پنجره ایرانیان: گرچه دولت در نظر دارد چهار برنامه اصلی مسکن اجتماعی،حمایتی، بهسازی سکونت‌گاه‌های غیررسمی و تامین سرمایه درگردش بازار ثانویه رهن را عملیاتی کند،اما در عمل به دلیل عدم همراهی سیستم بانکی بخشی از این برنامه‌ها شرایط اجرایی شدن را ندارند.
به گزارش تسنیم، حدود پنج ماه از تکیه زدن عباس آخوندی بر صندلی وزارت راه و شهرسازی می‌گذشت که وی در حاشیه برگزاری نشست ماهانه جامعه اسلامی مهندسین (دیماه سال گذشته) بانک مسکن را ورشکسته خواند.
آخوندی با تاکید بر اینکه طرح مسکن مهر به‌نوعی بانک مسکن را به گروگان گرفته است، گفت این بانک سه برابر ظرفیت خود در مسکن مهر تسهیلات پرداخت کرده و تجدید ساختار مالی و افزایش سرمایه آن اجتناب ناپذیر است. بر اساس استانداردهای بانکداری، بانک مسکن ورشکسته شده است.گرچه این اظهارات بلافاصله با واکنش وزیر اقتصاد و مدیرعامل بانک مسکن مواجه شد و در نهایت نظر آخوندی در این‌باره تغییر کرد، اما وزیر راه و شهرسازی یکبار دیگر از سیستم بانکی کشور و نحوه عملکرد آن در حوزه ساخت و ساز (تولید) انتقاد کرد.
آخوندی حدود پنج ماه پس از آن اظهارنظر جنجالی، در بیست و چهارمین همایش سیاست‌های پولی و ارزی با انتقاد شدید از نظام بانکی کشور گفت: تا زمانی که بانک‌ها کارآیی لازم را نداشته باشند سیاست‌های اجرایی در سایر حوزه‌ها کارآمد نخواهد بود.
وی با بیان اینکه بانک‌ها نباید بنگاه‌داری کنند، افزود: اما بخش عمده‌ای از دارایی‌های بانک‌ها به شرکت‌های سرمایه‌گذاری‌شان رفته تا جایی که دارایی‌های این شرکت‌ها از 15 درصد سرمایه اکثر بانک‌ها بیشتر شده است.وی با بیان اینکه بانکی که بنگاه‌داری می‌کند مجبور است منافع بنگاه خود را به سایر بنگاه‌ها ترجیح دهد، گفت: 8 سال است که بین بانک و قوه قضائیه پینگ‌پنگ وجود دارد و از ارقام مختلفی درباره معوقات بانکی صحبت می‌شود که به‌تازگی یکی از مدیران عامل بانک‌ها اعلام کرده معوقات بانک‌ها 100 هزار میلیارد تومان است.
وزیر راه و شهرسازی با بیان اینکه با درددل به جایی نمی‌رسیم، تصریح کرد: تا زمانیکه مشکلات نظام بانکی حل نشود بانک‌ها نمی‌توانند نقش مؤثری در خروج از رکود تورمی داشته باشند و همین باعث شده قدرت رقابت‌پذیری در اقتصاد ایران به‌شدت کاهش یابد.
آخوندی یادآور شد: تسهیلات پرداختی به مسکن طی سال‌های 85 تا 92 از 341 هزار میلیارد ریال به 287 هزار میلیارد ریال کاهش یافته که این آمار نشان می‌دهد تسهیلات پرداختی به مسکن کمتر از نصف شده است.وی تاکید کرد: باید صندوق‌های پس‌انداز و وام راه‌اندازی شود تا قیمت تمام‌شده تسهیلات برای مردم کاهش یابد و دولت در ایجاد بازار رهن در کشور مداخله داشته باشد چرا که کمتر از یک درصد تولید ناخالص داخلی در ایران شامل بازار رهن می‌شود.
در 10 ماه اخیر وزیر راه و شهرسازی دو بار از سیستم بانکی کشور انتقاد کرده و عملا از انحراف منابع بانک‌ها و ناکارآمدی این سیستم در حوزه تولید گلایه کرده است. آخوندی پیش از وزیر شدن برنامه کاری خود را در اختیار نمایندگان مجلس قرار داد. برنامه‌ای که در سه سر فصل حوزه عمومی وزارتخانه، حوزه حمل و نقل و حوزه زمین، مسکن و شهرسازی جزئیات برنامه‌های آخوندی را تشریح کرده بود.
در روزها و ماه‌های سپری شده از عمر وزارت راه و شهرسازی دولت یازدهم، برای بخش مسکن برنامه طرح مسکن اجتماعی، مسکن حمایتی، بهسازی سکونت‌گاه‌های غیررسمی و تامین سرمایه در گردش بازار ثانویه رهن تدوین شده است.برنامه‌ریزی صورت گرفته از سوی وزارت راه و شهرسازی برای مسکن کشور نیازمند منابع مالی زیاد و قابل اتکا برای اجراست، این در حالی است که سیستم بانکی کشور عملا توانایی پشتبانی از این طرح‌ها را ندارد.
موضوعی که باعث شد وزیر راه و شهرسازی پنج ماه پس از مطرح کردن گروگانگیری بانک مسکن توسط طرح مسکن مهر، پیکان انتقادات را به سمت سیستم بانکی کشور بگیرد. سیستمی که در آن بانک‌ها با تاسیس یک سری شرکت، وارد حوزه ساخت و ساز ساختمان شده‌اند و علاوه بر کسب منافع، توازن بازار مسکن را نیز برهم زده‌اند.
اما راهکار برون رفت از این وضعیت و کمک به وزارت راه و شهرسازی برای پیاده‌سازی برنامه‌های مسکن چیست؟
یک کارشناس اقتصاد مسکن به پرسش مذکور این‌گونه پاسخ می‌دهد: مجلس طرحی برای جلوگیری از مشارکت بانک‌ها در ساخت‌وساز دارد که بر اساس آن از انحراف بانک‌ها جلوگیری شده و آنها به مسیر اصلی فعالیت خود باز می‌گردند.
بیت‌الله ستاریان با بیان اینکه ورود به حوزه ساخت‌وساز، املاک و کارخانه‌داری کار بانک‌ها نیست، تصریح کرد: بانک‌ها باید فعالیت‌های مالی و بانکی انجام دهند. با توجه به اینکه بانک‌ها به‌دنبال سود هستند، نمی‌تواند سود مورد نظر خود را از طریق بانکداری تامین کنند وارد حوزه ساخت‌وساز و کارخانه‌داری می‌شوند.وی با تاکید بر اینکه اقدام بانک‌ها در استفاده از پول مردم برای ساخت‌وساز غیرقانونی است، یادآور شد: متاسفانه به خاطر اینکه بانک‌ها می‌خواهند سود بالایی را به سپرده‌گذاران بدهند و نمی‌توانند از راه بانکداری این کار را انجام دهند، وارد حوزه ساخت‌وساز مسکن، کارخانه‌داری و شرکت‌داری می‌شوند.
استاد دانشگاه تهران با اشاره به اینکه بانک‌ها از پرداخت تسهیلات خودداری می‌کنند، گفت: متاسفانه بانک‌ها به‌صورت ضربدری به شرکت‌های خودشان وام داده و وارد حوزه ساخت و سازی می‌شوند.گرچه در 10 ماه اخیر انتقاد از طرح مسکن مهر و تبعات ناشی از اجرای آن بر اقتصاد کشور ترجیع‌بند سخنان مسئولان دولتی بوده، اما تاکنون مدرک قابل استنادی در تائید تاثیرگذاری طرح مذکور بر افزایش تورم کشور ارائه نشده است.
از سوی دیگر بهارستانی‌ها مدت‌هاست به تاخیر در ارائه برنامه وزارت راه و شهرسازی به‌خصوص در حوزه مسکن انتقاد دارند و در این زمینه جلسات متعددی را با وزیر راه و شهرسازی برگزار کرده‌اند. جلساتی که در آنها وعده «به‌زودی» برای اعلام زمان ارائه برنامه‌ها و سیاست‌های دولت در این بخش داده می‌شود.
اما نباید فراموش کرد وزیر راه و شهرسازی نشان داده یکی از منتقدان همیشگی بانک‌هاست و امید چندانی به مشارکت سیستم بانکی برای تحقق برنامه‌های مسکن نیست. با این تفاسیر توجه به مطالبات و دغدغه نمایندگان مجلس و ارائه برنامه‌ها نمی‌تواند تاثیر چندانی در وضعیت کنونی بازار مسکن کشور داشته باشد، چراکه به زبان ساده پولی وجود برای اجرای برنامه‌ها ندارد.در این بین وزیری می‌ماند که همچنان منتقد طرح مسکن مهر است و البته نمی‌تواند نیمی از برنامه‌های خود را به دلیل عدم تامین منابع مورد نیاز اجرایی کند.
البته روزنه امیدی وجود دارد؛ شاید مجلس بتواند با تصویب طرح ممنوعیت فعالیت بانک‌ها در حوزه ساخت‌وسازها بخشی از دغدغه‌های وزیر راه برطرف کند، در غیر اینصورت احتمالا آبان‌ماه سال‌جاری آخوندی بازهم از سیستم بانکی کشور انتقاد خواهد کرد و در نهایت این برنامه‌های مسکنی دولت خواهند بود که مهر «محاق» بر پیشانی آنها خواهد خورد.
