آیا سومین انقلاب انرژی به عمر نفت و گاز پایان می‌دهد؟
- دوشنبه 15 آبان 1396 ساعت 11:35
به گزارش ایسنا، در ابتدا نفت خام تنها برای روشنایی مورداستفاده قرار می‌گرفت اما به دنبال نوآوری موتور احتراق داخلی که در نیرو، برد و راحتی فعالیت و نگهداری عملکرد بهتری از موتور بخار داشت و همچنین ابداع تسمه‌نقاله که تولید انبوه موتور احتراق با قیمت مناسب برای عموم را امکان‌پذیر کرد، دستخوش تغییر شد. کمی بعد نفت خام، سوخت محبوب برای حمل‌ونقل شد و خودرو جای درشکه‌هایی که با اسب کشیده می‌شدند، قطار دیزلی جای لوکوموتیو، کشتی موتوری جای کشتی بخار و هواپیما جای زپلین را گرفت.
مدت‌ها گاز طبیعی یک محصول فرعی بلااستفاده از تولید نفت خام بود و معمولا در پایگاه تولید سوخته می‌شد؛ اما نوآوری فناوری استفاده از مزایای گاز طبیعی را امکان‌پذیر ساخت. بهبود فناوری خط لوله، استفاده از گاز طبیعی به‌عنوان خوراک برای صنعت مواد شیمیایی و به‌عنوان سوخت برای گرمایش خانه، آشپزی و تولید نیرو را ممکن ساخت. بعدها بهبود فناوری LNG، بازار گاز طبیعی را گسترش داد و آن را جهانی ساخت.
بنابراین نوآوری فناوری نه‌تنها در پس نخستین انقلاب بزرگ انرژی - از چوب به زغال‌سنگ - در طول انقلاب صنعتی قرن هیجدهم و نوزدهم وجود داشت بلکه همچنین پشت دومین انقلاب بزرگ انرژی - از زغال‌سنگ به نفت خام و گاز طبیعی - در نیمه اول قرن بیستم قرار دارد.
اکنون در سال ۲۰۱۷ نفت خام و گاز طبیعی که سودبرندگان بزرگ نوآوری فناوری پیشین بودند، به دلیل تداوم نوآوری فناوری به چالش کشیده شده‌اند. نوآوری در فناوری باطری، نیرو محرکه برقی را رقیب جدی موتور احتراق داخلی کرده و نفت خام را با برق به چالش کشیده است و هم‌زمان، گاز طبیعی با نیروی بادی و خورشیدی در تولید برق به چالش کشیده شده است.
این مسئله باعث شده برخی فروپاشی قریب‌الوقوع صنعت نفت و گاز را پیش‌بینی کنند اما آیا چنین نتیجه‌گیری درست است؟
باید به خاطر داشت که نفت خام و گاز طبیعی تنها برای حمل‌ونقل (نفت خام) و تولید نیرو (گاز طبیعی) استفاده نمی‌شوند. برخی از عوامل تقاضا برای نفت خام مانند حمل‌ونقل سنگین و هواپیمایی از روند برقی سازی حمل‌ونقل بی‌تاثیر می‌مانند. این مسئله برای گاز طبیعی نیز صدق می‌کند که منبع اصلی مواد شیمیایی و انرژی برای صنایع سنگین مانند فولاد، آلومینیوم، سیمان و کاغذ خواهد ماند.
حتی اگر انتظارات کنونی حول نوآوری فناوری محقق شود، زمان زیادی خواهد برد تا برق در حمل‌ونقل از نفت و نیروی خورشیدی و بادی در تولید برق از گاز طبیعی، عملکرد بهتری داشته باشد.
در کنار نوآوری باطری، برقی‌سازی حمل‌ونقل مستلزم توسعه زیرساخت شارژ مجدد است. در مناطقی که بیشتر خانه‌ها پارکینگ دارند، این مسئله چندان مشکل به‌حساب نمی‌آید زیرا خودروهای برقی آن‌ها می‌توانند شبانه در خانه شارژ شوند؛ و شارژ شبانه به معنای شارژ در ساعات کاهش پیک مصرف است و بنابراین مشکل جدی برای شبکه‌های نیروی کنونی نخواهد بود. بااین‌همه در مناطقی که بسیاری از خانه‌ها پارکینگ ندارند، یک شبکه شارژ عمومی باید ایجاد شود. منطقی‌ترین راه‌کار برای چنین مناطقی، مجهز کردن فضای پارکینگ عمومی و پارکینگ ادارات به شارژرها است اما این امر مستلزم همکاری میان برنامه‌ریزان شهری، سازندگان املاک و کارآفرینان است که همه آن‌ها به‌جز استثناهای معدودی، تازه فکر کردن به پیامدهای حمل‌ونقل برقی را آغاز کرده‌اند. بدین‌سان ممکن است سال‌ها و حتی دهه‌ها زمان ببرد که بسیاری از مناطق جهان از حمل‌ونقل برقی پشتیبانی کنند.
بر اساس گزارش اویل پرایس، تغییر از تولید نیرو با زغال‌سنگ و گاز به تولید نیرو با انرژی بادی و خورشیدی هم با موانع عملی در بسیاری از نقاط جهان مواجه است. در کشورهای ثروتمند، منابع مالی برای فاینانس یک گذر نسبتا سریع که شامل بازنشستگی زودهنگام نیروگاه‌های زغال سوز و گازی است، موجود است. در کشورهایی که شبکه نیرو توسعه نیافته و سرمایه‌گذاری ضروری است، این سرمایه‌گذاری به‌راحتی می‌تواند از زغال‌سنگ و گاز به‌سوی انرژی خورشیدی و بادی هدایت شود و چنین کشورهایی عصر زغال‌سنگ و گاز را دور زده و مستقیما به دوران تجدیدپذیرها وارد شوند. کشورهایی که شبکه‌های برق مبتنی بر زغال‌سنگ یا گاز دارند، تمایل بیشتری دارند تا حد امکان از زیرساخت فعلی استفاده کنند که ادامه تقاضا برای تولید برق برای یک مدت طولانی را تضمین می‌کند.
بنابراین حتی تحت خوش‌بینانه‌ترین پیش‌بینی‌ها برای نوآوری فناوری، استفاده و تقاضا برای نفت خام و گاز طبیعی احتمالا در آینده نیز ادامه خواهد یافت اما ممکن است به‌زودی به اوج برسد.
ثبت نظر
