راهکار کاهش مصرف انرژی در ساختمان

عوامل موثر در مصرف انرژی ساختمان شامل کاربری ساختمان (مسکونی، اداری یا تجاری) گونه‌بندی جغرافیایی، نیاز انرژی گرمایی سرمایی سالانه محل استقرار ساختمان، سطح زیربنای مفید ساختمان، نوع شهر محل احداث ساختمان، شرایط بهره‌گیری از انرژی خورشیدی، نوع انرژی مصرفی برای تامین گرمایش، سرمایش و آب گرم مصرفی، وضعیت پوسته خارجی ساختمان و نوع تجهیزات انرژی‌بر و چگونگی استفاده از آن‌ها می‌شود.

برچسب انرژی ساختمان بیانگر کارایی انرژی ساختمان است و حاوی شاخص‌های مصرف برق، سوخت، سرمایش فضاها، روشنایی و گرمایش فضا است. این برچسب برای همه اقلیم‌های کشور دارای ظاهری یکسان بوده و تنها تفاوت موجود در اقلیم‌های پنج‌گانه مربوط به بازه‌بندی رده‌های A تا G است. در این میان ساده‌ترین راه برآورد میزان انرژی موردنیاز در ساختمان‌ها، جمع‌آوری قبوض آب، گاز و برق در طول یک سال است. با تبدیل واحد تمام حامل‌های انرژی به (kwh) کیلووات ساعت و جمع آن‌ها با یکدیگر میزان مصرف سالانه انرژی به دست می‌آید و با تقسیم این عدد بر زیربنای ساختمان برحسب مترمربع مقدار انرژی مصرفی (شاخص) به ازای هر مترمربع از ساختمان (kWh/m2) حاصل می‌شود.

پوسته ساختمان در مصرف انرژی الکتریکی و فسیلی بسیار موثر است، زیرا در فصل سرد حرارت از ساختمان خارج و در فصل گرم حرارت از بیرون به داخل ساختمان نفوذ می‌کند. جذب تشعشع خورشید از پنجره و اتلاف انرژی از طریق دیوارها، کف، سقف و پنجره‌ها در ارتباط باانرژی و پوسته باید موردبررسی قرار گیرد. لذا عدم درزگیری صحیح پنجره‌ها و در ورودی و نیز عدم عملکرد صحیح دم‌پرها باعث هدر رفت انرژی موردنیاز برای گرمایش و سرمایش ساختمان‌ها می‌شود. با به‌کارگیری یک درزگیر بادوام، از نفوذ و خروج هوا جلوگیری کنیم.

درزبندی در و پنجره‌های ساختمان یکی از راهکارهای جلوگیری از اتلاف انرژی در ساختمان است. معمولاً اولین اقدام با درزبندی منابع یا مکان‌های غیر متحرک آغاز می‌شود که بیشترین اتلاف را به خود اختصاص داده‌اند. بهتر است درزگیرهایی انتخاب شوند که علاوه بر منعطف بودن، طول عمر بالایی نیز داشته باشند. همچنین نصب پنجره‌های دوجداره با قاب‌های فلزی ترمال بریک، چوبی و یا یو.پی.وی.سی استاندارد باعث به حداقل رساندن نفوذ هوا از بیرون به داخل ساختمان و جلوگیری از اتلاف انرژی می‌شود. این پنجره‌ها عایق صوتی خوبی نیز هستند.

عایق‌کاری نقش بسیار مهمی در گرم نگه‌داشتن ساختمان در فصل زمستان و خنک نگه‌داشتن آن در تابستان دارد. به کمک عایق‌کاری می‌توان دمای داخلی یک ساختمان را در زمستان ۵ درجه گرم‌تر و در تابستان ۱۰ درجه خنک‌تر نگه داشت. هرچه میزان مقاومت حرارتی عایق بالاتر باشد، آن عایق، حرارت کمتری را از خود عبور می‌دهد. علاوه بر این جذب تشعشعات خورشیدی در مصرف انرژی ساختمان اثر مستقیمی دارد. میزان جذب بستگی به جهت ساختمان و نوع پنجره دارد. بر اساس اعلام سازمان بهره‌وری انرژی، در اقلیم سرد به‌منظور استفاده بیشتر از تابش، لازم است جهت‌گیری ساختمان به‌گونه‌ای انتخاب شود که در زمستان سطوح بیشتری در معرض تابش قرار گیرند.

در اقلیم‌های گرم با استفاده از پنجره‌های مشبک، ضمن تامین هوا و نور موردنیاز از تابش مستقیم آفتاب نیز جلوگیری خواهد شد. با کاشت درختان همیشه‌سبز در ضلع جنوبی ساختمان، علاوه بر کاهش تلفات حرارتی، از نفوذ هوای سرد به داخل ساختمان نیز تا حدودی جلوگیری می‌شود یکی از ساده‌ترین ابزار کنترل تشعشع، استفاده از سایبان مناسب روی پنجره‌ها است.

از سوی دیگر خاموش کردن تاسیسات سرمایش و گرمایش و تهویه مطبوع مرکزی، بعد از ساعات اداری و آخر هفته و روزهای تعطیل و نیز نصب سامانه کنترل هوشمند سیستم سرمایش تراکمی، کاهش کارکرد چیلرها در روزهای تعطیل و ساعات غیراداری توصیه می‌گردد. این مهم حتی‌المقدور با بکار گماردن یکی از پرسنل تاسیسات و با برنامه‌ریزی قبلی میسر خواهد بود. تنظیم دمای اتاق‌ها روی درجه حرارت ۲۶ – ۲۴ درجه در تابستان مناسب است چراکه در ازای افزایش هر یک درجه، حدود پنج درصد در مصرف برق صرفه‌جویی خواهد شد.

همچنین ظرفیت کولر باید متناسب فضای تحت سرمایش انتخاب شود. ظرفیت سرمایش کولرهای گازی عموما در محدوده ۷۰۰۰ تا ۲۴۰۰۰ است. استفاده از کولر راندمان بالاتر به معنی کارکرد کمتر کمپرسور کولر و افزایش طول عمر کولر نیز هست. ضروری است از تجهیزات سرمایشی راندمان بالا که دارای برچسب انرژی A و بالاتر هستند، استفاده شود.

علاوه بر این اجرای به‌موقع اقدامات سرویس و نگهداری و همچنین تعمیرات پیشگیرانه، از مصرف انرژی کولرهای گازی کاسته و طول عمر آن را ۱.۵ برابر می‌کند تا حد امکان سعی شود در شروع هر فصل گرم، نسبت به تمیز کردن فیلتر و کندانسور و حذف گردوغبار آن اقدام شود.

این کار می‌تواند ۲۰ درصد در افزایش راندمان کولر موثر باشد. نوع کولر را متناسب با مناطق آب و هوایی انتخاب کنید. انتخاب کولرهای آبی در مناطق گرم و خشک که برای داشتن محیطی با هوای مطبوع در اتاق‌ها و فضاهای داخل ساختمان حتما نیاز به هوای خنک همراه با رطوبت دارد، بهترین گزینه است. استفاده از پنجره مناسب با قاب یو.پی.وی.سی با شیشه دوجداره Low E موجب کاهش حدود ۳۵ درصد از بار سرمایش می‌شود.

اهداف کلی در یک ساختمان انرژی صفر کاهش مصرف انرژی در ساختمان به حداقل ممکن از طریق سازه و معماری، عایق‌کاری، ابر پنجره‌ها، درزبندی و بازیافت انرژی و نیز تولید انرژی در ساختمان به‌واسطه منابع تجدیدپذیر از قبیل آبگرم خورشیدی،GHP، PV، برق بادی و برق است.