پنجره‌ایرانیان؛ انرژی الکتریکی از مهم‌ترین حامل‌های انرژی در صنعت استراتژیک آلومینیوم به شمار می‌آید. در فناوری احیای آلومینیوم نباید با هیچ‌گونه قطعی برق روبه‌رو شویم، چراکه در غیر این صورت تولید با زیان‌های بالایی روبه‌رو می‌شود.
به گزارش صمت، تامین برق مطمئن و مستمر از الزام‌های این صنعت به شمار می‌رود؛ بنابراین مسئله بهینه‌سازی مصرف انرژی در صنعت آلومینیوم از اهمیت بالایی برخوردار است تا هم بتوان میزان مصرف انرژی را کاهش داد و هم بتوان نرخ تمام‌شده این فلز استراتژیک را در روند نزولی قرار داد.
دو عامل مهم در کاهش مصرف برق
۴۰ درصد نرخ تمام‌شده آلومینیوم به مصرف بالای برق در این صنعت بازمی‌گردد. البته برای بهینه‌سازی مصرف انرژی در این صنعت باید به دنبال راهکارهای عملیاتی بود. درباره اهمیت برق در کارخانه‌های آلومینیوم‌سازی و راهکارهایی برای بهینه‌سازی آن، محمد آشفته آج‌بیشه، مدیرعامل منطقه ویژه اقتصادی لامرد و مجری طرح صنایع انرژی‌بر در سواحل جنوب کشور در گفت‌وگو با صمت اظهار کرد: بالاترین مصرف انرژی در صنعت آلومینیوم مربوط به جریان برق است. به‌گونه‌ای که در بین صنعتگران آن معروف است که آلومینیوم برق خشکی است که به فروش می‌رسد. در حقیقت برق شاه‌بیت اصلی فرآیند تولید آلومینیوم به شمار می‌رود. آشفته آج‌بیشه در ادامه تاکید کرد: با توجه به اهمیت جریان برق در تولید آلومینیوم حدود ۴۰ درصد نرخ تمام‌شده آن به مصرف برق بازمی‌گردد. وی با اشاره به فناوری موجود در صنعت آلومینیوم عنوان کرد: فناوری که درحال‌حاضر در کشور موجود است، دیگ‌های ۳۰۰ مگاوات است که البته درحال‌حاضر نیز دیگ‌های ۴۰۰ مگاوات درحال ورود به کشور هستند. ظرفیت ۴۰۰ مگاوات به این معناست که در سطح دیگ‌ها بزرگ‌تر است، ازاین‌رو اگر بتوان سطح تماس بیشتر باانرژی و توان بالاتری را به محیط وارد کرد، می‌توان آلومینیوم بهتر و بیشتری تولید کرد. مدیرعامل منطقه ویژه اقتصادی لامرد در پاسخ به این پرسش که برای بهینه‌سازی مصرف انرژی در صنعت آلومینیوم -که همان برق است- چه راهکارهایی را می‌توان در پیش گرفت، گفت: در بهینه‌سازی مصرف برق در صنعت آلومینیوم دو عامل مهم می‌تواند تأثیرگذار باشد. یکی اینکه باید برق به‌صورت مستمر و بدون قطع و وصل به دیگ‌ها وارد شود. در این فرآیند «برق متناوب» را باید به «برق متصل» تبدیل کنیم و در این زمینه با قطع برقی روبه‌رو نباشیم تا بتوانیم پایداری امنیت تولید آلومینیوم را در دیگ‌ها حفظ کنیم. آشفته آج‌بیشه در ادامه توضیح داد: از طریق دیگ‌ها باید بتوانیم آلومینیوم با گرید و خلوص ۹/۹۹ تولید کنیم تا بتوانیم پایه بهترین خلوص آلومینیوم را به دست آوریم. پس پایداری برق در این زمینه بسیار مهم محسوب می‌شود؛ بنابراین اگر این پایداری قطع شود، به خلوص ۹/۹۹ درصد نخواهیم رسید و این امر سبب می‌شود مواد داخل دیگ‌ها تبدیل به ضایعات یا آلومینیوم گرید ۲ شود که در این صورت دیگر کاربردی در صنایع پایین‌دست نخواهد داشت. وی با اشاره به عامل دومی که سبب کاهش مصرف انرژی در صنعت آلومینیوم می‌شود، عنوان کرد: بحث دیگر استفاده از فناوری روز در صنعت آلومینیوم است. در فناوری قدیمی در صنعت آلومینیوم، دیگ‌ها کوچک‌تر بودند و این موضوع بزرگ یا کوچک بودن دیگ‌ها می‌تواند در میزان مصرف برق تأثیرگذار باشد. آشفته آج‌بیشه ادامه داد: درحال‌حاضر دیگ‌ها بزرگ‌تر و کاراتر شده‌اند که این موضوع سبب کاهش میزان مصرف برق می‌شود. زمانی که میزان برق به دیگ‌ها از سطح ۳۰۰ مگاوات به ۴۰۰ مگاوات افزایش یابد، سطح بیشتری برای تولید دربر خواهد گرفت. ازاین‌رو اگر سطح تماس بیشتر شود درنتیجه کارایی نیز بیشتر می‌شود. چراکه تولید بیشتر و بهینه‌تر خواهد داشت. وی در پاسخ به اینکه تا چه اندازه فناوری‌های جدید در حال ورود به کشور هستند، گفت: از زمانی که تحریم‌ها برداشته شده، همکاری برای ورود فناوری جدید تا حدودی آغاز شده است. چینی‌ها در این زمینه خیلی با ما همکاری می‌کنند و اروپایی‌ها همکاری کمتری دارند. در کل شرایط جدید امکان ورود فناوری جدید در کشور تا حدی افزایش یافته است.
در پایین‌دست آلومینیوم گاز هم مصرف می‌شود.
همان‌گونه که اشاره شد، روزآمد کردن فناوری یکی از عواملی است که می‌تواند در بهره‌وری صنعت آلومینیوم تأثیرگذار باشد. دراین‌باره امیرحسین بابایی، سرپرست بازرگانی خارجی گروه کارخانه‌های تولیدی نورد آلومینیوم اظهار کرد: در صنعت آلومینیوم بیشترین مصرف انرژی به جریان برق در فرآیند تولید شمش آلومینیوم بازمی‌گردد. زمانی که پودر آلومینا تبدیل به شمش آلومینیوم می‌شود، جریان برق دی‌سی به‌منظور الکترولیز موردنیاز است. تحت تاثیر این جریان مستقیم برق اکسید آلومینیوم (آلومینا) به آلومینیوم خالص تبدیل می‌شود. بابایی در ادامه تاکید کرد: با توجه به میزان مصرف برق در صنعت آلومینیوم کشورهایی که با مشکل تامین برق روبه‌رو هستند یا وارد این صنعت نمی‌شوند یا در صورت ورود با مشکلات بسیاری روبه‌رو می‌شوند. برای مثال در کشور کوچک تاجیکستان که مزایای زیاد و منابع فراوان تولید برق دارد کارخانه تولید شمش آلومینیومی به‌نام تالکو (تاداز پیشین) بیشترین مصرف‌کننده برق این کشور به‌شمار می‌رود (حدود ۴۰ درصد برق تولیدی در تاجیکستان). وی در ادامه یادآور شد: واحدهای تولیدی در پایین‌دست آلومینیوم علاوه بر مصرف برق، گاز بالایی هم مصرف می‌کنند. برای مثال تولیدکننده‌های ورق آلومینیوم برای کوره‌های خود از گاز استفاده می‌کنند. ولی شرکت‌های تولیدکننده شمش از جریان الکتریسیته بیشتری استفاده می‌کنند؛ اما در یک نگاه کلی میزان برق موردنیاز برای صنعت آلومینیوم بیش از سایر انرژی‌های دیگر است. ازاین‌رو احداث کارخانه‌های آلومینیوم در جاهایی که نزدیک به نیروگاه برق باشد، مقرون‌به‌صرفه است تا جریان برق به‌راحتی قابل‌انتقال باشد.
بابایی در پاسخ به این پرسش که میزان مصرف آب در صنعت آلومینیوم به چه میزان است، گفت: برای سامانه‌های خنک‌کننده آب مصرف می‌شود، اما میزان آن چندان قابل‌توجه نیست. در این صنعت به آن اندازه که برق اهمیت دارد، آب جایگاهی ندارد. وی در پاسخ به این پرسش که برای بهینه‌سازی مصرف انرژی در صنعت آلومینیوم چه باید کرد، گفت: مسلم است که با فناوری‌های جدید می‌توان تا حدی مصرف انرژی را کاهش داد؛ اما به‌صورت ذاتی مصرف برق در این صنعت بالاست و ازآنجاکه فرآیند تبدیل آلومینا به آلومینیوم با محیط‌زیست ناسازگار است و آلودگی بالایی دارد، ازاین‌رو کشورهای پیشرفته ترجیح می‌دهند به‌صورت مستمر در جهت کاهش آلاینده‌ها و توجه به محیط‌زیست گام بردارند و گهگاه در توسعه این کارخانه‌ها در کشورهای درحال‌توسعه سرمایه‌گذاری می‌کنند. در منطقه خاورمیانه نیز شرکت‌های «صحار» در عمان، «قط ـ آلوم» در قطر، «دوبال» دوبی و «امال» در امارات، آلبا در بحرین، «معادن» در عربستان و «اجیپتالوم» در مصر، به همراه شرکت ایرالکو و المهدی ایران شرکت‌های مهم تولیدکننده آلومینیوم به شمار می‌روند. به گفته بابایی، چین که یکی از تولیدکننده‌های بزرگ آلومینیوم در جهان است به دلیل مسائل زیست‌محیطی تولید خود را کاهش داده و در جهت کنترل آلاینده‌های فرآیند تولید شمش آلومینیوم چند کارخانه بزرگ با فناوری پایین را به‌طور کامل از رده خارج کرده است؛ بنابراین باید تا جایی که مقدور است فناوری‌های سازگار با محیط‌زیست مدنظر قرار گیرد. ازاین‌رو با روزآمد شدن فناوری در صنعت آلومینیوم به‌طور یقین بهره‌وری آن نیز افزایش خواهد یافت و سبب کاهش مصرف انرژی برق می‌شود.
وی در پایان تاکید کرد: البته روزآمد کردن فناوری کارخانه‌های آلومینیوم بسیار هزینه‌بر است که از طریق شرکت‌های کوچک امکان‌پذیر نیست؛ اما برای بهره‌وری بالاتر در این صنعت ناچار هستیم به سمت پیشرفت خطوط تولید و سرمایه‌گذاری زیربنایی از سوی دولت پیش برویم.
