انرژی پاک یا صنعت شکست هیدرولیک

    اما چندی قبل وزیر نفت عربستان از احتمال کاهش وابستگی به سوخت‌های فسیلی از دو تا سه دهه دیگر خبر داده بود. تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان بزرگ نفت خام جهان سال‌هاست از سوی طرفداران محیط زیست به آلوده کردن جو زمین متهم شده‌اند و برای کاهش تولید کربن تحت فشار هستند. طرفداران محیط زیست خواستار استفاده از اشکال دیگر انرژی هستند که آلودگی کمتری دارند.

    البته علی النعیمی، وزیر نفت عربستان تاکید کرد که این اتفاق در چند سال آینده رخ نمی‌دهد چون هم‌اکنون وابستگی جهان به نفت خام و گاز بسیار زیاد است. وزیر نفت عربستان گفت: با توجه به پیشرفت‌های جدید در زمینه فناوری، اشکال مختلف انرژی‌های تجدیدپذیر همچون انرژی خورشیدی رقابتی‌تر خواهند شد. هرچند در حال حاضر بازارهای آسیا و آفریقا آماده این انتقال نیستند.

    سخنان وزیر نفت عربستان نشان‌دهنده تمایل این کشور به استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر و کنار گذاشتن نفت در آینده است، اما آیا واقعا چنین تمایلی در دولتمردان این کشور وجود دارد؟ گرچه ذخایر نفت خام عربستان (مانند بسیاری از کشورها) روزی به پایان خواهد رسید و این کشور مجبور است در سیاست‌های خود تجدیدنظر کند اما ظاهرا هنوز زمان آن فرا نرسیده است و سیاستمداران این کشور همچنان به فکر استخراج نفت و فروش آن هستند.

    طی دهه گذشته، فناوری فرکینگ به نامی آشنا در بازارهای انرژی جهان تبدیل شده است. در این فناوری از طریق تزریق مایعات با فشار بالا به لایه‌های زیر زمین یا زیر دریا موجب گسترش شکاف‌های کوچک می‌شوند و به این وسیله نفت و گاز حبس شده در این مکان‌ها را استخراج می‌کنند. کارشناسان این فناوری را عامل انقلاب در عرصه انرژی جهان می‌دانند. بهترین نمونه به کارگیری این فناوری را در آمریکا می‌توان دید. استخراج هیدرات متان از بستر دریا در ژاپن نیز یک نمونه دیگر است. حال کارشناسان می‌گویند: ممکن است عربستان نمونه بعدی باشد.

    در سراسر جهان ذخایر نفت و گاز طبیعی وجود دارند که سازندهای کربناتی نامیده می‌شوند. چنین ساختارهایی در هیچ جای جهان به اندازه خاورمیانه دارای نفت و گاز نیستند. سازندهای کربناتی مناطقی رسوبی هستند که در درون خود ترک‌های طبیعی دارند. بر اساس پیش‌بینی‌ها، این ساختارها حدود ٦٠ درصد از ذخایر نفت خام و ٤٠ درصد از ذخایر گاز طبیعی جهان را در خود جای داده‌اند. در خاورمیانه، حدود ٧٠ درصد ذخایر نفت خام و ٩٠ درصد ذخایر گاز در چنین لایه‌هایی محبوس شده‌اند. گفته می‌شود که عربستان به دنبال استفاده گسترده از این فناوری در آینده است.

    در حالی که عربستان از ذخایر عظیم نفت خام برخوردار است، علی النعیمی از تمایل این کشور به استفاده از انرژی خورشیدی و بادی در آینده سخن می‌گوید. وزیر نفت عربستان در این باره گفت: ما می دانیم روزی خواهد رسید که دیگر به سوخت‌های فسیلی نیازی نخواهیم داشت. نمی‌دانم شاید در سال ٢٠٤٠ یا ٢٠٥٠ یا پس از آن.

    این سخنان در حالی مطرح می‌شوند که به گفته کارشناسان، عربستان از توان بالایی برای استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر به ویژه انرژی خورشیدی برخوردار است. اگرچه برخی معتقدند سخنان النعیمی این پیام را به تولیدکنندگان نفت و شرکتهای نفتی می‌دهد که آماده روبه‌رو شدن با دوره انتقال باشند، اما کاملا روشن است که هزینه پایین استخراج نفت در این کشور و حجم عظیم دلارهای نفتی موجب شده که انرژی‌های پاک در سیاست‌های ریاض (دست‌کم فعلا) جایی نداشته باشند.