اشاره: وقوع زلزله‌های بزرگ و مرگبار در دهه‌های اخیر، ایمن سازی و مقاوم کردن ساختمان‌ها در برابر زلزله را به ضرورتی بدیهی در اذهان عمومی تبدیل کرده است با این حال در ساخت و ساز اغلب ساختمان‌های نوساز کشور هم بدیهی‌ترین اصول اولیه ایمنی رعایت نمی‌شود. در نبود نظام نظارتی کارآمد، آنچه بیش از هر چیز فعالان حوزه ساخت و ساز را به بی توجهی به اصول اولیه ایمنی در ساخت و سازها سوق می‌دهد نگرانی از بالارفتن هزینه‌های ساخت و ساز در صورت استفاده از مصالح و تکنیک‌های ساخت و ساز ایمن است؛ حال آن که تاملی در شیوه‌ها و تکنیک‌های نوین ایمن سازی سازه‌ها عکس این مطلب را نشان می‌دهد. برخلاف تصور بسیاری از مردم، استفاده از شیوه‌های سبک سازی ساختمان اغلب نه تنها هزینه بر و پرزحمت نیستند که می‌توانند زمان و هزینه ساخت و ساز را هم کاهش دهند. نمونه‌ای از این قبیل دستاوردها موفقیت محققان یک شرکت دانش بنیان کشورمان در ساخت دیوارهای پیش ساخته فوق سبک ضد زلزله است که به گفته آنها علاوه بر این که خیال ما را از خطرات ریزش دیوارها در هنگام زلزله راحت می‌کند، می‌تواند قیمت تمام شده ساختمان را هم تا 15 درصد کاهش دهد‌.

داود کریمی‌اقدم، مدیر عامل شرکت تعاونی دانش بنیان سازنده این محصول درباره ویژگی‌های دیوارهای کامپوزیتی فوق سبک ساخته شده به ایسنا گفت: دیوارهای کامپوزیت معدنی «ایزی‌وال» که در قالب پانل‌های پیش ساخته با ابعاد طولی دلخواه در اختیار سازندگان ساختمان قرار می‌گیرد، سبک‌ترین دیوارهای پیش ساخته کشور هستند که هر متر مربع از آن‌ها کمتر از چهل کیلوگرم - حدود یک پنجم دیوارهای معمولی - وزن دارد. در درون بدنه و اطراف پانل هم یک لایه توری از جنس پلی پروپیلین وجود دارد که هنگام زلزله مانع از ریزش قطعات شکسته شده پانل می‌شود و در واقع این نوع دیوار را در مقابل خطرات جانی ناشی از آوار دیوارها در زلزله، امن می‌کند. این دیوارهای کامپوزیت معدنی بیش از دو ساعت در برابر آتش سوزی نفوذناپذیر است؛ همچنین با آب هیچ واکنش نداشته و تا حد قابل توجهی نسبت به رطوبت مقاوم بوده و عایق صدا و گرما نیز به شمار می‌روند. با استفاده از ایزی‌وال می‌توان ساختمان‌ها را سبک‌تر، ایمن‌تر، ارزان‌تر و سریع‌تر ساخت. بهزاد آقامحمدی، کارشناس معدن و مدیر تولید شرکت هم که طراح اصلی و ایده پرداز پانل‌های سوپر سبک کامپوزیت معدنی است درباره ساختار این دیوارها گفت: دیوارهای سبک کامپوزیت معدنی ابداعی شامل پنل‌هایی ساخته شده از ترکیب چندین ماده معدنی با مقداری از دو نوع رزین و آب است که هنگام نصب با چسب مخصوصی به هم چسبانده می‌شوند. مقاومت دیوار با وجود سبکی آن به حدی است که کابینت و تلویزیون و. . . به سادگی روی آن نصب می‌شوند و نیازی به اجرای زیر ساخت مخصوصی در این مورد ندارد. قطر و عرض پانل‌ها به ترتیب 12 و 46 سانتی‌متر و ارتفاع آن بنا به درخواست متقاضی از 2. 7 تا 3. 5 متر متفاوت است.

وی با بیان این که در طرح گسترش تولید این محصول، بلوک‌هایی با قطر هشت سانتی متر هم برنامه ریزی شده که تولید آن‌ها به زودی در دستور کار قرار می‌گیرد، تصریح کرد: هر پانل سه حفره (داکت) طولی سراسری دارد که ضمن کاهش وزن پنل افزایش مقاومت صوتی و حرارتی و همچنین مقاومت خمشی محصول را به دنبال دارد. در درون بدنه و اطراف پانل هم یک لایه توری از جنس پلی پروپیلین وجود دارد که برای افزایش استحکام خمشی محصول و ایمنی در برابر زلزله طراحی شده و همزمان با قالب گیری مواد کامپوزیت معدنی با فناوری خاصی در درون محصول قرار داده می‌شود.

آقامحمدی تصریح کرد: این لایه همانند یک لایه لمینت که شیشه خودرو را پس از شکسته شدن محافظت کرده و مانع ریزش آن می‌شود هنگام زلزله مانع از ریزش قطعات شکسته شده پانل می‌شود و در واقع این نوع دیوار را هنگام زلزله کاملا امن می‌کند. از طرف دیگر، درون مواد کامپوزیت معدنی، مقدار مناسبی الیاف مخصوص ترکیب شده که باعث افزایش استحکام محصول در برابر شکست شدن گردیده و نیز مانع از ریزش قطعات ریز وایجاد غبار و خفگی می‌شود.

کریمی‌اقدم در ادامه درباره ویژگی‌های خاص این پانل‌های کامپوزیتی ضد زلزله که سه ثبت اختراع داخلی و یک ثبت اختراع بین‌المللی هم دارد، گفت: این نوع از پانل‌ها، مواد اولیه، دانش فنی و تجهیزات تولید پانل‌های سبک کامپوزیت معدنی صد درصد ایرانی بوده و حاصل دانش فنی و تحقیقات اعضای این شرکت می‌باشد. همچنین این محصول ویژه شرایط اقلیمی متنوع و خاص ایران طراحی و ساخته شده است. ما در این شرکت موفق شده ایم ضمن ثبت سه اختراع داخلی، پتنت محصول را در آمریکا نیز به ثبت برسانیم و از نظر بدیع بودن آن در سطح جهان نیز اطمینان حاصل کنیم. در حال حاضر نیز در حال ثبت پتنت آن در اتحادیه اروپا می‌باشیم. وی خاطرنشان کرد: در این نوع کامپوزیت معدنی که ترکیبی ابداعی دارد، خواص ضعیف مواد پایه اعم از شکنندگی، ضعف در مقابل رطوبت و مقاومت فشاری و خمشی پایین، اصلاح شده و با استفاده از ترکیبات کربنات و سایر مواد معدنی به همراه الیاف و مش‌بندی داخلی، مقاومت کششی و فشاری بسیار بالایی را به ترکیبات اولیه آن افزوده تا حدی که ضمن پایین آوردن فوق العاده وزن محصول، مقاومت آن تا حد بسیار زیادی افزایش یافته است. این محصول که آکوستیک و مقاوم در برابر صدا و حرارت است با توجه به سایر مشخصات عالی همچون وزن سبک - کمتر از یک پنجم دیوارهای معمولی - توان خمشی و کششی بالا و نیز وجود الیاف و مش بندی داخلی در صورت بروز زلزله به هیچ عنوان منجر به ایجاد آوار و آسیب جانی نمی‌شود.

اما قیمت این دیوارها در مقایسه با دیوارهای معمولی چقدر است؟ آقامحمدی در این زمینه می‌گوید: با توجه به این که مواد اولیه و تکنولوژی ساخت این محصول کاملا ایرانی است و همچنین با توجه به عدم احتیاج دیوار نهایی ساخته شده به گچ خاک و گچ زیر کار و نیز با در نظر داشتن سرعت نصب دیوار که بیش از سهبرابر دیوارهای معمولی است و صرفه جویی در سایر مصالح، با این روش هزینه احداث ساختمان نه تنها افزایش پیدا نمی‌کند بلکه با لحاظ وزن محصول در محاسبات سازه، میتواند تا 15 درصد نیز کاهش یابد. وی در ادامه در خصوص روند اجرای طرح گفت: طرح در مرحله تولید نیمه صنعتی است و محصول از بهار سال آینده به تولید صنعتی می‌رسد. با این حال تاکنون در بیش از 40 پروژه ساختمانی در تهران و سایر شهرها از پانل‌‌های کامپوزیت معدنی ایزی‌وال استفاده شده است. علاوه بر این تحقیقاتی را در زمینه ساخت سقف‌‌های سبک کامپوزیت معدنی آغاز کرد‌هایم که امیدواریم تا اوایل سال آینده به نتیجه برسد.

آقامحمدی خاطرنشان کرد: خوشبختانه استقبال از دیوار‌های ایزی‌وال به حدی بوده که در خواست‌‌هایی برای خرید دانش فنی و سرمایه‌گذاری از انگلستان، آلمان، کانادا، سوئد، هلند و کویت داشت‌هایم. در زمینه صادرات محصول هم اولین محموله صادراتی را به نجف ارسال کرد‌هایم که به زودی به روندی دائم تبدیل خواهد شد.

کریمی‌اقدم هم اضافه کرد: ایزی‌وال ضد زلزله ضمن استفاده در چند برج بلند مرتبه در غرب تهران، قرار است در برج 35 طبقه مرکز تجارت ج‌هانی آذربایجان در شهر تبریز هم استفاده شود. با توجه به این که پانل‌‌های کامپوزیت معدنی ابداعی در مقابل آب کاملا مقاوم هستند دیوار‌های خارجی در برابر تاثیرات بارش هم مقاوم می‌باشند؛ از این رو تاکنون در چندین پروژه به عنوان دیوار خارجی کار شده است. وی در عین حال در پاسخ به این سوال که آیا در صورت استفاده از این پانل‌‌های کامپوزیت معدنی در دیواره خارجی ساختمان مشکلی در نماسازی و استفاده از مصالح سنگینی در نما پیش نمی‌آید، اظ‌هار داشت: قاعدتا کسی که دنبال سبک کردن ساختمان با استفاده از دیوار‌های کامپوزیت معدنی ایزی‌وال است نمای ساختمان را سنگین و سیمانی نمی‌سازد و از مصالح سبکی نظیر آلومینیوم، چوب، نما‌های رزینی و یا پوشش‌های آلکوبان استفاده می‌کند که به سادگی بر روی دیوارهای ایزی‌وال قابل اجرا هستند.

با همه مزایای ایزی‌وال، فرهنگ سبک سازی ساختمان‌ها که نیازمند استفاده از فن‌آوری‌ها و مصالح جدید است در کشور ما چندان رایج نیست. از محققان طرح نظر آنها را در خصوص چگونگی ترغیب جامعه و به خصوص فعالان صنعت ساختمان به سبک سازی پرسیدیم. آقامحمدی گفت: برای شکل گیری بهتر فرهنگ سبک سازی باید مزایای آن را برای جامعه روشن کرد از مهمترین فواید سبک سازی و اساساً صنعت سازی ساختمان، افزایش سرعت احداث ساختمان است که با کاربرد بیشتر ماشین به جای انسان، تبدیل ساخت کامل به مونتاژ کاری در محل ساختمان، افزایش کمی تولید مصالح ساختمانی در کارخانه‌ها (به صورت پیش ساخته)، اجرای سیستم‌های خشک به جای سیستم‌های سنتی ‌تَرکاری، و حمل ونقل آسان مصالح سبک نسبت به مصالح سنتیمحقق می‌شود. مثلا با استفاده از پانل‌های کامپوزیت معدنی ایزی‌وال، به جهت حذف گچ خاک و گچ زیر کار، زمان احداث ساختمان حدود دو ماه کاهش می‌یابد که صرفه جویی قابل توجهی در زمان و هزینه‌ها است. وی افزود: مزیت دیگر سبک سازی افزایش ضریب ایمنی ساختمان است. طبق شرح آیین نامه 2800 ایران نیروی زلزله با افزایش وزن ساختمان رابطه مستقیم دارد. به عبارت دیگر با کاهش وزن ساختمان می‌توان نیروهای برش پایه ناشی از زلزله و در نتیجه نیروهای طراحی را کاهش داد که به کاهش آسیب‌پذیری ساختمان در برابر زلزله منجر می‌شود. صنعتی سازی و استفاده از مصالح پیش ساخته - با توجه به کنترل و تضمین کیفیت محصول در واحد کنترل کیفی کارخانه و کاهش حجم کار نیروی انسانی در محل پروژه - باعث ارتقای کیفیت ساختمان می‌شود. با استفاده از دیوار پیش ساخته، انتقال حرارت از دیوارها که یک سوم کل انرژی مصرفی ساختمان را تشکیل می‌دهد به میزان قابل توجهی کاهش می‌یابد که اقدامی موثر در کاهش انرژی مصرفی است. کریمی‌اقدم هم که معتقد است وارداتی بودن مصالح پیش ساخته از موانع شکل گیری فرهنگ سبک سازی ساختمان در کشور بوده اظهار داشت: از نکات مهم طرح ما توجه به ملی و بومی‌سازی مصالح نوین است و در این راستا محصولی صد درصد ایرانی تولید کرده ایم که می‌تواند نیاز کشور را از داخل تامین کرده ودر ضمن پاسخگوی تناسبات جغرافیایی و ظرفیت‌های بومی کشور باشد. در ترکیب کامپوزیت پانل‌های ضد زلزله از مواد معدنی استفاده شده که به وفور در داخل کشور یافت می‌شوند و مسائلی مثل تحریم‌ها و نوسانات ارزی مشکلی در دسترسی به آن‌ها ایجاد نمی‌کند.

 ماهنامه پنجره ایرانیان – شماره63-