این آمار اگر به طور کامل هم دقیق نباشند، آشکارا نشان از گستردگی و عظمت این نمایشگاه دارد. نمایشگاهی که آنقدر بزرگ شده تا مهار آن از دست مجریان خارج و برنامه‏‌ریزی برای آن و برگزاری بی‏‌عیب و نقص آن دشوار شود، حال چه رسد به جلب رضایت غرفه‏‌گذاران و بازدیدکنندگان!‌در واقع این نمایشگاه آنقدر بزرگ شده بود که مقامات عالی‏‌رتبه کشوری تصمیم بر عدم برگزاری دوره شانزدهم بگیرند. البته روشن شد که امسال هیچ کس توان متوقف ساختن این غول بزرگ را ندارد و از این روی، جناب وزیر صنایع در افتتاحیه شانزدهمین دوره، از برگزاری نمایشگاه هفدهم در دو بخش خبر داد.

برای مشاهده فایل پی دی اف کلیک کنید.

هرچند این سیب تا به زمین برسد هزار چرخ خواهد خورد و اگر سال آینده نیز نمایشگاه صنعت ساختمان بدون هیچ تغییری همچون دوره‏‌های گذشته برگزار شود جای هیچ تعجب و شگفتی نباید باشد، اما همین اظهارنظرها نیز همه نشان از پای فشردن بر برگزاری این نمایشگاه با وجود اثبات ناکارآمدی آن دارد. اصراری که روشن نیست با چه انگیزه‏ای صورت می‏گیرد. البته که می‏‌توان حدس و گمان‏‌هایی در خصوص این انگیزه مطرح کرد. به هرحال با رجوع به آمار مذکور،و در نظر گرفتن حضور بیش از هزار و صد ــ یا به روایتی دیگر هزار و پانصد ــ شرکت، و نیز قیمت بسیار بالای هر متر مربع از غرفه‏‌ها و نیز خدمات جانبی، می‏‌توان سود سرشار این نمایشگاه را سرانگشتی، حدس زد. گذشته از آن، حضور صدهزار بازدیدکننده را نیز می‏‌توان آب‏‌باریکه‌‏ای در نظر گرفت که بالاخره .... خدا بدهد برکت!

البته کارآمدی یا ناکارآمدی این نمایشگاه، و نیز چنین انگیزه‌‏هایی ارتباطی با موضوع مورد بحث ما پیدا نمی‏کند و روشن است که به‏ هر صورت برگزاری نمایشگاه نیز باید سودآور باشد. اما موضوع بر سر آن است که آیا در پس این اصرار و پافشاری برای برپایی نمایشگاه، انگیزه‏ای برای کمک به تولیدکننده و ارتقای تولید ملی نیز نهفته است یا نه؟ تردیدها در این زمینه وقتی فزونی می‏گیرد که امسال شاهد آن بودیم که اولین و بدیهی‌‏ترین خدمات نمایشگاهی، یعنی اطلاع‏‌رسانی و تبلیغات نسبت به دوره‌‏های گذشته با افت شدیدی همراه بود؛ به‏‌گونه‏‌ای که به‌‏جرات می‌‏توان گفت معدود تبلیغات موجود نه تنها در حد گستردگی این نمایشگاه نبود، بلکه حتی اصلا به چشم هم نمی‏‌آمد. روشن است که یکی از دلایل اصلی که یک غرفه‏‌گذار را برای تحمل هزینه‏‌های سنگین حضور در چنین نمایشگاهی مجاب می‏‌کند، اطمینان خاطر از اطلاع‏‌رسانی سراسری و گسترده برای این رویداد ملی است.

از آن سو، تولید داخلی به هیچ روی وضعیت بسامانی ندارد. همه می‏‌دانیم که امروز در چه شرایطی به سر می‏‌بریم، و همگان از رکود و کسادی که در حوزه اقتصادی کشور به‏‌خصوص صنعت ساختمان حاکم است باخبریم. بنابراین جای هیچ شک و تردیدی باقی نمی‏‌ماند که برای حمایت از تولید داخلی و نیز کمک به تولیدکنندگان برای حفظ بقای خود در این شرایط خطیر، اتحاد و اجماع کلیه دستگاه‏‌های ذی‏ربط و نیز عزم راسخ آنان برای تغییر این وضعیت ضروری است.

در این میان، برگزاری نمایشگاه‌‏های تخصصی آن هم در ابعاد نمایشگاه صنعت ساختمان تهران مطمئنا می‌‏تواند در کمک به تولیدکنندگان سهم بسزایی داشته باشد. اما متاسفانه در هیچ بخشی از برنامه‏‏‌ها و سیاست‏‌های این نمایشگاه طرحی برای این منظور دیده نمی‏‌شود. برای نمونه در غالب گزارش‏‌هایی که مسئولان از برگزاری نمایشگاه شانزدهم ارائه داده‌‏اند، افزایش حضور شرکت‏‌های خارجی به عنوان دستاوردی برای این نمایشگاه عنوان شده بود. البته از دیدگاه ما نیز حضور پرشمار غرفه‏‌گذاران از کشورهای پیشرفته جای مباهات دارد و آن را ثمره تلاش‌‏های دولت تدبیر و امید در زمینه تنش‌‏زدایی بین‏‌المللی و از دستاوردهای دوره پسا برجام می‏‌دانیم. اما حضور شرکت‏‌های خارجی به صورت موجود تنها به بخش بازرگانی کشور کمک کرده و به نظر نمی‏‌رسد کمک چندانی به بخش تولید کند.

به هرحال حتما این امکان وجود دارد تا طرح‏‌هایی ریخته شود که از چنین رویدادهای بزرگی و از این هزینه‌‏کردهای کلان، سودی ملی و ماندگار عاید کشورمان شود. برای مثال اگر برنامه‏‌ای برای حضور خریداران خارجی در این نمایشگاه تدارک دیده می‏‌شد و تلاش‏‌هایی برای شناساندن کالای ایرانی به مصرف‏‌کنندگان کشورهای دیگر صورت می‏‌گرفت، مسلما می‏‌توانست به ارتقای صادرات کشور کمکی کرده باشد و هم تولیدکنندگان عرصه ساختمان را دلگرم کند. نمی‏‌توان تردیدی به خود راه داد که درون‏‌زایی اقتصادی بدون برون‌‏نگری جای رشد چندانی ندارد. در این رکود سنگین، مسلما باز شدن راه صادرات یکی از راهکارهای عملی برای نجات و در ادامه پیشرفت تولید ملی به شمار می‌‏آید؛ و در این رهگذر یک نمایشگاه تخصصی و بین‌‏المللی با ابعاد نمایشگاه ساختمان تهران، گام‏‌های خوبی می‏‌توانست و می‌‏تواند در این زمینه بردارد.

چرا که از یک طرف، صنعت ساختمان کشورمان از یک دوره رونق شدید وارد رکودی شدیدتر شده است، بنابراین تولیدکنندگانی که به‌‏واسطه دوره رونق رو به فزونی گرفته‏‌اند، اگر می‏‌خواهند گرفتار تنازع بقا نشوند فقط باید چشم به بازارهای بین‌‏المللی داشته باشند؛ از طرف دیگر، بیشتر کشورهای همسایه ایران مصرف کننده محصولات صنایع ساختمانی هستند؛ به نظر، راه برون‏‌رفت از این وضعیت بحرانی کاملا روشن و مشهود است.

به‏‌هرحال نمی‌‏توان و نباید کشف بازارهای بین‌‏المللی را از تولیدکنندگان انتظار داشت، چرا که ما در عصر تخصص‏‌گرایی زندگی می‌‏کنیم. به‏‌طور قطع و یقین یکی از کارکردهای نمایشگاه‏‌ها گشودن دروازه‏ بازارهای جدید به‏ روی تولیدکنندگان است؛ و اگر غیر از این بود چه نیاز و ضرورتی داشت که تولیدکننده متحمل هزینه‏‌های مادی و معنوی سنگین  حضور در نمایشگاه‏‌ها شود

در پایان تاکید می‏‌کنیم که تردیدی در حسن نیت برگزارکنندگان و مجریان نمایشگاهی وجود ندارد. اما از سوی دیگر به‏‌واسطه وظیفه ذاتی مطبوعاتی خود باید به نقد کمبودهای مشهود بنشینیم و منصفانه آسیب‏‌شناسی کنیم. امیدواریم نمایشگاه صنعت ساختمان تهران با قوت بیشتری به کار خود ادامه دهد و تغییراتی که مسئولان وعده آن را داده‌‏اند به توانمندی و کارآیی آن بیافزاید. همچنین از ته دل آرزو می‏‌کنیم که در سیاست‌گذاری‏‌های آتی برای برگزاری دوره‏‌های بعدی این نمایشگاه، شاهد گنجاندن تلاش‏‌هایی باشیم که ضمن حمایت از تولید ملی، تولیدکنندگان کشورمان را نیز بیش از پیش توانمندتر و موفق‌‏تر سازد.

نشریه پنجره ایرانیان-سال نهم- شماره 108-مهر95