انتقاد از شهرنشینی ناهنجار تهران و هفت کلانشهر در سال‌های ۸۵ تا ۹۰

به گزارش ایسنا، پیروز حناچی دبیر شورای‌عالی شهرسازی و معماری ایران و معاون معماری و شهرسازی وزیر راه و شهرسازی در جلسه مشترکی که مسئولان ارشد وزارت راه و شهرسازی به ریاست دکتر عباس آخوندی با اسحاق جهانگیری معاون اول رئیس جمهوری درباره موضوع اقتصاد مقاومتی داشتند گفت: بند ۷ اقتصاد مقاومتی بحث ایجاد انضباط و جلوگیری از ایجاد رانت شاید نزدیک‌ترین موضوع به بحث‌هایی است که ما در دبیرخانه شورای‌عالی شهرسازی و معماری تعقیب می‌کنیم.

دبیر شورای‌عالی شهرسازی و معماری ایران در ادامه، گزارشی از وضعیت شهرسازی کشور را بین سال های ۳۵ تا ۹۰ ارایه کرد و در تشریح آن گفت: ایران جزو کشورهایی است که نرخ رشد جمعیتی در آن بسیار بالا است. در حال حاضر آماری که از سال ۹۰ داریم نشان می‌دهد که ۷۱.۴ درصد جمعیت شهری در مقابل ۲۸.۵ جمعیت روستایی است. جدول تحولات رشد جمعیت نیز نشان می‌دهد ما از سال ۳۵ تا ۹۰ در مناطق شهری رشدمان ۵.۳ بود. در حال حاضر این رشد ۲.۴ درصد است.

نرخ رشد جمعیت در روستاهای کشور منفی است

معاون معماری و شهرسازی وزیر راه و شهرسازی ادامه داد: نرخ رشد جمیعت روستایی در حال حاضر منفی است و نرخ رشد جمعیت شهری نسبت به نرخ رشد جمعیت کشور افزایش پیدا کرده است. همچنین، نرخ رشد جمعیت بطورکلی (جمعیت روستایی و شهری) کاهش داشته و به ۱.۲۹ درصد رسیده است. این در حالی است که در کنار کاهش بُعد خانوار، نرخ رشد جمعیت کاهش یافت اما تعداد خانوار افزایش پیدا کرد.

حناچی تاکید کرد: آمارها از افزایش خانوار در سطح کشور نشان می‌دهد که ما به تعداد مسکن بیشتری در کشور نیاز داریم.

سیاستگذاری حوزه شهرسازی کشور با ارائه جداول و آمارهای تحولات جمعیتی کشور توضیح داد: جدول تحولات سال های ۱۳۵۵ تا ۱۳۹۰ نشان دهنده آن است که بعد خانوار از ۵.۰۲ به ۳.۵۵ رسیده است. بدین معنا، تقریبا در هر خانوار ایرانی تقریبا سه و نیم نفر حضور دارند و جمعیت خانوار کشور بیش از سه نفر است.

حناچی گفت: هرم سنی کشور در حد فاصل ۸۵ تا ۹۰ نشان‌دهنده آن است که ما یک جمعیت انباشته‌ای در بخش جوان یعنی از  ۲۰ تا ۳۰ سال داریم و همچنین نرخ دوم افزایش جمعیت با ازدواج و زاد و ولد در حال شکل‌گیری و رشد است.

وی ادامه داد: گزارش وضعیت شهرهای کشور بین سال های ۶۵ تا ۹۰ نشان می دهد که ما در سال ۶۵، دارای  ۱۶ شهر با بیش از ۲۵۰ هزار نفر جمعیت بوده‌ایم که در حال حاضر به ۲۹ شهر افزایش یافته است. همچنین، تعداد شهرهای بین ۱۰۰ تا ۲۵۰ هزار نفر جمعیت، ۲۵ شهر بوده که در حال حاضر به ۵۷ شهر افزایش پیدا کرده و شهرهای بین ۵۰ تا ۱۰۰ هزار نفر جمعیت از ۴۶ به ۸۱ و شهرهای کمتر از ۵۰ هزار نفر از ۴۵۵ به ۹۹۹ شهر رسیده است.

رشد فزاینده شهرها در فاصله سال های ۸۵ تا ۹۰

حناچی در جمع بندی وضعیت جمعیت کشور گفت: در حال حاضر ۱۳۳۱ شهر داریم که در فاصله سال‌های ۳۵ تا ۹۰ نرخ به شدت افزایش پیدا کرده؛  مخصوصا در سال‌های ۸۵ تا ۹۰ این نرخ به شکل فزاینده ای رشد داشته است.

معاون وزیر راه و شهرسازی ادامه داد: هم اکنون، هشت شهر تهران، مشهد، کرج، اصفهان، تبریز، شیراز، اهواز و قم بیش از یک میلیون نفر جمعیت دارند که باید تمهیدات خاصی برای آنها اندیشید و در این بین تهران با فاصله قابل توجهی از دیگر کلانشهرها، در حال رشد انفجاری است.

حناچی با بیان اینکه تراکم جمعیت کشور در سال ۳۵، ۲۱ نفر در کیلومتر مربع بود و این مقدار در حال حاضر به ۴۶ نفر افزایش پیدا کرده است گفت: میزان شهرنشینی در سال‌های پس از انقلاب و به ویژه در سال‌های ۸۵ تا ۹۰ قابل ملاحظه است که این میزان در شهرهای البرز، تهران و قم بیش از سایر شهرهای کشور است.

براساس گزارش وزارت راه و شهرسازی، وی میزان شهرنشینی قم را وضعیتی خاص عنوان کرد و افزود: قم وضعیت خاصی دارد چون یک استان و عملا یک شهر عمده دارد ولی در البرز و تهران میزان شهرنشینی ناهنجاری و تمرکز وجود دارد که نرخ رشد جمعیت و نرخ جمعیت شهرنشین در البرز ۹۰.۵ و در تهران ۹۲.۸  است و نشان دهنده تمرکز بیش از حد در این مناطق است.

معاون وزیر راه و شهرسازی با اشاره به نوع مهاجرت‌ها و تفکیک آنها در فاصله سال‌های ۸۵ تا ۹۰ از کنترل آنها در شهرهای بزرگ خبر داد و گفت: نوع مهاجرت ها و تفکیک آنها در فاصله سال های ۸۵ تا ۹۰ نشان می دهد که مهاجرت های کلی کشور در شهرهای بزرگ کنترل شده است. همچنین، آمارها نشان می دهد که ما دوران سختی را از ۷۵ تا ۸۵ پشت سر گذاشتیم.

رشد انفجاری جمعیت شهر تهران در سال ۹۰

حناچی تصریح کرد: در نمودار کلی تراکم جمعیت نقاط شهری و نقاط روستایی، رشد انفجاری جمعیت شهر تهران در سال های ۹۰ شاهد بودیم.

وی ادامه داد:گزارش آمایش سرزمین نیز نشان از عدم تعادل بین دو نیمه شرقی و غربی کشور به لحاظ وسعت، جمعیت، شاغلان، بخش کشاورزی، صنعت، خدمات، تراکم جمیعت، تراکم شهر و تراکم روستایی دارد. آمارها نشان می‏دهد که بخش شمالی و غربی کشور به نسبت بخش شرقی و جنوبی جمعیت‌پذیرتر است. همچنین زیرساخت‌ها، خط لوله گاز، نفت خام، فرآورده های نفتی، برق، ذخایر معدنی، مرزهای آبی، راه آهن، راه های اصلی و بزرگراه‏ها و خدمات عمومی، بیمارستان‏ها، تعداد دانشجویان، هتل‌ها، سردخانه‌ها، سیلوها، نسبت بیکاری با باسوادی و زیرساخت های فرهنگی همچون سالن‌های سینما و تئاتر، همگی نشان‌دهنده این هستند که ما از یک عدم تعادل و برخورداری در سطح کشور مواجهیم.

وی در پایان با اشاره به اینکه ۱۰ سال مانیتورینگ (نظارت) بر نظام شهرسازی در کشور خاموش بود، گفت: در ۱۰ سال پیش از دولت یازدهم، مانیتورینگ شهرسازی کشور عملا خاموش بود و بدیهی‌ترین موضوعاتی که باید پیگیری می‌شد نیز انجام نمی‌شد. ما در حال حاضر کاری که با حمایت جناب آقای آخوندی انجام دادیم دوره خاموش را پشت سر گذاشتیم و به شفافیت و پیگیری مسایل نظارتی (مانتیورینگ) شهرسازی مشغولیم با این حال از این شفافیت و اطلاع رسانی دچار چالش می‌شویم.

حناچی در پایان افزود: در شهرهای مشهد، تبریز و تهران در مورد پیگیری بدیهی‌ترین موضوعات با چالش‌های عمده مواجهیم اما با وجود مشکلات به کار و وظیفه خود در این مدت به رغم چالش‌ها عمل خواهیم کرد.