جایگزین مسکن مهر در شهرهای جدید

گزارش دنیای اقتصاد از جزئیات طرح جدید عرضه مسکن در اطراف کلان‌شهرها حاکی است: ساخت‌وسازهای تدارک دیده‌شده در شهرهای جدید، متفاوت از جامعه مخاطب طرح مسکن مهر، برای دهک‌های متوسط درآمدی در نظر گرفته‌شده تا بزرگ‌ترین چالش اجتماعی موجود در این شهرها - محله‌های فقیرنشین و مملو از دهک‌های کم‌درآمد- از طریق فراهم شدن عرصه اختلاط‌ نشینی طبقات مختلف درآمدی مرتفع شود.

ساخت‌وسازهای مسکن مهر در شهرهای جدید به ظرفیت ۴۰۰ هزار واحد مسکونی طی دست‌کم ۶ سال گذشته باعث شد محله‌هایی که این ساختمان‌ها در آن‌ها احداث شدند به دلیل یکدست بودن طبقه اجتماعی ساکن، به محله‌های فقیرنشین تبدیل شود. در طرح جدید ساخت مسکن که فعلا برای ۱۱ شهر جدید ازجمله پرند،‌ هشتگرد و اندیشه در اطراف تهران و کرج در نظر گرفته‌شده، قرار است پروژه‌هایی در استطاعت مالی دهک‌های متوسط ساخته شود. وزارت راه و شهرسازی، تامین زمین این پروژه‌ها را به شکل مشارکت با سازنده‌ها بر عهده دارد و برای دریافت بهای زمین، دوره تنفس در نظر گرفته است. به‌این‌ترتیب، قیمت فروش این ۵۰ هزار واحد مسکونی بر اساس سطح روز قیمت آپارتمان در شهرهای جدید تعیین می‌شود. نقطه قوت طرح ساخت مسکن جدید در شهرهای جدید، استفاده از ظرفیت وام یکم است که در قالب آن، عرضه‌های جدید به تقاضای مصرفی متصل می‌شود.

پیشنهاد اتصال سازنده‌ها به خانه‌اولی‌ها ماه گذشته از طرف انبوه‌سازان به شبکه بانکی و عاملیت پرداخت وام یکم ارائه شد. هرچند سازنده‌ها و فعالان ساختمانی معمولا در زمان رونق معاملات ملک و جهش قیمت، از وصل شدن به تقاضای مصرفی (پیش‌فروش) استقبال نمی‌کنند و به دنبال گذشت زمان ناشی از جلو رفتن پروژه ساختمانی باهدف فروش در آینده و نفع بیشتر از تورم ملکی هستند اما با توجه به شواهد اولیه بازگشت رکود مسکن، این طرح می‌تواند از یک‌سو باعث شود خانه‌اولی‌ها سپرده‌گذار در صندوق یکم، واحدهای مسکونی آماده ساخت در شهرهای جدید را پیش‌خرید کنند و از سوی دیگر به تزریق بخشی از منابع صندوق یکم به پروژه‌های ساختمانی برای کمک به تامین نقدینگی موردنیاز سازنده‌ها منجر شود. کارشناسان اقتصاد مسکن پیش‌تر، با توجه به شرایط بازار ملک حالت مناسب پرداخت تسهیلات خرید را ارائه وام روی واحد مسکونی نوساز -پرداخت غیرمستقیم- معرفی کرده بودند. درحال‌حاضر به دلیل کمبود عرضه مناسب خانه‌اولی‌ها در بازار، پرداخت مستقیم تسهیلات خرید مسکن در عمل کمک موثری به متقاضیان نمی‌کند. بخصوص آنکه تحت تاثیر جهش قیمت مسکن در ماه‌های اخیر، قدرت خرید وام مسکن به‌شدت کاهش پیدا کرده است. بررسی‌های میدانی نشان می‌دهد، در شهرهای جدید اطراف تهران متوسط قیمت هر مترمربع واحد مسکونی حدود یک‌سوم میانگین قیمت آپارتمان در تهران است؛ بنابراین، قدرت خرید وام یکم در شهرهای جدید آن‌هم از طریق پیش‌خرید واحدهای مسکونی، می‌تواند در سطح قابل‌قبول (پوشش حداقل ۶۰ درصدی) برای خانه‌اولی‌ها کاربرد داشته باشد. در شهر جدید پرند و شهر جدید هشتگرد قرار است به ترتیب نزدیک به ۵ هزار واحد و نزدیک به ۱۵ هزار واحد مسکونی جدید در قالب طرح عرضه مسکن مخصوص دهک‌های متوسط احداث شود. در سه شهر جدید اطراف اصفهان، ظرفیت تعریف‌شده حدود ۷۰۰ واحد مسکونی است. در شهر جدید صدرا در شیراز نیز ۸۵۰ واحد مسکونی ساخته می‌شود. وزارت راه و شهرسازی در کنار طرح افزایش عرضه مسکن در شهرهای جدید، پروژه جذاب‌سازی سکونتی این شهرها را نیز در دستور کار گذاشته است. برای این منظور ساخت و توسعه حمل‌ونقل ریلی برای اتصال شهرهای جدید به شهر مادر مدنظر قرار دارد. در برخی شهرهای جدید ازجمله پرند که بیشترین بارگذاری مسکن مهر در مقایسه با سایر شهرهای جدید در آن صورت گرفته، پروژه ساخت مترو برای اتصال به پایتخت عمر حداقل ۱۰ ساله پیدا کرده است اما تاکنون به مرحله بهره‌برداری نرسیده است. آن‌طور که معاون وزیر راه و شهرسازی روز گذشته اعلام کرد، بعد از یک دوره توقف، عملیات ساخت مترو پرند دوباره از سر گرفته شد.

اطلاعات رسمی نشان می‌دهد مهم‌ترین چالش سکونتی جمعیت ساکن در شهرهای جدید اطراف تهران و همین‌طور سایر کلان‌شهرها، به رفت‌وآمد روزانه برمی‌گردد.