آشتی معماری سنتی با معماری مدرن

برخی اعتقاد دارند که با آشتی و نزدیکی معماری سنتی با معماری مدرن می‌توان نسبت به مصرف بهینه انرژی، حفظ محیط زیست و ... و در کل داشتن ساختمان‌های استاندارد و ایده‌آل گام برداشت. لذا متخصصان معماری معتقدند استان‌هایی همچون یزد هنوز می‌تواند از بادگیرها و قنات‌ها برای حفظ انرژی استفاده نماید و بهتر است در این راستا اقدام‌های موثری صورت گیرد.

در همین راستا مشاور رئیس سازمان نظام مهندسی ساختمان کشور در امور معماری در گفتگوی اختصاصی با خبرنگار «صما» ضمن بیان اینکه معماری براساس قوانین طبیعت می‌تواند در کیفیت صنعت ساختمان تاثیر داشته باشد، گفت:  براساس ویژگی‌های اقلیمی و شرایط طبیعی یک زمانی ایجاب می‌کرد که ساختمان‌ها بادگیر داشته باشند و قطعا تاثیر مثبتی داشت. اما در حاضر به دلایل مختلف از جمله جزیره‌های گرمایی که به وجود آمده، باعث شده گرمای محیط بیشتر از آن حدی باشد که انتظار می‌رود.

محمدحسین آیت‌اللهی در ادامه اضافه کرد: آلایندگی‌هایی موجود در طبیعت به خصوص ریزگردها، گرد و غبارها و طوفان‌های خاکی یک نکته عمده است که شاید بادگیر به آن مفهوم توجیه کمتری داشته باشد و لازم است که در ارتباط با هوای بیرون این فاکتورها مد نظر قرار بگیرد.

عضو شورای مرکزی سازمان نظام مهندسی ساختمان کشور با تاکید بر اینکه علیرغم تشریح وضعیت موجود نباید قوانین طبیعت نادیده گرفته شود، اذعان داشت: عده‌ای از کارشناسان بر این نظر هستند که باید اجازه داد طبیعت کار خودش را کند و معمارها مانع اجرای نقش طبیعت نشوند. بنابراین اگر در معماری امروز طبیعت و قوانین فیزیک دوباره وارد شود، روابط بین‌رشته‌ای هم معنا پیدا می‌کند، به عبارتی رابطه معمار با رشته مکانیک و دیگر رشته‌های مهندسی می‌تواند در بهبود شرایط تاثیر بسزایی داشته باشد.

عضو شورای مرکزی سازمان نظام مهندسی ساختمان کشور با اشاره به اینکه طبق قانون فیزیک بادگیر می‌تواند نقش گرمایشی داشته باشد، تصریح کرد: بر این اساس اگر مجرایی با کانال‌های مناسب در آپارتمان‌ها و واحدهای مسکونی ویلایی تعبیه شود، می‌توان در بحث مصرف بهینه انرژی اقداماتی صورت داد.به گفته این استاد معماری بادگیرهای قدیم هم صرفا بادگیر نبوده‌‌اند و در زمان‌هایی که وزش باد نبوده اینها در نقش بادکش عمل می‌کرده‌اند و به اصطلاح یک جریان هوا به‌وجود می‌آمده است.

به گفته عضو هیئت مدیره سازمان نظام مهندسی ساختمان استان یزد، برخی از اساتید رشته مکانیک در این رابطه طرح‌هایی انجام داده‌اند و مشخصا بادگیرها را به گوانه‌ای طراحی کرده‌اند که در مسیر جدید عبور هوا بتواند دیوار خیس یا سطح خیس به وجود بیاورد؛ البته برای اجرای این طرح نیاز به وجود کنترل و ارائه تکونولوژی است، گرچه نمونه‌هایی در این زمینه اجرا گردیده است.

وی مشکل عمده برای آشتی معماری سنتی با معماری مدرن را عدم پیوستگی رشته‌های مختلف مهندسی برشمرد و گفت: به روش‌های معماری سبز که همان قوانین و بهترین الگوهای معماری سنتی است، می‌توان حداقل 50 تا 70 درصد  انرژی را صرفه‌جویی کرد و می‌توان میزان مصرفی انرژی‌های فسیلی را کاهش داد.آیت‌اللهی با اشاره به طرحی که در استان یزد و توسط ایشان صورت گرفته، اذعان داشت: در سال 78 منزلی براساس اصول صرفه‌جویی انرژی و استفاده از ایده‌ها و مفاهیم سنتی ساخته شده که این منزل بیشتر جنبه پژوهشی داشته است.

گفتنی است که تا چهار سال پیش چنین نمونه‌ای در ایران ساخته نشده؛ طراحی این منزل به‌گونه‌ای است که عملا قابلیت 30 تا 35 درصد صرفه‌جویی گرمایشی، 50 درصد صرفه‌جویی سرمایشی و 70 درصد صرفه‌جویی آب گرم مصرفی را با روش‌های خیلی ساده و کم‌هزینه دارد.آیت‌اللهی با اعتقاد به اینکه برای اجرای این مهم لازم است که در ابتدا دست‌اندرکاران صنعت ساختمان و بویژه سازمان‌های نظام مهندسی باور به انجام این طرح باشند، گفت: اجرای این طرح نباید رفع تلکیفی باشد و باید به جایگاه و نقش معماری سنتی به همراه معماری مدرن توجه کرد. نسل‌های گذشته قوانین طبیعت را می‌شناختند و با آن همدل و یکی بودند.

به گفته این مسئول سازمانی مردم و متخصصان عصر حاضر نسبت به طبیعت و قوانین آن بیگانه شده‌اند؛ در حال حاضر علوم مختلف به صورت بریده‌بریده و مجزا عمل می‌کنند، اما در صورت هماهنگی رشته‌های مختلف مکانیک، معماری، سازه و ... می‌توان به نتایج چشم‌گیری دست یافت.

عضو هیئت مدیره سازمان نظام مهندسی ساختما استان یزد ضمن بیان اینکه معماری گذشته ما، تماما قوانین یکپارچه را دنبال می‌کرده که تمامی اینها به صورت یک کل واحد ایفای نقش داشته‌اند، گفت: برای شروع، سازمان‌های نظام مهندسی ساختمان استان‌ها باید از ساختمان‌های خودشان اقدام و براساس این الگوها حوزه ساخت و ساز را مدیریت کنند. نظامات مهندسی باید خودشان الگویی برای جامعه بهره‌بردار باشند؛ حتی ساختمان شورای مرکزی سازمان نظام مهندسی ساختمان کشور باید الگویی مناسب برای صنعت ساختمان باشد.

آیت‌اللهی در پایان با تاکید بر اینکه به منظور توجه ویژه به معماری ایرانی اسلامی با تمامی استان‌ها صحبت شده، خاطر نشان ساخت: متاسفانه علیرغم پیگیری شورای مرکزی اطلاعاتی که از استان‌ها درخواست شده بود پاسخ داده نشده و جای گلایه دارد که برای بررسی موضوعی با این اهمیت هنوز هیچ اقدامی از سوی استان‌ها صورت نگرفته است.