انتقاد از افزایش زباله ساختمانی

رییس پژوهشگاه میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری هشدار داد که قبل از توسعه شهری و نظامند شدن ساخت‌وساز، ساختمان با عمر طولانی‌تر از عمر یک انسان ساخته می‌شد اما جریان سوداگری وضعیت را به جهتی برده که حتی قبل از استهلاک، ساختمان برای تخریب و نوسازی مقرون به صرفه‌تر است؛ یعنی بیشتر از اینکه در کشور ساخت‌وساز شود شاهد تولید زباله ساختمانی هستیم‌. اگر در سال ۱۰۰ میلیون مترمربع ساختمان ساخته می‌شود بیش از ۵۰ میلیون مترمربع ساختمان در کشور تخریب می‌گردد و عملا عمر ساختمان را در کشور به حدود ۱۰ سال رسیده است‌.

سیدمحمد بهشتی افزود: علاوه بر کاهش عمر ساختمان، عمر سکونت در ساختمان نیز کوتاه شده است‌. درحالی که عمر سکونت در یک نقطه باید سه نسل باشد اما اکنون این میزان به سه تا پنج سال رسیده است‌. تداوم سکونت به شکل‌گیری جامعه شهری کمک می‌کند تا تعلق خاطر نسبت به مکان پدید آید‌. اگر این تعلق خاطر رخ ندهد یعنی شهر گران اداره می‌شود و تامین امنیت آن نیز پرهزینه است‌.

وی با بیان اینکه تمرکز بر بخش کمی ساخت‌و‌ساز و غافل شدن از کیفیت ساختمان‌سازی، منجر به وضعیت آشفته در توسعه شهری شده، گفت: تمام میراث گذشته حاصل از تجربیات تاریخی ایران یا در معرض تهدید قرار گرفته یا به حاشیه رانده شده؛ در عین حال در این مدت ارزش و کیفیتی به ساخت‌و‌ساز کشور اضافه نشده است‌.

بهشتی با بیان چالش‌های شهرسازی در ایران طی دهه‌های گذشته به پایگاه خبری وزارت راه و شهرسازی گفت: تقریبا از اوایل دهه ۴۰ و زمانی که توسعه شهری و ساخت‌وساز در کشور ما دارای قوانین و مقررات شد و ساز‌وکارهای مدیریتی مدرن به کشور ورود پیدا کرد، تمرکز بر جنبه‌های کمی توسعه شهری و ساخت‌و‌ساز معطوف شد و جنبه‌های کیفی به مرور مغفول ماند‌. اگر طی این سال‌ها گاهی نیز شاهد کیفیت مناسب ساخت‌وساز شهری در روند توسعه شهری هستیم اتفاقی بوده است‌. در بخش کمی نیز به مرور به نازل‌ترین مرتبه کمیات تنزل پیدا کردیم و تمرکز بر بخش کمی ساخت‌و‌ساز و غافل شدن از حوزه کیفیت در ساختمان‌سازی، منجر به وضعیت آشفته در توسعه شهری شده است‌.

وی با بیان اینکه امروزه شاهد یکسان‌سازی ساخت‌و‌ساز در کشور هستیم، افزود: کشور ما از تنوع اقلیمی، طبیعی و فرهنگی برخوردار است که در گذشته سیمای شهرها و معماری ایران معرف این تنوع بودند به عنوان مثال معماری ساخت و‌ساز در شمال ایران با معماری کویر و سواحل خلیج فارس کاملا متفاوت بود اما امروز این تفاوت‌ها وجود ندارد‌. بهشتی به آسیب‌های ناشی از مغفول ماندن کیفیت ساخت‌و‌ساز در توسعه شهری اشاره کرد و گفت: تمام میراث گذشته‌مان که حاصل تجربیات تاریخی ایران است در معرض تهدید قرار گرفته یا به حاشیه رانده شده‌اند؛ در عین حال در این مدت ارزش و کیفیت به ساخت‌و‌ساز افزوده نشده است‌.

وی با بیان اینکه برای بالا بردن کیفیت ساخت‌و‌ساز نیازمند تجدید نظر اساسی در این حوزه هستیم، گفت: باید بدانیم هدف توسعه شهری و تمام ساخت‌وسازها جامعه انسانی‌اند و مانند لباسی است که به قامت یک فرد پوشیده می‌شود‌. رییس پژوهشگاه میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری با تاکید بر اینکه بسیاری از قوانین‌ و‌ مقررات مدیریتی ساخت‌و‌ساز مخل کیفیت هستند، افزود: کیفیت نسبت به کمیت اولویت دارد و برای رسیدن به نقطه مطلوب باید قوانین و مقرراتی که متضمن کیفیت هستند، تدوین شوند‌. بهشتی با بیان اینکه در وزارت راه و شهرسازی تغییر رویکردی به سمت کیفی سازی و تاثیر معماری بر زندگی وجود دارد، گفت: اگر این تغییر رویکرد تداوم داشته باشد و در ماهیت ساخت‌و‌سازها تجدیدنظر شود آثار آن به مرور نمایان می‌شود‌.

وی درباره بلندمرتبه‌سازی‌های بی‌ضابطه در پایتخت نیز گفت: بسیاری می‌گویند «درصد کمی از طرح‌های تفصیلی و جامع اجرا می‌شود و ضوابط و مقرراتی که توسط این طرح‌ها تعیین شده اجرا نمی‌شود» اما باید گفت به تدریج آشکار می‌شود که گاهی اوقات نه تنها بخشی از این طرح‌ها بلکه به‌طور کامل هم اجرا می‌شود اما فاسدهای ناشی از اجرای این شکل از طرح‌های جامع و تفصیلی را نادیده می‌گیریم‌. اگر چهره شهرهای ما امروز به این وضعیت مبدل شده به دلیل اجرای این طرح‌هاست‌. پس اینگونه نیست که فقط از قوانین تخطی می‌شود بلکه حتی اجرای این طرح‌ها نیز چهره شهرها را تغییر داده؛ بنابراین باید تجدیدنظر عمیق‌تری در قوانین و مقررات صورت گیرد‌. رییس پژوهشگاه میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری با تاکید بر اینکه طرح‌های جامع و تفصیلی ما معطوف به تقلیل یافته‌ترین کمیات هستند، گفت: ساخت‌وساز در صحنه اقتصادی کشور به صحنه‌ای برای سوداگری تبدیل شده است و بنابراین از هر غفلت قانونی و مدیریتی برای توسعه دامنه این سوداگری‌ها استفاده می‌شود‌.