فشار روی پرمصرف‌ها، ابزار ترویج وسایل گرمایشی با راندمان بالا

بیژن زنگنه، وزیر نفت در یک کارگاه آموزشی با اشاره به راندمان پایین وسایل گرمایشی تولید داخل نسبت به راندمان این وسایل در کشورهای پیشرفته و با تاکید بر این‌که قیمت پایین انرژی در ایران سبب شده مردم روی قیمت وسایل گرمایشی خود حساس نباشند، گفت: «هم اکنون با توجه به افزایش نسبی قیمت برق، مردم کمی در مورد راندمان وسایل برقی و قیمت آن حساس شده اند». (29 اردیبهشت)

اجرای فاز اول قانون هدفمند کردن یارانه ها در اواخر آذرماه سال 1389 و اجرای فاز دوم آن نیز در ابتدای سال 1393 صورت گرفت. در روزهای اخیر هم فاز سوم این قانون وارد فاز اجرایی شده است. علی رغم اجرای این سه فاز، اهداف اصلی این قانون در برخی از حوزه ها مانند اصلاح الگوی مصرف انرژی محقق نشده است. دلیل اصلی این موضوع، تفاوت زیاد قیمت فعلی اکثر حامل های انرژی با قیمت واقعی و هدفگذاری شده در قانون هدفمند کردن یارانه ها (حداقل 90 درصد قیمت فوب خلیج فارس برای فرآورده های نفتی، حداقل 75 درصد قیمت صادراتی برای گاز و قیمت تمام شده برای برق) است.

این در حالی است که دسترسی به این هدف برای دولت در بعضی بخش ها مانند گاز بخش خانگی که به صورت پلکانی و متناسب با میزان مصرف تعیین می شود، چندان مشکل نبود. اما دولت در افزایش قیمت گاز بخش خانگی در سال جاری، تمامی پله ها را با درصد یکسان (15 درصد) افزایش داد و رفتار یکسانی با کم مصرف ها و پرمصرف ها داشت. همین موضوع سبب شده است که قیمت هر متر مکعب گاز در بالاترین پله در ماه های سرد سال کمتر از 500 تومان باشد و این در حالی است که قیمت هر متر مکعب گاز صادراتی ایران به ترکیه، حدود 1350 تومان (45 سنت) است.

با توجه به همین موضوع، ضرورت دارد وزارت نفت در اصلاح تعرفه های گاز بخش خانگی به جای استفاده از راهبرد فعلی، اجرای راهبرد تمرکز فشار افزایش قیمت روی پرمصرف ها را انتخاب کند. استفاده از این راهبرد که به معنای افزایش درصد بسیار بیشتر پله‌های بالای مصرف گاز نسبت به سایر پله ها است، موجب می‌شود تا انگیزه لازم برای اصلاح الگوی مصرف در مصرف کنندگان و بخصوص پرمصرف‌ها ایجاد شود. در این صورت، پرمصرف ها که عمدتا پردرآمد نیز هستند هم توانایی مالی و هم انگیزه لازم برای انجام اقدامات سریعی در راستای اصلاح الگوی مصرف گاز خود را خواهند داشت و مصرف خود را به طور چشمگیری کاهش می‌دهند و موجب اصلاح الگوی مصرف گاز بخش خانگی می شوند. این شیوه افزایش قیمت تعرفه‌های گاز بخش خانگی، با بندهای 4 و 8 سیاست های کلی اقتصاد مقاومتی سازگارتر است و موجب می شود تا حساسیت مردم روی راندمان وسایل گرمایشی و تقاضای آنها برای استفاده از وسایل گرمایشی با راندمان بالا افزایش یابد.