آنها که دستی در بازار بساز و بفروشی دارند، دنبال این هستند که قیمت تمام شده ساختمان را کاهش دهند تا صرفه اقتصادی و سودآوری برایشان داشته باشد، از سویی می‌خواهند ساختمانی که می‌سازند، دارای ظاهر مناسبی نیز باشد، اما آنچه که بیش از موضوع مصالح به پایداری ساختمانها آسیب می‌زند، نحوه به کارگیری مصالح و کاربرد آن در ساختمان سازی است. طبیعتاً مصالح به لحاظ کیفیت با یکدیگر متفاوت هستند ، بویژه در بازار آشفته امروزی که انواع و اقسام آهن آلات  در آن مشاهده می‌شود. در گذشته آهن بلژیکی و اصفهان به فروش می‌رسید، در حال حاضر انواع مختلفی از آهنهای چینی در بازار وجود دارد! به جز از تمامی موارد یاد شده، کیفیت کاربرد مصالح در استحکام ساختمان و کلنگی شدن پیش از زمان مشخص آن بسیار مؤثر است، به نحوی که اگر از بهترین مصالح هم استفاده شود، اما جوش کاری مناسبی صورت نگیرد یا در ساختمانهای بتن ساز پوششهای  مناسب داده  نشود، بخش فلزی کیسه‌هایی که در بتن کار گذاشته شده است، به مرور زمان می‌پوسد و به رغم اینکه سقف در ظاهر قطور و محکم به نظر می‌رسد، اما تو خالی است.

شاهد این مسأله ساختمانهایی است که بعد از 10 یا15 سال از عمر خود تخریب می‌شوند،  به طوری که تمامی آهنهای سقف پوسیده شده حتی  در برخی از موارد نازک شده و از بین رفته است. مسلماً توجه به کیفیت کاربرد مصالح ساختمانی به کنترل و نظارت بر چگونگی ساخت ساختمان ارتباط دارد؛ یعنی اگر سازمان نظام مهندسی، مهندسان ناظر و شهرداری  بر این موارد کنترل کنند، کیفیت مصالح در کلنگی شدن ساختمان آنچنان  قابل توجه نیست. شایان به ذکر است، مصالحی که در کشور استفاده می‌شود، از استانداردهای لازم برخوردارند، اما نحوه اجرا و ساختی که مطابق با اصول آیین نامه باشد، از اهمیت بیشتری  برخوردار است .اگر از مبحث سفت کاری و استحکام ساختمان بگذریم، بقیه مصالح در دیگر بخشهای ساختمان کاملاً مشخص است و هر انسان غیر متخصصی قادر به تشخیص است که در ساختمان چه مصالحی به کار برده شده است که آیا مصالح با اقلیم آن منطقه هماهنگی دارد یا خیر؟

بنابراین با توجه به اینکه در کشوری زلزله خیز زندگی می‌کنیم، باید به چنین مسأله‌ای که با جان مردم  و سرمایه‌های ملی سر و کار دارد، بیش از پیش توجه نماییم. از دهه 70 که ساختمان سازی ارزش کالایی یافت و از شکل مسکن به عنوان یکی از نیازهای اولیه برای زندگی و سرپناه خارج شد و دلالها در این حوزه فعال شدند، ساخت و ساز آن هم از شکل علمی و تخصصی خارج شده و به کالایی برای سودآوری افراد تبدیل شده است، بنابراین در این شرایط روابط میان ساخت و ساز هم که از روابط بازار تاثیر می‌گیرد،  توجهی به ضوابط مهندسی نمی کند و کیفیت ساختمانها قربانی شرایط بازار و سودآوری می‌شود و ساختمانهایی با آب و رنگ ظاهری مناسب، اما بی کیفیت وبا قیمتهای بالا به فروش می‌رسد و کسانی که ساختمانها را خریداری می‌کنند از چند سال بعد با مشکلاتی ناشی از بی‌توجهی به ساخت استاندارد  مواجه می‌شوند.

 ضمن اینکه سازمان نظام مهندسی، سازمان مسؤول نظارت بر موارد یاد شده است. در حدود 20 سال از نزاع شهرداری، وزارت راه و شهرسازی و سازمان نظام مهندسی بر سر ساز و کار اجرایی و نحوه نظارت بر ساخت و سازها می‌گذرد اما آنچه مشاهده می‌شود، نسپردن کار به دست کاردان واقعی هستیم. به هر حال باید گفت، هزینه‌هایی که در این زمینه و در بلندمدت از دست می‌رود، سرمایه‌های ملی است و حتماً  آسیبهای مالی و جانی خاص خود را به دنبال خواهد داشت.

*
 عضو هیأت مدیره  انجمن صنفی مهندسان ساختمان