـین میستری، تحلیلگر ارشد در زمینه محصولات پتروشیمی در موسسه پلاتس در این رابطه گفته است: «ما انتظار داریم ظرفیت تولید پلی اتیلن (PE) سالانه ایران طی 10 سال آینده حداقل رشدی حدود 2 میلیون تن داشته باشد.» وی در ادامه افزود: چنانچه فضای کسب و کار و اوضاع اقتصادی ایران مناسب باقی مانده و تعدیل شود، این رقم می‌تواند تا 3 میلیون تن نیز افزایش داشته باشد.

ظرفیت فعلی تولید پلی اتیلن ایران در محدوده 3/ 7 میلیون تن در سال قرار دارد. آخرین گزارش رسمی منتشر شده در ماه فوریه می‌گوید: ایران در نظر دارد به منظور رشد جایگاه خود در بازارهای جهانی محصولات پتروشیمی، ظرفیت تولید متانول خود راتا 25 میلیون تن در سال را طی پنج سال آینده بالا ببرد. ایران هدف خود را روی تبدیل شدن به بزرگترین تامین‌کننده محصولات پلیمری در جهان قرار داده و درصدد تحقق این امر تا زمان مشخص شده است.

ایران در حال ساخت 2700 کیلومتر (1674 مایل) خط لوله برای حمل و نقل اتیلن از منطقه عسلویه در جنوب برای تامین پلی اتیلن پایین دستی مورد نیاز در غرب کشور است. اما از سویی در حالی که کاهش اثر تحریم‌ها و رفع آنها می‌تواند به رونق سرمایه‌گذاری در ایران در بلندمدت منجر شود، در کوتاه‌مدت و میان‌مدت نیز به احتمال زیاد می‌تواند تاثیری هرچند محدود بر بازارهای جهانی به‌طور عام و بر بازارهای آسیایی به‌طور خاص داشته باشد.

براساس گزارش رسمی منتشر شده از سوی گمرک چین؛ طی سال گذشته میلادی حدود 1/ 6 میلیون تن پلی‌اتیلن و نیز 1/ 63 میلیون تن متانول از ایران به این کشور صادر شده است. یک مقام رسمی در شرکت سینوپک در این رابطه گفته است: احتمالات قوی کارشناسان بر این نکته تاکید دارد که کاهش تحریم‌ها منجر خواهد شد تا ایرانیان گزینه‌های بیشتری را به لیست محصولات صادراتی خود بیفزایند که بازارهای جهانی را از آمریکا گرفته تا آسیا، تحت‌تاثیر فراوان قرار خواهد داد.

بنابراین باتوجه به جو موجود ناشی از نتیجه مذاکرات هسته‌ای، حجم صادرات ایران به‌زودی بازارهای جهانی را دستخوش تغییر خواهد کرد. در آخرین روز از هفته گذشته، شاهد انتشار آمار بیکاری آمریکا بودیم که برخلاف انتظارها و پیش‌بینی‌ها، چندان خوشایند و امیدوارکننده نبوده است؛ این عامل نیز برای برهم زدن تعادل در بازارها کافی است.

در شرایط کنونی که شاهد درگیر شدن نفت با روندی نزولی هستیم، بهای نفتا نیز بالطبع با کاهش چشمگیر همراه است که در نتیجه انتظار می‌رود شاهد افت هرچه بیشتر بهای تمام‌شده تولید برخی از محصولات پتروشیمی در جهان و در پی آن، افت قیمت‌ها در بازار محصولات پتروشیمی باشیم؛ از دیگر سو با رشد تقاضا برای محصولات پلیمری و نیز کمبود عرضه، در اقصی نقاط جهان همچون بازارهای آسیایی ممکن است شاهد رشد کوتاه‌مدت و هیجانی بهای آنها باشیم. موضوع مهم دیگر، تنش‌های اخیر ایجاد شده در منطقه خاور‌میانه است که یکی از طرفین آن، عربستان سعودی است که با در اختیار داشتن ظرفیت تولید بیش از ۱۰ میلیون بشکه نفت بزرگ‌ترین‌ تولید‌کننده و صادرکننده طلای سیاه است و نیز شرکت سابیک این کشور در کنار شرکت‌های باسف آلمان، سینوپک چین، اکسون‌موبیل و داو کمیکالز آمریکا جزو پنج غول پتروشیمیایی جهان به‌شمار می‌رود.

در آخرین خبرها آمده است که این شرکت اقدام به بستن خط تولید پلی‌اتیلن خود کرده که براساس گمانه‌زنی‌‌ها، جو روانی و ترس ناشی از حملات یمن موجب این تصمیم بوده است. در پی این رخداد، با افت شدید میزان پلی‌اتیلن در بازارهای پتروشیمی مواجه خواهیم بود که در نهایت کمبود عرضه را به مشکلات فعالان و سرمایه‌گذاران این بازار خواهد افزود.