نگاهی به دستورالعمل طراحی سازه‏ ای و الزامات و ظوابط عملکردی و اجرایی نمای خارجی ساختمان‏ ها (ضابطه شماره 714)

پس از مدت‏ ها دستورالعمل طراحی سازه‏ای و الزامات و ضوابط عملـکردی و اجـرایی نمای خارجی ساختمان‏ ها که از این پس ضابطه شماره 714 می‏ نامیم ، از تاریخ اول دی ماه 1395 اجرایی خواهد شد. البته به نظر می‏ رسد این دستور العمل در صورت نداشتن ضوابط بهتر از این، الزامی خواهد بود!!

برای مشاهده فایل پی دی اف کلیک کنید.

بنا به اظهار مهندس شافعی (معاونت فنی و توسعه امور زیربنایی) باوجود تلاش، دقت و وقت بسیاری که برای تهیه این مجموعه صرف شده است، این مجموعه از وجود اشکال و ابهام در مطالب مصون آن نیست.

نماهای ساختمانی در شکل‏ دهی شهر نقش بسزایی دارند. هرنوع نمایی با هرنوع مصالح ساختمانی و با هر هزینه‏ ای، علاوه بر زیبایی ظاهری و آرامش بصری باید بتوانند آسایش و ایمنی ساکنان و شهروندان را فراهم آورد. بدین منظور باید قطعات، اجزاء و اتصالات نما توانایی تحمل بارها و جابه‏ جایی نسبی وارد بر آن را تحت تاثیر عوامل مختلف داشته و پایداری خود را حفظ کنند. لذا توجه به نوع و شیوه اجرای نما از اهمیت زیادی برخوردار است (بخشی از مقدمه ریاست مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی).

این دستورالعمل نحوه طراحی نما،  برای مقاومت در برابر شرایط آب و هوایی و بارهای مختلف از جمله طوفان، زلزله و سیل و نیز شیوه اجرای نماهای متداول ساختمان در کشور را همراستا با ضوابط بین‏ المللی ارائه کرده است. این دستور العمل در 8 فصل تنظیم شده است و شامل:

فصل اول: انواع نما شامل: -  Veneer wall - Curtain wall   Infill wall، نماهای سنگی ، آجری، سیمانی، سرامیک، کامپوزیت، اتیکس، EIFS، چوبی و سبز می‏ باشد.

فصل دوم: الزامات اجرای نماها

فصل سوم: بارهای وارده بر اجزاء نما و معیارهای پذیرش

فصل چهارم: الزامات طراحی و اجرای نمای سنگی

فصل پنجم : الزامات طراحی و اجرای نمای آجری

فصل ششم: الزامات طراحی و اجرای نمای سیمانی

فصل هفتم: الزامات طراحی و اجرای نمای سرامیکی

فصل هشتم: الزامات طراحی و اجرای نمای کامپوزیت، نماهای شیشه‏ ای

همانگونه که رئیس کمیسیون معماری و شهرسازی شورای شهر اظهار داشته‏ اند طراحی نمای ساختمان حوزه کیفی و محتوایی و مبتنی بر تراوشات ذهنی و خلاقیت معماران است و نمی‏ توان دستورالعمل کمی برای آن تعریف کرد.آنچه به عنوان ضوابط کمیته نما تعیین شده به عنوان گام اول در حوزه ساماندهی نمای آشفته شهری خوب است ولی می‏ بایست به ایده‏ آل‏ها نزدیک شود.

در این ضابطه (714) استفاده از نوع خاصی از مصالح مطرح نشده و صرفا نوع اجرا سازه ‏ها و مسایل فنی مطرح شده است.

اینکه مشخصات فنی و تکنیک‏ های مطروحه در این ضابطه چقدر به‏روز و مطابق با استانداردهای رایج می‏ باشند، باید در طول زمان بررسی و مورد تحلیل قرار داد.

شرکت‏ هایی که سال‏ هاست هریک به تنهایی سعی در تبلیغات و رواج استفاده از تکنیک‏ های مهندسی نما در سطح کشور را دارند، از این موضوع خوشحال هستند و این برای اولین گام جهت کشورشمولی این ضابطه می‏ تواند مفید باشد.

از نکات مثبت این ضابطه (714) می‏ توان به موارد زیر به طور اجمالی اشاره کرد:

1. عدم تاکید جهت استفاده از نوع خاصی از مصالح
2. عدم تاکید جهت استفاده از نوع خاصی از تکنیک ‏ها
3. نادیده نگرفتن استفاده از تکنیک‏ ها و مصالح نوین در صنعت ساختمان و به‏ ویژه نمای ساختمان
4. توصیه به استفاده هم‏زمان از مصالح بومی و تکنیک‏ های جدید در کنار هم، البته با توجه به اقلیم منطقه

و از نقاط ضعف این ضابطه (714) نیز می‏ توان به موارد زیر اشاره کرد:

1- آشفتگی در ارائه مطالب

2- گنجانیدن مباحث مهمی که می‏ بایست حداقل در 5 نشریه به صورت جداگانه مطرح می‏ گردید.

3- ارائه موارد فنی به صورت کلی و بر اساس اطلاعات برخی از شرکت‏ های داخلی یا خارجی

4- ارائه اطلاعات فنی شرکت‏ هایی که درخارج از ایران هستند و نوع استاندارد و ضوابط ساخت و ساز آنها با ما متفاوت هست ( ملاحظه لیست منابع و مراجع)

به نظر می‏ رسد این ضابطه (714) به عنوان یک کتابچه معرفی و آشنایی با مصالح به کار رفته در نما جهت کسانی که می‏ خواهند با این نوع مصالح و نحوه اجرای کلی آنها آشنا شوند مفید باشد. دانشجویان، علاقه ‏مندان به مباحث یادگیری نما و شرکت‏ هایی که تازه گام در اجرای این گونه تکنیک‏ ها و مصالح گذاشته ‏اند، می‏ توانند اطلاعات مفید و قابل تاملی را کسب کنند.

لیکن جهت ارائه مطالب فنی مهم که به عنوان ضابطه و دستورالعمل می‏ بایست مطرح گردند، نیاز به نشریه‏ های تکمیلی به صورت جداگانه می باشد که به همراه دلایل اجرایی دقیق و برمبنای شرایط کار در مناطق مختلف ایران عزیز تدوین شده‏ اند .

آنچه مسلم خواهد بود حمایت همه جانبه از این نوع دستورالعمل ‏های اجرایی است، چرا که رعایت این دستورالعمل‏ ها به نفع مجریان این‏گونه مصالح می‏ باشد، چراکه یک ضابطه مدون و قانونی در خصوص نحوه کار وجود خواهد داشت و کارفرمایان بنا به این مشخصات نسبت به انجام کار و تحویل آن درخواست خواهد داشت و این امر سهولت اجرا و تحویل کار را جهت مجریان فراهم می‏ آورد و نیز با توجه به اینکه تقریبا تمامی این موارد استفاده شده در ضابطه از تکنیک‏ های جدید و فنی و دقیق پیروی می‏ کند، رعایت آنها توسط شرکت‏ های مجری به اصالت کار و ضریب اطمینان این محصولات به مقدار زیادی می ‏افزاید و باید توجه کرد که این ضوابط مهندسی شده هستند و در صورت تکمیل و اجرای دقیق از اظهار نظرهای مغرضانه و غیر کارشناسی و ناشی از منافع شخصی و یا گروهی خاص، در خصوص مصالح نوین در زمینه نمای بناها جلوگیری به عمل خواهد آورد.

در فرصت‏ های بعدی به نکات مهم و سرفصل‏ ها و مباحث پیرامونی آنها می پردازیم .

 نشریه پنجره ایرانیان-سال دهم-شماره 111-دی95