فرقی نمی کند مشهد باشد یا اصفهان و تبریز، یا اهواز و شیراز و سازی و رشت و ... همه شهرهای بزرگ ایران مستعد بلندمرتبه سازی هستند. اما این یک روی سکه است و روی دیگر را باید در استانداری تهران جستجو کرد که عامل تشدید آلودگی هوا را ساختمانهای بلند معرفی می کند و دنبال این است که جلوی ساخت و ساز بلند را در برخی مناطق تهران بگیرد. وقتی در اوایل دهه 30 هجری خورشیدی نخستین ساختمان 10 طبقه پایتخت را در خیابان جمهوری اسلامی فعلی بنا نهاد، و یا اینکه اوایل دهه 40 سنگ بنای ساختمان تجاری و 16 طبقه پلاسکو در تقاطع خیابان جمهوری و فردوسی گذاشته شد و 2 سال بعد ساختمان 13 طبقه آلومینیوم در همان خیابان جمهوری سر برآورد، کمتر کسی تصور می کرد در دهه 60، 70 و 80 هجری خورشیدی مساله بلند مرتبه سازی محل چالش باشد. 0حتی در سال 1377 جلوگیری از بلندمرتبه سازی بین دولت و مجلس وقت هم محل اختلاف بود و پس از چند سال آرامش حالا دوباره اختلاف نظرها بالا گرفته است؟ تهران بیشتر قد بکشد یا پهن تر شود؟ مساله این است؟ می گوید تهران به نسبت سایر کلانشهرهای جهان کوتاه قد است. شما چه نظری دارید؟

«ساختمان‌ها» مقصر آلودگی‌هوا

کارگروه کاهش آلودگی هوای تهران بعد از بررسی‌هایی که درباره منشا آلودگی هوا در پایتخت انجام داده، به این جمع‌بندی رسیده است که یکی از عوامل آلودگی هوا، ساختمان‌های مستقر در غرب تهران است که مانع وزش بادهای غرب‌به‌شرق می‌شود.این را معاون عمرانی استاندار تهران  به عنوان نتایج جلسه این کارگروه بیان و اعلام کرد: ساخت‌وسازهای مناطق غربی تهران جلوی حرکت باد در تهران را گرفته است و بنا داریم از این به بعد جلوی ساختمان‌سازی در غرب تهران را بگیریم.محمدرضا محمودی گفت: با یک گروه مهندسان مشاور قراردادهایی در جهت تعیین مسیر بادهایی که از منجیل به تهران می‌وزد و تحت عنوان بادهای شهریار معروف هستند و در سال‌های اخیر در اثر ساخت و سازهای بدون مطالعه مسیرشان تغییر کرده بسته‌ایم تا با مطالعاتی که انجام می‌دهند طرح تفصیلی شهر تهران را به گونه‌ای تنظیم کنند که هرگونه ساخت‌و‌ساز به ویژه بلندمرتبه‌سازی در مسیر این بادها ممنوع شود.محمودی با بیان اینکه با رعایت ساخت و ساز اصولی در مسیر این بادها، بادهای شهریار تا دماوند می‌وزند افزود: اما به دلیل ساخت و سازهای بی‌مورد مسیر این بادها تغییر کرده و موجب تغییر اقلیم در شهر تهران شده است.عضو کارگروه کاهش آلودگی هوای تهران تصریح کرد: این گروه مهندسان باید مسیر رود دره فرحزاد، درکه و کن را که به دلیل ساخت و ساز بدون مطالعه مسیر ورود باد به تهران را مختل کرده‌اند، مشخص کنند تا شهرداری هرگونه ساخت و ساز در این مسیر را ممنوع کند.

متوسط قد ساختمانها ؛ 4 طبقه

اما همزمان با این اظهار نظر معاون استانداری تهران مدیرکل شهرسازی شهرداری تهران با اشاره به افزایش بلند مرتبه سازی در تهران با اجرای طرح تفصیلی جدید و تدوین ضوابط ویژه در این طرح گفت: متوسط چهار طبقه برای ساختمان‌ها پیش بینی شده است.مجید پاکساز افزود: برای کاربریهای مسکونی در نقاطی که پتانسیل این کار را داشتند به طور منطقی و کارشناسی بلند مرتبه سازی در نظر گرفته شده است.وی با تاکید بر این که تهران شهری کوتاه قد است و از این رو بلند مرتبه سازی در نقاطی که قابلیت این کار را دارد در نظرگرفته شده است، تصریح کرد: ساخت و سازهای 12 طبقه و بیشتر به عنوان ساختمان‌های بلند مرتبه در همه نقاط تهران دیده شده که به تناسب در برخی مناطق کمتر و در برخی دیگر که ظرفیت بالاتری برای این کار دارند بیشتر انجام می شود.وی ادامه داد: ضوابط ویژه برای بلند مرتبه سازی پیش بینی شده است و جواز برای ساخت ساختمانهای بلند مرتبه بعد از ابلاغ طرح تفصیلی مصوب ارائه می شود.پاکسازافزود: در مجموع در طرح تفصیلی جدید تهران نسبت به طرح‌های گذشته افزایش طبقات وجود دارد و ساخت و سازهای سطح شهر به طور کلی ساماندهی می‌شود.به گفته پاکساز افق طرح تفصیلی تهران برای 14 سال آینده پیش بینی شده و ثابت است.

 کوتاه قدها باید عوارض بیشتر بدهند

 و بشنوید از معاون شهرسازی و معماری شهرداری تهران که می گوید: بر اساس طرح تفصیلی جدید پایتخت، از گسترش افقی تهران جلوگیری و ارتفاع شهر در جهت عمودی زیاد می‌شود‌.هیربد معصومی با بیان اینکه شهرداری تهران بنا دارد براساس طرح تفصیلی جدید پایتخت از گسترش افقی تهران جلوگیری کند و ارتفاع شهر را در جهت عمودی زیاد کند گفت: برخی مناطق تهران استعداد احداث بلند مرتبه سازی را دارند در حالی که هم‌اکنون عمده برج‌های مسکونی در منطقه یک قرار دارد و در سایر محله‌ها، حداکثر ارتفاع ساختمانها، هشت طبقه است.وی با اشاره به اینکه برای تشویق بیشتر سازندگان برخلاف روال گذشته از ساخت و سازهای کوتاه مرتبه شهر عوارض بیشتری دریافت می شود گفت: شهرداری بنا ندارد که در تهران بلندمرتبه‌سازی کند اما براساس نقاط پیش‌بینی شده در طرح تفصیلی، باید برج‌های بالای 50 طبقه ساخته شود تا از این طریق بتوانیم بلند مرتبه‌سازی در تهران را به افق سال 1405 که میانگین ارتفاع پایتخت چهار طبقه تعیین شده برسانیم.معاون شهردار با بیان اینکه شهر تهران شهر کوتاه قدی است گفت: متوسط تعداد طبقات در تهران دو یک دهم است که با اجرایی شدن طرح تفصیلی این عدد رشد چشمگیری خواهد داشت. بنا داریم در افق 1405 متوسط تعداد طبقات پایتخت را به چهار طبقه برسانیم.معصومی‌ با اشاره به ساخت‌وسازهای بی‌برنامه در حریم شهر تهران گفت: قرار نیست با اجرای برنامه سبک‌سازی پایتخت از ساخت‌و‌ساز در 22 منطقه تهران جلوگیری شود و در اطراف تهران ساخت‌و‌سازهای بی‌برنامه در دستور کار قرار بگیرد.وی افزود: ساخت و ساز در اطراف تهران به مراتب خطرات بیشتری از ساخت و ساز در خود پایتخت دارد. زیرا به دلیل نبود مدیریت یکپارچه در شهرهای اطراف تهران تصمیمات مستقل گرفته می‌شود که عملا برای تهران خطر محسوب می‌شود؛ یعنی بیش از آنکه دوستان ما در هیات دولت نگران توسعه شهر هستند ما نگران توسعه‌هایی هستیم که بدون مطالعه در اطراف پایتخت شکل می‌گیرد.

شورای شهر و کارشناسان چه می گویند؟

رئیس کمیسیون عمران شورای شهر تهران نیز در واکنش به این سخنان گفت: رشد عمودی پایتخت باید براساس طرح تفصیلی باشد و هرگونه تغییر در نرخ عوارض برای تشویق به بلند مرتبه‌سازی باید به تایید شورا برسد.حمزه شکیب با اشاره به اینکه در طرح تفصیلی ملاک عمل و طرح تفصیلی جدید مناطقی که زیر ساختهای مناسب برای بلند مرتبه سازی دارند، مشخص و افزایش تعداد طبقات در آن پهنه ها پیش بینی شده است گفت: در رشد عمودی پایتخت نمی توان سلیقه ای عمل کرد و به زودی طرح تفصیلی جدید به تایید کمیسیون ماده 5 می رسد و تمامی ساخت و سازهای پایتخت بر اساس این طرح انجام می شود.

امادر حالی که همه کارشناسان و مسئولان تاکید می کردند ساخت و سازها باید بر اساس طرح جامع باشد، رئیس هیئت مدیره جامعه مهندسان شهرسازی ایران این طرح را زیر سوال برد و گفت: اطلاعات این طرح قدیمی و مربوط به سال 81 است .علی نوذرپور با اشاره به طرح افزایش عمودی پایتخت گفت: اگر افزایش ارتفاع پایتخت بر اساس طرح تفصیلی باشد حتما مطالعات اجتماعی، اقتصادی آن انجام شده و زیرساختهای لازم برای بلندمرتبه سازی در نظر گرفته شده است. اما مشکل اصلی ابلاغ نشدن طرح تفصیلی است که از ابتدای سال وعده اجرایی شدن آن داده شد و هنوز در ماههای انتهایی سال ابلاغ نشده است.این کارشناس شهرسازی با بیان این که در زمان تصویب طرح جامع در یک حرکت دستوری رئیس جمهور خواستار افزایش 20 درصد تراکم در طرح جامع شد گفت: اگر افزایش تعداد طبقات ساختمانی بر اساس تراکم دستوری نباشد چالشی دراین رابطه نداریم.

نشریه پنجره ایرانیان، سال پنجم ، شماره 52 ، بهمن ماه 1390