به گزارش ایرنا، در نخستین جلسه شورای عالی اکتشاف نفت و گاز که هفته گذشته با حضور بیژن زنگنه وزیر نفت برگزار شد، گزارشی درباره تحلیل محیطی حوزه اکتشاف منابع هیدروکربوری در جهان و ایران ارائه شد.

در این گزارش، آینده اکتشافات منابع نفت در خاورمیانه بررسی و پیش بینی شده که از بین پنج تولیدکننده اصلی نفت خام خاورمیانه، عربستان، ایران و عراق بیشترین احتمال را برای کشف منابع جدید نفتی تا سال ٢٠٢٥ خواهند داشت. مجموع پتانسیل اکتشافات جدید نفت در پنج کشور اصلی تولیدکننده نفت خام در خاورمیانه حدود ١٠٠ میلیارد بشکه برآورد شده که از این مقدار حدود ٩٠ میلیارد بشکه به سه کشور عربستان، ایران و عراق اختصاص دارد. با احتساب پتانسیل اکتشافات جدید نفت در سه کشور عربستان، ایران و عراق میزان تداوم تولید به میزان تولید متوسط سال ٢٠١٤ این سه کشور به ترتیب ٧٤ سال، ١٣٦ سال و ١٤٣ سال خواهد بود.

در این گزارش آمده است؛ برزیل، روسیه، ایالات متحده آمریکا، عربستان، گرینلند، ایران، ونزوئلا، عراق، نیجریه، قزاقستان، ١٠ کشور نخست از نظر پتانسیل اکتشافی نفت متعارف و روسیه، آمریکا، عربستان، برزیل، ایران، ترکمنستان، نیجریه، استرالیا، نروژ، عراق نیز ١٠ کشور نخست از منظر پتانسیل گاز متعارف دنیا تا سال ٢٠٢٥ هستند.

در ادامه این جلسه، پتانسیل آتی اکتشاف نفت و گاز در جهان بررسی شد؛ براین اساس از ٦٠٠ حوضه رسوبی موجود در جهان فقط ٢٠٠ حوزه آن به طور کامل و ٢٠٠ حوضه به طور متوسط شناسایی شده اند و ٢٠٠ حوضه دیگر ناشناخته باقی مانده اند، بدین ترتیب هنوز بیش از نصف حوضه های رسوبی جهان شناسایی نشده اند.

در این بخش اشاره شده است، اغلب ساختارها و ساختمان های بزرگ هیدروکربوری در طول سالیان گذشته مورد کاوش قرار گرفته و در آینده، احتمال کشف مخازن بسیار بزرگ کم است؛ ضمن اینکه شناسایی و اکتشاف ٥٠ درصد باقیمانده حوضه‏ های رسوبی به آسانی ٥٠ درصد اولیه نیست و روند اکتشاف کنونی منابع هیدروکربوری به سوی جستجوی این منابع در ساختارهای پیچیده و در لایه های عمیق تر زمین و نواحی عمیق دریایی است.

در این بخش از گزارش تصریح شده که به اعتقاد بسیاری از کارشناسان، در سال های آتی دسترسی به فن آوری های نوین کلید اکتشاف موفق منابع هیدروکربوری و دسترسی به آنها خواهد بود.

در این بخش که به گزارش موسسه USGS استناده شده به میزان پتانسیل اکتشافی نفت و گاز متعارف جهان پرداخته شده؛ پتانسیل اکتشافی نفت متعارف جهان حدود ٥٦٥,٣ میلیارد بشکه (ذخایر باقیمانده کنونی جهان ١٧٠٠ میلیارد بشکه) که حدود ١٩.٧ درصد (١١١.٢ میلیارد بشکه) آن در منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا واقع شده است. نیمکره غربی در این گزارش به ‏عنوان منبع امیدوار کننده اکتشافات آتی نفت خام لقب گرفته و برآورد شده نفت قابل استحصال زیادی در مناطق دریایی برزیل باشد.

براساس این گزارش، پتانسیل اکتشاف نفت در آمریکای جنوبی ٢٠ و در آفریقا ٥٠ درصد نسبت به برآورد قبلی این موسسه در سال ٢٠٠٢ افزایش یافته است. براساس گزارش تهیه شده از سوی دبیرخانه معاونت برنامه ‏ریزی و نظارت بر منابع هیدروکربوری وزارت نفت، برخی کشورهای تولیدکننده و رقبای منطقه ‏ای عضو اوپک مانند کویت، امارات، قطر، الجزایر، لیبی، عمان در پیش‏بینی این موسسسه جایگاهی ندارند و این نشان دهنده منابع رو به اتمام این کشورها در سال‏ های آتی است. عمر ذخایر نفت جهان با فرض حفظ سقف کنونی تولید حدود ٥٢ سال است که با افزودن ذخایر کشف نشده به ٦٩ سال افزایش می ‏یابد.

در بخش دیگر این گزارش به پتانسیل اکتشافی گاز متعارف جهان اشاره شد؛ پتانسیل اکتشافی گاز متعارف جهان ١٥٨,٧تریلیون متر مکعب است (ذخایر باقیمانده کنونی جهان ١٨٧ تریلیون مترمکعب) که حدود 16.8 درصد (26.7 تریلیون مترمکعب) آن در منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا واقع شده است؛ عمده صاحبان کنونی گاز جهان، همچنان پتانسیل مناسبی برای اکتشافات آتی دارند.

برخی کشورهای مهم تولید کننده گاز کنونی جهان مانند چین، الجزایر، کانادا، اندونزی، قطر، هلند در گزارش این موسسه قرار ندارند که نشان دهنده منابع روبه اتمام این کشورها در سال های آتی است. عمر ذخایر گاز جهان با فرض حفظ سقف کنونی تولید حدود ٥٤ سال است که با افزودن ذخایر کشف نشده به ١٠٠ سال افزایش می یابد.

همچنین در ادامه این بخش از گزارش، آینده اکتشافات منابع گاز در خاورمیانه تشریح و عنوان شد؛ ایران با داشتن ٣٤ تریلیون مترمکعب گاز طبیعی در مکان اول خاورمیانه و جهان قرار دارد و براساس برآوردها تا سال ٢٠٢٥ پتانسیل کشف منابع جدید گازی را به میزان 6.2 تریلیون مترمکعب دارد. قطر با 24.5 تریلیون مترمکعب گاز طبیعی درجایگاه دوم خاورمیانه قرار دارد. این کشور دارای پتانسیل اکتشافی معادل یک تریلیون متر مکعب است. عربستان از لحاظ گاز طبیعی شناخته شده با دارا بودن 8.2 تریلیون مترمکعب که عمدتاً گاز همراه است در رتبه سوم خاورمیانه و 13.3 تریلیون مترمکعب پتانسیل اکتشافی دارد. عراق در مکان چهارم خاورمیانه از لحاظ پتانسیل گاز کشف نشده قرار گرفته است که این مقدار برابر با 2.4 تریلیون مترمکعب بوده و 2.4 تریلیون مترمکعب نیز پتانسیل اکتشافی دارد. امارات با دارا بودن 6.1 تریلیون متر مکعب گاز در مکان چهارم خاورمیانه قرار دارد اما پتانسیل گاز کشف نشده این کشور بسیار اندک است.

کشورهای ایران، قطر،عربستان و تا حدی نیز عراق از بزرگترین تولید کنندگان گاز طبیعی در سال‏ های آتی در منطقه خاورمیانه خواهند بود.

در این بخش از گزارش که به آخرین وضع ذخایر نفت و گاز کشورهای جهان (ابتدای ٢٠١٥) پرداخته شد به گزارش بی پی استناد شده است؛ مجموع ذخایر هیدروکربوری ایران (نفت و گاز) ٣٤٦ میلیارد بشکه معادل نفت خام است که رتبه اول مجموعه ذخایر نفت و گاز قابل استحصال جهان را در اختیار دارد پس از ایران کشورهای ونزوئلا، عربستان و روسیه در رتبه های بعدی قرار دارند.

از دیدگاه اقتصادی، ارزش منابع هیدروکربور مایع ایران در جایگاه بهتری نسبت به کانادا قرار دارد. در ادامه این گزارش آمده است، تغییرات ذخایر هیدروکربوری مایع کشف شده کشورهای خاورمیانه در دهه ٢٠٠٥ تا ٢٠١٤ نشان می دهد ایران جایگاه سوم رشد ذخایر هیدروکربور مایع را در میان کشورهای خاورمیانه دارد، عراق و عربستان در جایگاه اول و دوم قرار دارند. همچنین تغییرات ذخایر گاز طبیعی کشف شده کشورهای جهان در دهه ٢٠٠٥ تا ٢٠١٤ نشان می دهد که ایران پس از ترکمنستان و آمریکا در مقام سوم اکتشاف ذخایر طبیعی گاز در دهه اخیر قرار دارد.

براساس گزارش که از سوی دبیرخانه معاونت برنامه ‏ریزی و نظارت بر منابع هیدروکربوری وزارت نفت در نخستین جلسه شورای عالی اکتشاف نفت و گاز ایران تشریح شد گچساران، آغاجاری، اهواز، پارس شمالی، آزادگان، پارس جنوبی و کیش در لیست بزرگترین میادین نفت و گازی بسیار بزرگ جهان با ذخیره بیش از ١٠ میلیارد بشکه و بیش از یک تریلیون مترمکعب قرار دارند. عمده میادین بسیار بزرگ نفتی در دهه های ١٩٥٠ تا ١٩٧٠ و بخش عمده میادین گازی بسیار بزگ در دهه های ١٩٦٠ و ١٩٧٠ کشف شده است و به مروز زمان کشف میادین نفتی و گازی متعارف بسیار بزرگ که دارای ذخایری همچون میادین قوار، بورگان و سفاینه و پارس جنوبی کاهش یافته است.

در ادامه این گزارش، آینده اکتشافات منابع هیدروکربور مایع و گاز ایران بررسی و عنوان شد ایران با داشتن 157.8 میلیارد بشکه هیدروکربور مایع در مکان دوم خاورمیانه قرار دارد و براساس تخمین ها تا سال ٢٠٢٥ پتانسیل کشف منابع جدید هیدروکربور مایع به میزان 25.7 میلیارد بشکه را دارد.

همچنین ذکر شد، ایران با داشتن ٣٤ تریلیون متر مکعب گاز طبیعی در مکان اول خاورمیانه قرار دارد و بر اساس تخمین ها تا سال ٢٠٢٥ پتانسیل کشف منابع جدید گازی به میزان 6.2 تریلیون مترمکعب را دارد. رتبه ایران در میان کشورهای جهان در پتانسیل اکتشافی نفت ششم و در در پتانسیل اکتشافی گاز پنجم جهان است.